Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“In 2028 zal het aantal Syrische vluchtelingen in Turkije de 5 miljoen passeren”, kopte de Turkse krant Hürriyet vorige week op basis van een schatting van de Turkse autoriteiten. “Turkije gaf een tijdelijke beschermingsstatus aan in totaal 3,5 miljoen Syriërs, en het aantal Syriërs dat nog in vluchtelingenkampen leeft is gedaald naar 200.000”, zo meldt de krant op basis van cijfers van de immigratieautoriteiten en de ombudsman. Istanboel is de provincie met de meeste Syrische vluchtelingen: 500.000. Hoe gaat het intussen met de Turkije-deal, en hoe vergaat het Syriërs in Turkije?
“We moeten asielzoekers ook een legale doorgang naar de EU aanbieden
De deal
In maart 2016 sloten de EU en Turkije een deal, het zogeheten ‘EU-Turkey Statement’. Het akkoord beslaat slechts twee A4’tjes en stelt dat alle nieuwe illegale migranten die vanuit Turkije naar de Griekse eilanden oversteken, worden teruggebracht. In ruil voor elke Syriër die vanaf de Griekse eilanden wordt teruggebracht naar Turkije, zal een Syrische vluchteling (de meest kwetsbare) vanuit Turkije overgeplaatst worden naar de EU. Turkije zal de benodigde maatregelen nemen om te voorkomen dat nieuwe zee- of landroutes voor illegale immigratie vanuit Turkije naar de EU ontstaan. Wat de gevolgen van de EU/Turkije-deal zijn, vroeg ik aan Omar Kadkoy, een bevlogen onderzoeker van TEPAV, een non-profit think tank in Ankara. Kadkoy komt oorspronkelijk uit Damascus.
Een ‘koehandel met vluchtelingen’, zo beschreef een Europarlementariër de Turkije-deal.
“De deal is controversieel, maar heeft levens gered. Niemand wil een tweede Alan Kurdi dood op het strand zien liggen. In 2015 verloren 799 migranten en asielzoekers het leven bij het oversteken van de Egeïsche Zee. Het jaar daarop, toen de deal in werking trad, liep dat terug naar 441, en vorig jaar waren het er 54. Dat is vooruitgang, maar we moeten niet vergeten dat we asielzoekers ook een veilige en legale passage naar de EU moeten aanbieden. Er zijn mechanismen onder de deal, sommige actief en andere niet, die een legale passage mogelijk maken. De EU is tegenwoordig echter intern sterk verdeeld over migratie en die kloof groeit met de dag. Brussel moet zijn eigen huis op orde krijgen voordat ze strooit met termen als solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid.
“De deal is controversieel, maar heeft levens gered. Niemand wil een tweede Alan Kurdi dood op het strand zien liggen. In 2015 verloren 799 migranten en asielzoekers het leven bij het oversteken van de Egeïsche Zee. Het jaar daarop, toen de deal in werking trad, liep dat terug naar 441, en vorig jaar waren het er 54. Dat is vooruitgang, maar we moeten niet vergeten dat we asielzoekers ook een veilige en legale passage naar de EU moeten aanbieden. Er zijn mechanismen onder de deal, sommige actief en andere niet, die een legale passage mogelijk maken. De EU is tegenwoordig echter intern sterk verdeeld over migratie en die kloof groeit met de dag. Brussel moet zijn eigen huis op orde krijgen voordat ze strooit met termen als solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid.
Als gevolg van de deal heeft de EU zijn grootste humanitaire programma ooit gefinancierd: The Emergency Social Safety Net (ESSN), dat 348 miljoen euro kost. ESSN helpt niet alleen Syriërs maar ook Afghanen, Irakezen en andere kwetsbare asielzoekers aan een debetkaart; een huishouden krijgt dan 120 Turkse lira per maand per gezinslid. Op dit moment profiteren 1,5 miljoen mensen van dit programma. Het beschermt de waardigheid van de ontheemde en kwetsbare bevolkingsgroepen, maar is niet houdbaar op de lange termijn. We moeten plannen maken en ons voorbereiden op de dag waarop de fondsen zijn opgebruikt.”
Lang niet alle Syrische kinderen in Turkije gaan naar school. Turkse burgers zeggen dat ze vrezen voor een toename van criminaliteit; deelt u die zorg?
“Het aantal Syrische leerlingen dat op school zit in Turkije is 600.000. En bijna 400.000 Syrische kinderen zitten niet op school. Wie niet naar school gaat, kan makkelijker een doelwit vormen voor criminele en zelfs radicale activiteiten, maar de meesten lopen niet op straat te niksen: die helpen thuis, of werken. We moeten onder ogen zien voor welke serieuze uitdagingen deze kinderen staan als ze naar school willen. Er zijn structurele problemen: we hebben gebouwen en gekwalificeerde leraren nodig.
“Het aantal Syrische leerlingen dat op school zit in Turkije is 600.000. En bijna 400.000 Syrische kinderen zitten niet op school. Wie niet naar school gaat, kan makkelijker een doelwit vormen voor criminele en zelfs radicale activiteiten, maar de meesten lopen niet op straat te niksen: die helpen thuis, of werken. We moeten onder ogen zien voor welke serieuze uitdagingen deze kinderen staan als ze naar school willen. Er zijn structurele problemen: we hebben gebouwen en gekwalificeerde leraren nodig.
