“Als kind had ik al een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Later raakte ik betrokken bij de revolutie in Iran, ik leerde te geloven in een utopie, in idealen. Door deze ervaring werd ik me bewust van mijn eigen rol als individu maar ook vooral als een burger met maatschappelijke idealen. Dat heeft me als jong meisje gevormd.”
“In beleid worden migranten ook neergezet als probleem, hoe kunnen we ze ineens als de redder van de samenleving zien?
“Het hardnekkige negatieve beeld over migratie. Migratie als bedreiging, dat hoor je in het debat voortdurend terug. Het gaat over het sluiten van grenzen, over mislukt integratiebeleid. Maar dat migratie ook kansen biedt voor onze samenleving; denk aan de krapte in de arbeidsmarkt, aan de vergrijzing, dat hoor ik in het debat nauwelijks terug. Mensen die dit tegengeluid laten horen, worden weggezet als idealisten. Dan wordt er gewezen op de grote problemen, de hoge werkloosheid, generaties van migranten die zich niet thuis voelen. Niet gek, in het beleid worden migranten ook altijd neergezet als probleem, waarom zouden ze ineens als de redder van de samenleving worden gezien?”
De crux is volgens de hoogleraar dat de oorzaak van de problemen meestal worden neergelegd bij de nieuwkomers. “Zij mankeren van alles, zij hebben achterstanden en hulp nodig. We kijken zelden naar de samenleving of het systeem. Er is maar nauwelijks ruimte voor zelfreflectie. Nederlanders geloven heel sterk in het beeld dat ze een vrijgevig, liberaal en openminded volk zijn. Een gidsland. Dat imago houdt kritiek ook tegen. Waarom kritisch zijn? We zijn toch goed bezig?”
“Er wordt hier veel geklaagd maar diepgaande kritiek op het systeem is er niet
“Kijk naar het integratiebeleid. Jaren van goede bedoelingen heeft nog niet tot resultaat geleid. Zelfs nu – in een periode met tekorten op de arbeidsmarkt – zitten vluchtelingen thuis op de bank. Niet omdat ze niet willen werken maar vaak omdat ze de kans niet hebben gekregen. Ik heb het heel vaak van dichtbij meegemaakt, persoonlijk en via onderzoek, hoe mensen opzij zijn geschoven of nooit de kans hebben gekregen zich te ontplooien. Goede bedoelingen kunnen zelfs tot uitsluiting leiden. Dat is vaak de onbedoelde bijwerking van de verzorgingsstaat. We zoeken altijd groepen om voor te zorgen en we denken vaak te weten wat goed is voor mensen die hulp nodig hebben in plaats van aan te sluiten bij de kwaliteiten van mensen en wat ze nodig hebben.”
“We hebben een andere mindset nodig over diversiteit. We willen voortdurend de ander helpen te worden zoals wij. Dat zie je ook bij mensen die geloven dat diversiteit winst kan zijn voor een bedrijf. Een vluchteling aannemen is prima, maar dan moet hij of zij wel zonder accent praten, geen vreemde vragen stellen, zich kortom volledige assimileren. Daarmee verlies je juist de kracht van diversiteit. Nog los van de vraag of volledige assimilatie wel mogelijk is. Laat mensen zich ontwikkelen, hun vleugels uitslaan en vanuit hun anders-zijn de organisaties verrijken. Maar dat kan alleen als we deze mindset ter discussie stellen.”
“Dat is de keerzijde van de goede bedoeling. Migranten moeten altijd dankbaar blijven. Wanneer ik me veel laten horen in het publieke debat, krijg ik inderdaad mailtjes met de boodschap: ‘Nederland heeft zoveel voor je gedaan, we hebben jou zo geholpen. Je moet dankbaar zijn.’ Terwijl generaties van migranten constant streven naar een waardig en volwaardige plek in de samenleving.”
“Het is niet makkelijk om je te mengen in het debat. Dit klimaat zorgt ervoor dat sommige kritische denkers in Nederland liever zwijgen. Het is daarom zo belangrijk dat collega’s je steunen. Gelukkig zit bij mij, als activist en als vluchteling, overleven en vechten in mijn DNA. Maar ik heb ook veel gehad aan steun vanuit mijn omgeving. Geborgenheid is cruciaal.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
