In een crisisnoodopvang in Venlo proberen asielzoekers er het beste van te maken, ondanks verveling, gebrek aan medische zorg en angst over achtergebleven familie. Journalist Carlijn Teeven springt er zo nu en dan bij. Een inkijkje in een wereld van wachten, wachten, wachten.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Update van de redactie 28 maart 2023
De kosten voor asiel vallen dit jaar ruim 3 miljard euro hoger uit dan eerder begroot. Dat schrijftNRC op basis van ‘bronnen rond het kabinet en de coalitie’. Volgens de krant vallen de kosten hoger uit doordat er niet voldoende reguliere opvang is voor de meer dan 50.000 asielzoekers die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moet huisvesten. Daarom wijkt het COA uit naar noodopvanglocaties. Als dat niet volstaat, maakt het COA gebruik van crisisnoodopvanglocaties, zoals de locatie die in dit artikel wordt beschreven.
Met een grote doos dadels in zijn hand komt de 22-jarige Doghish* uit Jemen de gemeenschappelijke ruimte binnengelopen. Zijn lange zwarte haren draagt hij in een hip staartje, op zijn gezicht staat een grijns van oor tot oor. Een Colombiaanse familie heeft een tweeliterfles cola op tafel staan. De Syrische Anas (24) trakteert de mensen om zich heen gul op chocolade.
“
Tijdens een asielprocedure mag je niet werken
De sfeer in de crisisnoodopvang (CNO) voor asielzoekers in Venlo is goed: sinds kort krijgen de bewoners 13 euro zakgeld per maand. Tijdens hun asielprocedure krijgen alle asielzoekers in Nederland 60 euro zak- en eetgeld, maar dat gold tot eind januari niet voor asielzoekers in crisisnoodopvanglocaties. Omdat op deze locatie eten en drinken wordt verzorgd, gaat er 47 euro vanaf. Blijft over: 13 euro. Meer bijverdienen zit er niet in, want tijdens een asielprocedure mag je niet werken. Ook familie over laten komen zit er voorlopig niet in.
Maar ook met zakgeld laat de situatie van de asielzoekers in de crisisnoodopvang (CNO) op veel vlakken te wensen over, vooral wat betreft gezondheidszorg. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) liet zich begin deze maand erg kritisch uit over de situatie in CNO’s: die bieden alleen medische spoedhulp, geen preventieve zorg. Kinderen worden niet gevaccineerd, hygiëne laat te wensen over en alleen bij ‘acute problemen’ worden mensen met psychische klachten doorverwezen naar de ggz.
“
De inspectie spreekt van ‘urgente gezondheidsrisico’s’ in crisisnoodopvanglocaties
De inspectie spreekt van ‘urgente risico’s’ voor de gezondheid van asielzoekers in CNO’s. ‘Crisisnoodopvanglocaties zijn niet geschikt voor langdurig verblijf’, aldus de inspectie. ‘De situatie is voor asielzoekers én voor medewerkers in de opvangketen nauwelijks houdbaar.’ De inspectie bezocht in december en januari negen CNO-locaties. De locatie in dit artikel was daar niet een van.
Artikel gaat verder onder de foto.
Doghish (Jemen), Yasser, Mohamed en Amer (Syrië) aan het werk met hun doelen tijdens de wekelijkse workshop.Beeld:Carlijn Teeven
Wachten, wachten, wachten
Half november, diep in de herfst, werden tientallen asielzoekers met tourbussen vanuit Ter Apel (in Groningen) naar Limburg gereden. Daar stelde de gemeente Venlo een oud schoolgebouw, waar ook Omroep Venlo zat, beschikbaar om maximaal 55 asielzoekers op te vangen. Een CNO zou de druk op het aanmeldcentrum verlagen, was het idee.
“
'Toen ik weigerde voor de Iraanse autoriteiten te spioneren, werden mijn vrouw en dochter met de dood bedreigd'
Doorgaans betekent zo’n verblijf in een CNO voor asielzoekers vooral: wachten, wachten en wachten. Want hoewel zij op papier binnen zes maanden te horen zouden moeten krijgen of ze een verblijfsvergunning krijgen, is de praktijk anders. Tijdens het eerste bezoek van vertegenwoordigers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) was de boodschap duidelijk: reken maar op anderhalf jaar wachttijd voordat er iets duidelijk is over je verblijfsstatus. Tot die tijd mag je niet werken en geen familiehereniging aanvragen, en kun je je maar beter overgeven aan de omstandigheden van de opvang waar je tijdelijke bed staat.