In sommige Syrische families dragen kinderen bij aan het gezinsinkomen: hun vaders doen informeel werk of krijgen zwaar onderbetaald. Soms zijn de kinderen zelfs de broodwinners, bijvoorbeeld wanneer hun vader is overleden. Er zijn ook culturele uitdagingen. Meisjes die vroeg trouwen, maken hun onderwijs vaak niet af; dat is helaas gerelateerd aan de financiële uitdaging die ik noemde. Gemengde klassen met jongens en meisjes zijn niet bij alle Syrische ouders populair, en dat helpt ook niet aan een trouwe schoolgang. Tot slot: laten we niet vergeten dat het gemiddelde jaarlijkse criminaliteitscijfer van Syriërs tussen 2014 en 2017 slechts 1,3 procent bedroeg.”
Veel Syriërs dragen dus bij aan de Turkse economie?
“Culturele integratie draagt bij tot de groei van de binnenlandse productie. Syriërs in Turkije vullen de lagere regionen van de arbeidsmarkt. Dat zie je overal ter wereld bij immigranten. Het meer ondernemende deel investeert in de economie, creëert banen, en opent nieuwe exportbestemmingen. Aan de negatieve kant ontwaar ik twee pijnpunten. Het ene is economisch: mensen vrezen dat ze hun banen verliezen aan Syriërs, die hetzelfde werk voor minder loon doen. Ook zien we dat publieke voorzieningen onder druk staan, en dat huren stijgen. Het andere is meer van cultureel-politieke aard: in sommige gebieden is er identiteitsfrustratie. Koerdische of Alevitische groepen in sommige districten hebben het gevoel dat de Arabische soennitische aanwezigheid hun eigen identiteit wegdrukt.”
“Culturele integratie draagt bij tot de groei van de binnenlandse productie. Syriërs in Turkije vullen de lagere regionen van de arbeidsmarkt. Dat zie je overal ter wereld bij immigranten. Het meer ondernemende deel investeert in de economie, creëert banen, en opent nieuwe exportbestemmingen. Aan de negatieve kant ontwaar ik twee pijnpunten. Het ene is economisch: mensen vrezen dat ze hun banen verliezen aan Syriërs, die hetzelfde werk voor minder loon doen. Ook zien we dat publieke voorzieningen onder druk staan, en dat huren stijgen. Het andere is meer van cultureel-politieke aard: in sommige gebieden is er identiteitsfrustratie. Koerdische of Alevitische groepen in sommige districten hebben het gevoel dat de Arabische soennitische aanwezigheid hun eigen identiteit wegdrukt.”
Wat zijn de uitdagingen van Syriërs in Turkije?
“Een is juridisch van aard. Ze hebben alleen een tijdelijke beschermde status, maar wat gebeurt er daarna? Ankara volgt het non-roufelement [het niet mogen terugsturen van vluchtelingen of asielzoekers naar een land waar ze vervolging riskeren, red.], maar er is geen pad uitgestippeld naar volwaardig burgerschap op de lange termijn.”
“Een is juridisch van aard. Ze hebben alleen een tijdelijke beschermde status, maar wat gebeurt er daarna? Ankara volgt het non-roufelement [het niet mogen terugsturen van vluchtelingen of asielzoekers naar een land waar ze vervolging riskeren, red.], maar er is geen pad uitgestippeld naar volwaardig burgerschap op de lange termijn.”
“De EU/Turkije-deal is een verdovingsshot – het gaat niet voor altijd standhouden
“Een andere uitdaging is de taal. Een paar dagen geleden bleek uit onderzoek dat 70 procent van de Syrische vrouwen geen Turks spreekt. Uit eerder onderzoek blijkt dat vergelijkbare percentages voor de mannen gelden. Er zijn weinig mogelijkheden voor hen om de taal te leren, ze kunnen niet communiceren met hun nieuwe omgeving. En dat doet spanningen oplaaien, en het belemmert ze om aanspraak te maken op hun rechten. De derde uitdaging is informeel werk. Slechts 40.000 Syriërs hebben een werkvergunning; de anderen zijn aangewezen op informeel werk. Ze moeten over het algemeen lange dagen maken en verdienen onder het minimumloon.”
Houdt de Turkije-deal stand denkt u?
“De EU/Turkije-deal is een verdovingsshot – het gaat niet voor altijd standhouden. Brussel wil zoveel mogelijk migranten weghouden middels bilaterale deals, die alarmerende omstandigheden veroorzaken, vooral in Noord-Afrika. Ankara probeert twee vliegen in een klap te slaan: doen wat Brussel wil tegen politieke winst – geld en een goede relatie met Europa. Daarnaast bemoeit Turkije zich met de noordelijke delen van Syrië, met als doel zoveel mogelijk Syriërs terug te lokken. Europa en Turkije proberen van alles, maar vergeet niet: de beste manier om illegale migratie in te dammen is door veilige en legale routes mogelijk te maken.”
“De EU/Turkije-deal is een verdovingsshot – het gaat niet voor altijd standhouden. Brussel wil zoveel mogelijk migranten weghouden middels bilaterale deals, die alarmerende omstandigheden veroorzaken, vooral in Noord-Afrika. Ankara probeert twee vliegen in een klap te slaan: doen wat Brussel wil tegen politieke winst – geld en een goede relatie met Europa. Daarnaast bemoeit Turkije zich met de noordelijke delen van Syrië, met als doel zoveel mogelijk Syriërs terug te lokken. Europa en Turkije proberen van alles, maar vergeet niet: de beste manier om illegale migratie in te dammen is door veilige en legale routes mogelijk te maken.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
