Welke kwetsbare vluchtelingen nodigt Nederland uit?

Op deze manier werd bijvoorbeeld drie jaar geleden de homoseksuele jonge Syriër Armen Melkonian, die naar Libanon vluchtte vanwege de oorlog in Syrië, door Nederland ‘gekozen’, zoals hij zelf zegt.

“Hervestiging is één van de duurzame oplossingen voor vluchtelingen, naast vrijwillige terugkeer en integratie in het land waar ze naartoe gevlucht zijn”, legt Mohammad Kanfash van UNHCR via email uit. UNHCR bekijkt geval per geval welke strategie het meest aangewezen is.

Hoewel hervestiging volgens UNHCR een duurzame oplossing is voor de meest kwetsbare mensen op de vlucht, is het aantal ‘uitgenodigde’ vluchtelingen wereldwijd in 2017 met 50 procent afgenomen ten opzichte van 2016. “Overheden stellen te weinig plekken beschikbaar”, zegt Koenis, net zoals de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Filippo Grandi aan Zembla vertelde. Wereldwijd wordt sowieso minder dan 1 procent van alle vluchtelingen uitgenodigd terwijl, naar schatting van UNHCR, 8 procent van alle vluchtelingen in aanmerking komt voor hervestiging. Dat zijn 1,2 miljoen mensen – ongeveer alle inwoners van Amsterdam en Utrecht samen.

Sinds 1987 werd dat getal opgedeeld in verschillende categorieën waaronder: ‘contingent vluchtelingen’ die de overheid tijdens buitenlandse missies selecteert (vierhonderd plaatsen), ‘enkelingen in noodsituatie’ (twintig), ‘gehandicapten’ en mensen die niet de nodige behandeling kunnen krijgen in de regio waar ze verblijven (tachtig). In 2008 kwam er een subquotum bij de laatste categorie voor de zogenaamde medical cases: dertig plaatsen per jaar.

Daarom toetst Nederland vanaf 2005 ‘potentie tot integreren’ van vluchtelingen. De medewerkers van Centraal Opvang voor Asielzoekers (COA), die aan de buitenlandse selectiemissies deelnemen, proberen te achterhalen of de vluchteling bereid is de Nederlandse taal te leren en in de Nederlandse samenleving te integreren. Zo wordt een inschatting gemaakt over het verloop van integratieproces in Nederland. Melkonian, die ondertussen drie jaar in Nederland woont, wist hiervan en leerde alvast duizend Nederlandse woorden om tijdens een interview met COA aan te tonen dat hij al inspanningen had gedaan om te integreren.

Volgens het kabinet is het toetsen van integreerbaarheid in lijn met het beleid van andere landen die vluchtelingen hervestigen, zoals Australië, Canada, Denemarken, Finland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen en Zweden, vermeldden Kamerstukken uit het vergaderjaar 2005/2006.

‘In 2007 bestond al verbazing over het aantal UNHCR-voordrachten dat werd afgewezen’, staat in het rapport van het EMN. Eind augustus dit jaar werden er opnieuw Kamervragen gesteld  na het verschijnen van een artikel in de Volkskrant over de afwijzing van 20 procent van de voorgedragen Syrische vluchtelingen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid bevestigde vorige week dat het aantal afwijzingen inderdaad klopt, maar verzekert de vragenstellers dat er in plaats van deze vluchtelingen andere mensen uitgenodigd zullen worden.

Ook de Oostenrijkse en Deense ministers van Binnenlandse Zaken riepen de Europese Gemeenschap in hun Visietekst Voor een Beter Beschermingssysteem op om ‘het kapotte beschermingssysteem te maken’. Hulp aan de meest kwetsbare vluchtelingen staat in hun voorstel van zeven doelen op nummer één.