Coördinatoren van het ‘Refugee Team’ (zie kader) helpen de asielzoekers tijdens hun wachttijd aan een dagritme en doelen om na te streven. Op werkdagen is er elke ochtend een gezamenlijke dagstart en bewoners volgen twee keer per week een workshop. Een paar keer per week komen vertegenwoordigers van het COA en Vluchtelingenwerk langs om vragen van bewoners te beantwoorden.
Wat is een crisisnoodopvang (CNO)?
Als er geen plek meer is in de reguliere opvang en ook de noodopvang vol is, kan een crisisnoodopvang (CNO) worden ingezet. Dit soort locaties worden niet gecoördineerd door het COA, maar door de gemeente. CNO’s zijn in principe voor korte termijn (ongeveer een week) open, maar door de opvangtekorten is een veel langere periode momenteel niet ongebruikelijk. De locatie in Venlo blijft nog zeker tot eind april een CNO.
Op de locatie in dit artikel werkt de gemeente Venlo samen met coördinatoren van de ‘social enterprise’ Refugee Team. De auteur van dit artikel springt zo nu en dan bij als coördinator voor Refugee Team.
Medische zorg: een hoofdpijndossier
Zes weken na aankomst in Venlo is er goed nieuws voor de zeven kinderen in huis: ze kunnen naar school. Via een lokale stichting mogen ze een fiets uitzoeken, een tweede organisatie regelt laptops. Het wekt enige jaloezie bij andere bewoners. “Ik wil óók studeren”, herhaalt de 22-jarige Doghish uit Jemen steeds. Meer afleiding zou hem goed doen: Doghish kampt al maanden met een verslechterend gebit, wat hem veel zorgen baart.
“
Dat er elke dag stukjes tand afbreken, is blijkbaar niet ernstig genoeg
Tandartszorg regelen blijkt een van de grootste uitdagingen in de crisisnoodopvang. Er is een speciale spoedlijn voor asielzoekers, maar die verwijst alleen door als de patiënt hoge koorts of zichtbare zwellingen in het gezicht heeft. Dat een landgenoot van Doghish, óók met een verslechterend gebit, alleen nog maar soep durft te eten omdat er elke dag stukjes tand afbreken, is blijkbaar niet ernstig genoeg. De coördinatoren van Refugee Team sturen hem naar een tandarts die is aangesloten bij RMA (Regeling Medische Zorg Asielzoekers), maar hij komt terug met een offerte van 500 euro. Terwijl gemeente, tandarts en RMA pingpongen over de vraag wie een behandeling zou bekostigen, brokkelt zijn gebit steeds verder af.
Artikel gaat verder onder de foto.
Vrijwilliger Felix geeft Nederlandse les.Beeld:Carlijn Teeven
Medische zorg in crisisnoodopvangen staat onder enorme druk, concludeerde de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd kort voor het verschijnen van dit artikel. De inspectie spreekt zelfs van ‘urgente risico’s voor de gezondheid’ van asielzoekers. Er is spoedhulp beschikbaar, maar geen ‘alledaagse’ hulp, wat problemen kan opleveren als asielzoekers lang in een CNO verblijven. Op deze locatie in Venlo komt elke week een dokter aan huis, maar haar spreekuur is altijd vol. Bewoners kampen met slaapproblemen en hebben fysieke en mentale wonden overgehouden aan hun reis.
Uiteenlopende trauma's
De samenstelling van de groep bewoners in de CNO in Venlo is gevarieerd – uiteenlopende traumatische ervaringen zijn geen zeldzaamheid. Sina is een Iraanse dertiger die voor de Nederlandse ambassade in Teheran werkte. “De Iraanse autoriteiten vroegen me om voor Iran te spioneren. Toen ik weigerde, werden ik, mijn vrouw en onze peuterdochter met de dood bedreigd”, vertelt hij tijdens het intakegesprek dat alle bewoners bij aankomst hebben met Refugee Team. De eerste dagen in Venlo was zijn dochter zo bang dat ze haar kamer niet uitkwam.
“
'We denken dat mijn vader in een werkkamp zit'
Of neem de Oeigoerse moeder met drie jonge zonen – zij wensen niet met hun namen in dit artikel te komen. Tot voor kort woonden ze in Turkije. “Mijn man zou nog een laatste keer naar China gaan om een geboorteakte op te halen, zodat we daarna als gezin asiel konden aanvragen in Nederland. Maar bij de grens werd zijn paspoort afgepakt.” Als ze haar gezicht in haar handen begraaft in een poging de tranen te verbergen, neemt haar zoon het over: “We denken dat mijn vader in een werkkamp zit. Heel soms belt hij, maar uit angst voor een meeluisterende Chinese overheid hebben we hem niet verteld dat we in Nederland zijn.” Tijdens een knutselmiddag tekent de moeder een huilende vrouw in traditionele Oeigoerse kleding.
