Vluchtelingen opvangen is simpel

“Berichten van hulpverleners over zelfmoordpogingen en erbarmelijke omstandigheden in kampen als Moria, werken eigenlijk in het voordeel van het huidige Europese afschrikkingsbeleid”, stelt Rikko Voorberg, theoloog en initiatiefnemer van de actiegroep We Gaan Ze Halen. “Als hulpverleningsorganisaties maar blijven herhalen dat de kampen een hel op aarde zijn, dan komen er uiteindelijk minder vluchtelingen. Dan kun je dus zeggen dat het beleid werkt. De beleidsmakers doen er daarom alles aan om te voorkomen dat het góed loopt in de kampen. Dan zouden er namelijk vluchtelingen blijven komen. Hoe pervers is dat?”

Voorberg speelt al sinds 2015 met het idee om vluchtelingen gewoon te gaan halen, letterlijk, van de Griekse vluchtelingenkampen die hij meermaals bezocht. Met het initiatief We Gaan Ze Halen overwoog hij al om samen met een groep chauffeurs in de auto te springen en naar Athene te rijden. “Maar dat zou mensensmokkel zijn. We hebben geïnformeerd wat de gevolgen zouden zijn voor de chauffeurs en de vluchtelingen en waar arrestaties plaatsvinden.” Het initiatief wilde niemand in gevaar brengen dus werd er verder gekeken naar legale oplossingen. Deze brainstorm leverde weinig op. De optie om de vluchtelingen toch te gaan ophalen blijft bestaan. “Mensensmokkel gebeurt nu eenmaal in de verborgenheid. Wat als we massaal en openbaar vluchtelingen naar Nederland brengen? Hoe noem je zoiets? Dat heeft meer weg van een vreedzaam protest dan een criminele activiteit. Het is hetzelfde als het aanvallen van een systeem. Als je het en masse doet, dan stort het in.”

We Gaan Ze Halen stortte zich vervolgens op een juridische strijd met de Nederlandse staat. Die beloofde in 2015 om binnen twee jaar 8.712 vluchtelingen op te vangen. Tot april 2017 werden uiteindelijk slechts 1.637 vluchtelingen herplaatst. Het Europese relocatie-systeem was vanaf het begin een zooitje: opvang op de eilanden was en blijft ondermaats, en het ontbrak aan de nodige registratie. “Veel mensen zijn op een of andere manier toch doorgereisd of uit wanhoop zelfs teruggekeerd.”

De Nederlandse rechters gaven de organisatie tot twee keer toe ongelijk. Nederland zou niet aansprakelijk kunnen worden gesteld voor het niet naleven van Europese relocatie-afspraken. Bovendien ‘zijn we in Nederland eigenlijk al goed bezig op het vlak van vluchtelingen opvangen, in tegenstelling tot in andere landen’, vermeldde het vonnis. Volgens Voorberg moeten we helemaal niet naar andere landen of de eigen overheid kijken, maar het heft in eigen handen nemen en bekijken wat de opvangsmogelijkheden zijn.

“Een vaag verzoek met: “kunnen we dit doen” of een statement: “laat hen maar komen” volstaat uiteraard niet. Dan stuit je nog steeds op een nee van Den Haag, zoals het geval was in Rotterdam en Utrecht. Want dan denkt het ministerie van Justitie en Veiligheid dat ze alles zouden moeten begroten. Maar als je als stad aantoont dat je alle lasten op je neemt: opvang regelt en begroot, dan zal de overheid meer geneigd zijn om zulke experimenten toe te laten. Je moet als stad kunnen bewijzen dat dit Nederland niets zal kosten.”

Volgens Voorberg hebben projecten die zo voorgesteld worden aan de regering meer kans van slagen. Zeker als er genoeg druk vanuit de steden en de burgers ontstaat. “Dan wordt het moeilijker voor de overheid om nee te zeggen. Nu verschuilt ze zich nog vaak achter een argument dat er geen draagvlak is in de samenleving. Maar werden we ooit wel bevraagd wat we willen? Mensen willen heel graag goede mensen zijn. Ze hebben problemen met het beleid, met de overheid, maar bijna nooit met de vluchteling zelf.”

Kritische stemmen wijzen op het woningentekort en ook media berichtten over de lange wachttijden voor statushouders voor een woning. Maar in de tussentijd kunnen steden, ngo’s, en burgerinitiatieven vast samen kijken naar wat er wel mogelijk is in plaats van wat niet.