Verdeeldheid op straat en in huis
“Volgens mijn moeder is mijn beeld misvormd door boeken en 'linkse propaganda'
‘Dit is geen democratische beweging, maar een walgelijke staatsgreep!’, roept mijn zus ondertussen. Als ik zeg dat het volgens mij geen staatsgreep kan zijn, omdat Morales ontslag heeft genomen als gevolg van burgerprotesten en het leger zich daarin terughoudend heeft opgesteld, en het al niet grondwettelijk was dat Morales zich verkiesbaar stelde, vraagt ze me hoe ik dat kan zeggen. Ben ik nu ook al aanhanger van ‘el facho’ (‘fascist’) Camacho geworden?! Natuurlijk ben ik dat niet, antwoord ik, maar ik ben ook niet voor het onrechtmatig rekken van een presidentiële termijn. Na hevige discussies besluiten mijn zus en ik niet meer over politiek te praten – een bijna onmogelijke taak die ervoor gezorgd heeft dat onze gesprekken gereduceerd zijn tot emoji’s en foto’s van mijn kinderen, haar nichtjes, via WhatsApp.
Na de verkiezingen van 20 oktober – waarvan Morales de winst opeiste – lag Bolivia 21 dagen stil door protesten van tegenstanders van zijn deelname. Deze burgerbeweging demonstreerde, met name in de steden, blokkeerde wegen en organiseerde cabildos (grote samenkomsten van burgers). De protesten werden niet geleid door de politieke oppositie, maar door comités cívicos (burgercomités) van verschillende steden.
Gedurende die weken profileerde de ultra-katholieke (en ultra-rijke) Luís Fernando Camacho van het burgercomité van Santa Cruz (bekend als welvarende en overwegend witte stad) zich als natuurlijke leider van deze ‘democratische’ burgerbeweging. Met de bijbel in de hand veranderde hij in no-time de toon van de beweging: in plaats van een tweede verkiezingsronde (waar de oppositiepartijen voor pleitten), werd plotseling het aftreden van Morales geëist; net als de terugkeer van een ‘godvrezende’ regering en de Boliviaanse republiek (in de huidige grondwet werd de officiële landsnaam gewijzigd van Republica de Bolivia naar Estado Plurinacional de Bolivia). Zijn kernboodschap sloeg aan: ‘Terug naar het Bolivia van vóór Morales’.
Binnen de kortste keren zat Camacho in een vliegtuig naar La Paz om Morales namens de Bolivianen zijn ontslagbrief aan te bieden; kort daarop verklaarden politie en leger niet tegen het volk te willen optreden. Morales zag geen uitweg meer en trad af. Toen Camacho het verlaten regeringspaleis betrad, knielde hij neer op de Boliviaanse vlag met een open bijbel naast zich. Buiten het paleis zou een van zijn aanhangers, een priester, triomfantelijk verklaard hebben dat ‘de Pachamama’ [‘moeder aarde’ voor de oorspronkelijke bewoners van de Andes] nooit zal terugkeren’. De boodschap: God, vrede en democratie zijn wedergekeerd in Bolivia. Enkele dagen later werd senator Jeanine Áñez benoemd tot interim-president. Naar verwachting worden er binnenkort nieuwe verkiezingen gehouden.
Wie wordt beschermd en wie niet?
“Zijn mensen die vóór de terugkeer van Morales demonstreren dan geen Boliviaanse burgers?
Polderen is onmogelijk
“Morales negeerde kritische stemmen binnen zijn partij of binnen inheemse bewegingen
Aan het einde van zijn termijn leek hij te zijn geworden wat hij in eerste instantie kwam afzetten. Nu denk ik: als Morales drie jaar geleden had gezegd ‘het is mooi zo, ik maak ruimte voor de volgende’, dan was hij de geschiedenis ingegaan als een van de beste presidenten die Bolivia ooit heeft gehad.
“Ik ben al uitgemaakt voor landverrader, fascist, voor iemand die niet begrijpt hoe het zit
Keer op keer raak ik verwikkeld in uitzichtloze discussies, door iemand te wijzen op de twijfelachtige juistheid, vijandige toon of racistische inhoud van zijn of haar bericht, of alleen door te vragen naar iemands bronnen. Ik ben al uitgemaakt voor landverrader, links-sympathisant, fascist, en vooral voor iemand die gewoon niet begrijpt hoe het zit. ‘Jij woont hier niet en hebt geen recht van spreken’.
Ik ben inmiddels opgehouden om online met mensen in gesprek te gaan. Er zijn intussen vanuit feministische- en jongerenbewegingen al initiatieven gestart om mensen met elkaar in dialoog te laten gaan. Helaas worden ze overschaduwd door de hysterie.
Schadelijk simplisme
“Mijn grootste angst is dat dit de weg terug is, naar het Bolivia van vroeger, van de elite
Mijn grootste angst is dat dit de weg terug is, naar het Bolivia van vroeger, het Bolivia van de kleine geprivilegieerde elite, geleid door oude, rijke, witte mannen met de bijbel in de hand en centen op de bank, die termijn na termijn middels onderlinge pacten aan de macht weten te blijven. Ik hoop vurig dat de veranderingen van de afgelopen veertien jaar niet zomaar worden teruggedraaid, dat de bijbel úit het regeringspaleis blijft en de Whipala vrij in de Andeslucht blijft wapperen. Ik hoop dat we minder schreeuwen en meer luisteren. Intolerantie duldt geen empathie. Maar empathie is precies wat Bolivia op dit moment nodig heeft.
- Aanhangers van Morales’ MAS-partij ↩︎
- De Whipala is een veelkleurige vlag die de oorspronkelijke bewoners van de Andes-regio symboliseert, door Morales tot officieel nationaal symbool verklaard. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
