Iran en China zijn koplopers op dit gebied. Services zoals Facebook of Twitter zijn compleet geblokkeerd in China. In plaats daarvan heeft China eigen social media: Renren en Weibo. Deze platforms worden zwaar gecensureerd. Naast verfijnde technologische methoden werken tienduizenden mensen bij de regering om online inhoud te bestuderen. Zo groeit de Great Firewall of China elk jaar een stukje hoger.
Hoe verhoudt vrijheid op internet zich tot vrijheid van de pers? Kijk naar de interactieve grafiek onderaan het artikel.
Internet is in Iran ook wel bekend als ‘filternet’. De situatie is vergelijkbaar met China. Grote sociale mediaplatformen worden geblokkeerd en de Iraanse regering censureert zelfs mogelijk erotische sms’jes. Iran en China besteden tientallen miljoenen dollars aan filtering van de inhoud in real time. Ambtenaren bespieden het internetverkeer van burgers en zoeken naar een van duizenden verboden sleutelwoorden, zoals ‘protester’, ‘sexinsex’ of ‘tiananmen square’ op de sociale media om berichten laten verwijderen. Zo wordt bijvoorbeeld in september 2015 een plaatje van Winnie de Poeh het meest gecensureerde plaatje op Sina Weibo.
Dit plaatje van Winnie de Poeh (links) werd meer dan 65000 keer op Sina Weibo gedeeld voordat het weggehaald werd. Het was een parodie op een foto van Chinese president Xi Jinping op een militaire parade (rechts).
Goed nieuws komt uit Sri Lanka. Progressieve politiek van de nieuwe president Maithripala Sirisena heeft internet in 2015 na vele jaren censuur aanzienlijk meer open gemaakt. Helaas heeft nog steeds maar één op de vier Sri Lankanen een internetverbinding.
Personen censuur
Internetcensuur is helaas niet alleen een kwestie van websites blokkeren en leeghalen. Schending van de mensenrechten vanwege online activiteiten komt ook regelmatig voor. Meer dan de helft van de huidige drie miljard internetgebruikers woont in een land waar online kritiek op de regering en sociaal commentaar gecensureerd en bestraft worden. Een derde van de globale internetbevolking woont in landen waar overheden stemmen van de homo-, lesbische, bi- en transgendergemeenschap verstommen.
Online journalisten en bloggers worden met regelmaat opgesloten in bijvoorbeeld het Midden-Oosten. Iran heeft acht jonge mensen in de gevangenis gezet vanwege anti-overheid Facebook berichten. De zeventienjarige Marokkaanse rapper Mr. Crazy werd gearresteerd vanwege muziekvideo’s die het leven van jonge jongens op de straten van Casablanca laten zien. Dat soort video’s worden als schadelijk voor de goede zeden beschouwd.
Bekijk de video die Amos Yee naar gevangenis heeft gebracht
Minderjarige internetgebruikers worden ook vervolgd. Een dertienjarige jongen is door de politie verhoord vanwege zijn Facebookstatus over Erdoğan. Singaporees Amos Yee werd gestraft voor het uiten van kritiek op de overleden minister-president Lee Kuan in zijn video Lee Kuan Yew Is Finally Dead. “Lee Kuan Yew was een verschrikkelijk persoon en een vreselijke leider. Hij was een dictator, maar hij heeft het voor elkaar gekregen om democratisch te lijken.Tijdens zijn regeringsperiode beheerste hij alle media en de hele onderwijssysteem om dagelijks nationalistische propaganda te verspreiden.”, vertelt de zestienjarige in helder Engels in zijn cynisch betoog, waar hij vier weken voor in de gevangenis zat.
Politieke satire wordt in sommige landen ook niet gewaardeerd. Een Chinese man werd gearresteerd vanwege zijn parodiërende montage op het nieuwe tweekinderenbeleid waar hij het woord “kinderen” voor “vrouwen” verwisselde. Wit-Rusland dreigde een boete te geven aan een student omdat hij de president uitdaagde voor de Ice bucket challenge. De Iraanse cartoonist Hadi Heidari zit twaalf jaar vast vanwege zijn tekening naar aanleiding van het bloedbad in Bataclan.
Trans-, homo- en biseksualiteit hebben in het algemeen geen plek in bijvoorbeeld Egypte. Suha Muhammad Ali, die ook wel de Egyptische Shakira wordt genoemd, en een transgenderzangeres Radis werden voor zes maanden in de gevangenis gezet vanwege hun muziekvideos. Acht mannen werden tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat ze op een videopname verschenen die een homohuwelijk zou hebben getoond.
Aantal internetgebruikers in bovengenoemde landen. Klik op “stack percentage” om het percentage te zien
We moeten internetvrijheid koesteren
Suha is aanzienlijk gewoon te sexy voor Egypte.
Het is niet verbazend dat internetvrijheid onder repressieve regimes lijdt. Er was al weinig vrijheid van meningsuiting in deze landen voordat internet een groot medium werd. Regeringen proberen internet te temmen en schromen niet hun burgers te straffen voor vrij onschuldige uitingen. Ondanks dat blijven burgers hun overheid nog steeds een stap voor: vele kunnen door een gericht gebruik van versleuteling en de mogelijkheid om anoniem online gaan tegen de opgedrongen censuur ingaan. Daardoor hebben nu vooral jonge mensen toegang tot informatie in een ongekende mate.
De trend van afnemende vrijheid op het net is toch zeker niet iets om licht op te nemen. Overheden durven steeds meer, zelfs in het democratische Westen. In de nasleep van terroristische aanslagen mag de politie in Frankrijk websites blokkeren zonder een rechtszaak. Na het NSA-schandaal is het geen geheim meer dat iedereens online activiteiten door onze overheden bespied worden. Daarom is het van groot belang dat we ons recht op privacy, anonimiteit en versleuteling voorzichtig behandelen.
In de grafiek beneden kun je zien hoe vrijheid op internet zich verhoudt tot vrijheid van de pers. Klik op de knoppen “Vrij” “Gedeeltelijk vrij” of “Niet vrij” om in te zoomen op bepaalde landen.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand