Verslaving geboren
Wie was Paul Couvret? “Een oudoom van mij was na de oorlog in het Rotterdamse gemeentearchief al gestuit op ene Paul Couvret ‘uit Orléans’, in Nederland aangekomen in 1698, en getrouwd met Anne Valette. Hun vier kinderen waren gedoopt in Delft en Kaap de Goede Hoop, Zuid-Afrika. Ik ben vervolgens in het leven van de Couvrets in Frankrijk gedoken, en in de VOC-archieven voor de Zuid-Afrikaanse periode.”
In het debat over de multiculturele samenleving valt vaak het begrip ‘Nederlandse identiteit’, waar nieuwkomers zich naar zouden moeten voegen. Maar die onveranderlijke Nederlandse identiteit, zoals historici als Leo Lucassen en Lex Heerma van Voss betogen, bestaat niet. Juist invloeden van buiten en de voortdurende immigratie hebben ons gevormd. Maar liefst 98 procent van de Nederlanders heeft buitenlandse voorouders. OneWorld licht in deze reeks vijf migrantengroepen uit, van 1700 tot nu, en bespreekt aan de hand van een individuele familiegeschiedenis achtereenvolgens de Hugenoten, Joden, Molukkers, Italianen en Chinezen.
Franse calvinisten werden Hugenoten genoemd, aanvankelijk als scheldnaam door de katholieken; later als geuzennaam door calvinisten. Frankrijk kende een geschiedenis van religieuze twisten, met als dieptepunt de Bartholomeusnacht van 1572, waarbij zo’n tienduizend Hugenoten werden omgebracht. Na de herroeping van het Edict van Nantes ving Nederland zo’n 70.000 Hugenoten op. In Amsterdam was in 1700 6 procent van de bevolking Frans – zo’n twaalfduizend mensen. Hugenoten verenigden zich in de Waalse Kerk, die eerder was opgericht voor vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden. In Frankrijk konden de overgebleven en ondergedoken Hugenoten pas vanaf 1787 openlijk hun geloof belijden.
Afgedwongen integratie
“Mijn voorvader was een geletterd man die niet met zich liet sollen
Het klaagschrift had succes: Van der Stel werd teruggeroepen naar Nederland. Maar niet veel later besloot Paul Couvret zelf terug te keren naar Europa. Over zijn beweegredenen tast Ellen in het duister. “Dat kan ik niet uit de documenten halen. Maar het feit dat hij in opstand kwam tegen het gezag, zegt wel wat. Hij was een geletterd man die niet met zich liet sollen.”
Migratie in het bloed
De integratie van de Couvrets verliep op het oog tamelijk gladjes. Hugenoten waren vaak geletterd, hardwerkend en redelijk welvarend. Nederlanders bezochten de Waalse Kerk en vonden het chique om Frans te spreken. Paul Couvrets kinderen trouwden al snel met Nederlanders en werkten zich op in de gildes. In de hoofdlijn werd de stamvader geëerd: elke stamhouder tot aan de dag van vandaag draagt de naam Paul. Het migreren zit hen in het bloed. De hoofdtak woont sinds de Tweede Wereldoorlog in Australië.
Voor Ellen Couvret blijven er, naast Pauls mogelijke gevangenschap, nog andere ontbrekende puzzelstukjes. “Ik ben benieuwd naar Pauls ouders. En ik weet dat hij eerder getrouwd is geweest, en zijn eerste vrouw vermoedelijk vroeg is overleden. Maar daar ontbreken ook data van.”
Uiteindelijk, zegt ze, is haar speurwerk misschien ook een zoektocht naar haar vader. Ellens ouders scheidden toen ze drie was, en toen ze hem op haar achttiende wilde ontmoeten, overleed hij. “Dat geeft me een dubbel gevoel bij het wroeten in de geschiedenis van de Couvrets, bij wie ik nooit echt heb gehoord.”
Belangstelling voor de geschiedenis
“Veel angst voor het vreemde is terug te voeren op onwetendheid. Ik zou willen dat mensen meer belangstelling hebben voor de Nederlandse geschiedenis
Angst dat de islam vreedzaam samenleven in de weg staat, koestert Couvret niet. Ze heeft op religieus gebied alleen een onwillekeurige afkeer van het katholicisme, dat haar voorvaderen van hun geboortegrond verjoeg. Op haar recente reis dwaalde ze door het kleinschalige landschap van de regio Beauce waar de Couvrets vandaan kwamen. Zo belandde ze bij de temple, de kerk, van het dorpje Bazoches-en-Dunois, waar de Hugenoten van heinde en verre samenkwamen. Totdat het Edict van Nantes dat onmogelijk maakte.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
