De onbekende vluchteling

De meerderheid, ongeveer 10 miljoen, woont in de Chinese provincie Xinjiang. Hiermee vormen de Oeigoeren de grootste moslimminderheid van de volksrepubliek. “De overheid eist dat we assimileren.” Ondertussen is Xinjiang uitgegroeid tot een openluchtgevangenis met politiecheckpoints op elke hoek. “Elk moment kan de politie je smartphone in beslag nemen en uitpluizen”, zegt Sakiev.

Volgens Sakiev helpt de charismatische figuur van de Dalai Lama om de zaak van de Tibetanen internationaal te bepleiten. Daarnaast ziet hij nog een andere reden: “Sinds de aanslagen van 11 september werd het voor China makkelijk om alle vormen van protest weg te zetten als moslimextremisme. Elke Oeigoer die zijn rechten opeist wordt zo een terrorist.”

Duizenden Oeigoeren werden al opgesloten in heropvoedingskampen, zonder uitleg of proces. In Kashgar, een van de oudste steden in Xinjiang, is een heropvoedingskamp gevestigd met naar schatting 120.000 gevangenen. De Chinese overheid beweert dat deze kampen dienen om moslimextremisten om te scholen tot modelburgers, maar Human Rights Watch en Amnesty International spreken over onwettige opsluitingen.

Lino neemt bijna alle video’s in het Tigrinya op, de meest gesproken taal van Eritrea. Sommige filmpjes halen meer dan 20.000 views. Hij wil hiermee zijn landgenoten bewust maken: “Er zijn Eritreeërs in het buitenland die achter de regering blijven staan, maar ik kan moeilijk begrijpen dat mensen die in een democratie leven zo’n regime steunen”, zucht hij.

“Tot 2001 was ook ik een aanhanger van onze president tot het duidelijk werd dat [Isaias] Afwerki verkiezingen doelbewust uitstelde.” De datum 18 september 2001 staat in Lino’s geheugen gegrift: de dag waarop de vrije pers opgeschort werd op bevel van de overheid. “Journalisten werden van de ene op de andere dag gevangen genomen. Tot op de dag van vandaag kan hun familie slechts gissen naar waar ze zich bevinden en of ze nog in leven zijn.”

In 2014 organiseerde Lino samen met andere activisten een conferentie rond de slechte levensomstandigheden in Eritrese gevangenissen, waarmee ze het journaal van de Vlaamse openbare omroep haalden. “Op het moment van het congres was er een grote instroom van Eritrese vluchtelingen in Europa gaande, waardoor journalisten contact met ons opnamen en we voor één keer niet zelf op zoek moesten naar aandacht.”

“Mensen komen op straat omdat ze zich genegeerd voelen door machthebbers”, zegt Wouters. Maar kleine betogingen leveren ook geen belangstelling op, daarom richten meer en meer minderheidsbewegingen zich op sociale media.

Dankzij het internet is het voor activisten eenvoudiger om acties op te zetten, alleen zijn deze vaak niet duurzaam. “Je kan op korte tijd veel mensen bereiken, maar daarmee bouw je nog geen beweging met langetermijndoelstellingen op. Kijk naar de burgerrechtenbeweging in de VS: het duurde jaren om deze uit de grond te stampen. Activisme is meer à la carte geworden”, legt Wouters uit.

Voor actiegroepen die mensenrechtenschendingen aanklagen komt het nieuws dat hun lijden ‘niet spectaculair genoeg is om het nieuws te halen’ hard aan. Ook Wouters erkent dat: “De paradox van globalisering is net dat mensen zich vaker richten op de eigen identiteit.”

Een paradox die ook de berichtgeving weerspiegelt. “Er ligt een grote rol voor de politiek, onderwijs en media om mensen hierover te informeren. Maar politici kunnen makkelijk punten scoren door zich op te werpen als beschermers van de eigen identiteit. Het is geen toeval dat juist politici die een thema als asiel en migratie behandelen, vaak tot de populairste uitgroeien.”

Manzoor Pashteen, het charismatische 26-jarige gezicht van de Pasthun Protection-beweging, beschuldigt het Pakistaanse leger van willekeurige misdaden tegen de Pashtun in de Federaal Bestuurde Stamgebieden (FATA). Die regio komt bij ons enkel in het nieuws als het gaat over de Taliban of Al Qaida.

Pashteen leidde in februari een vreedzame mars naar de Pakistaanse hoofdstad Islamabad en coördineerde daar een tiendaagse sit-in waar duizenden mensen aan deelnamen. De aanleiding was de dood van Naqeebullah Mehsud, een 27-jarig aspirant-model uit de Pakistaanse regio Waziristan. In januari schoot de politie hem dood. De Pakistaanse overheid claimde dat hij banden had met de Pakistaanse Taliban, maar bewijzen daarvan werden tot dusver niet geleverd.

Sinds 2001 vormen de stamgebieden een slagveld waarin het Pakistaans leger en jihadi’s met elkaar afrekenen. De bevolking in het gebied zit letterlijk gevangen tussen twee vuren. “De mensen absorbeerden al dit onrecht, en plots komt alle woede en verontwaardiging boven,” vertelt Jan strijdvaardig.

Jan: “We kunnen media niet verplichten ons verhaal op te pikken. Nochtans is dit ook van belang voor Europa: Pakistan is de grootste staatssponsor van terrorisme in de wereld, mij lijkt het belangrijk om het daar over te hebben.”

Toch blijft Jan zich uitspreken over het lot van de Pashtun. “Uiteindelijk kunnen we alleen maar blijven protesteren, optimisme is de enige weg vooruit.”