Artikel gaat verder onder de foto.
Een bewoner die anoniem wil blijven in gesprek met de Turkse Gurhän op de gang van het schoolgebouw.Beeld:Carlijn Teeven
Een oudere Somalische vrouw weet niet meer hoe ze naar Nederland is gekomen, enkel dat ze op zoek is naar haar dochter die ‘ergens in Europa’ is. Er zijn ook vluchtelingen uit Syrië, Turkije, Sri Lanka en Colombia. De Russische Aleksander breekt als hij hoort dat zijn kat is overleden, twee mannen uit het noorden en zuiden van Jemen – waar een burgeroorlog woedt – ontlopen elkaar.
“
Omwonenden kregen de vraag: wat zouden zíj kunnen doen om het verblijf in de opvang goed te laten verlopen?
Gezinnen slapen bij elkaar op de kamer, alleenstaanden delen een kamer met maximaal twee anderen. Zo ook drie Turkse mannen die los van elkaar hun beklag komen doen over de politieke voorkeuren van de anderen. En dan blijkt een van hen ook nog zó hard te snurken dat de andere twee geen oog dichtdoen.
Saamhorigheid
Onderling zijn er dus zo nu en dan de onvermijdelijke spanningen. Met de buurt is dat anders. Toen de gemeente de komst van de opvang aankondigde, rezen bij buurtbewoners de bekende vragen: waar komen deze mensen vandaan? Wat komen ze hier doen? En zou dat wel goed gaan met de leerlingen van de aangrenzende praktijkschool? Maar de omwonenden kregen ook een vraag terug: wat zouden zíj kunnen bijdragen om het verblijf in de opvang goed te laten verlopen?
Artikel gaat verder onder de foto.
Nadheem (Jemen), Mohamed (Syrië) en Gire (Sri Lanka) op weg naar een workshop in het nabijgelegen theater.Beeld:Carlijn Teeven
Al gauw ontstond een saamhorigheid die zowel de bewoners, gemeente als het Refugee Team als waardevol ervaren. Elke dinsdag neemt een echtpaar – zestigers, hun kinderen zijn uit huis – dat tegenover de opvang woont een groepje mee uit wandelen. Wie wil, mag mee. Meestal sluiten zo’n acht bewoners aan. Verschillende buren werpen zich op als vrijwilliger voor Nederlandse les; de taalvaardigheid van de asielzoekers gaat met de dag vooruit. Met kerst en carnaval werden bewoners uitgenodigd voor een feestje op de praktijkschool.
“
Zes Arabische mannen lezen elkaar voor uit Nederlandse kinderboekjes
En de saamhorigheid gaat verder: over en weer worden kaartjes en knuffels uitgedeeld. De plaatselijke kledingbank nodigt bewoners uit om te komen shoppen. De vangst is onder meer een doos vol dezelfde truien in maat L, waarvan er één dankzij de waskunsten van een Turkse bewoner nu als kindermaatje doorgaat. Andere ‘hulp’ levert meer werk op dan dat die uit handen neemt. Zoals de vrouw die onaangekondigd een auto vol spullen van haar overleden moeder komt legen. Inclusief onderbroeken die ‘bijna nooit’ gedragen zijn.
Sonya (Afghanistan), Baris (Turkije_ en Mohsen (Iran) in overleg in de gezamenlijke ruimte.Beeld:Carlijn Teeven
Is er dan niets over van de aanvankelijke argwaan in de buurt? Misschien wel iets. Recent kreeg het Refugee Team een melding van een buurtbewoner die een van de bewoners in zijn tuin meende te hebben gezien, al bleek dat achteraf geen bewoner van de crisisnoodopvang.
In afwachting van een antwoord van de IND in hun asielprocedure wil geen van de asielzoekers in het huis stilzitten. Een Iraanse man werpt zich op als huiskapper, zijn vrouw delegeert het winkeltje met tweedehands kleding dat op de zolder wordt geopend. Zes Arabische mannen lezen elkaar voor uit Nederlandse kinderboekjes. Een Turkse man houdt tijdens de dagopening in het Engels een presentatie over ChatGPT. “Kan dit artikel niet ook door de software geschreven worden?” stelt hij voor.
Hoogtepuntjes
In een poging de dochter van de oudere Somalische vrouw te vinden die ‘ergens in Europa’ is, heeft een coördinator van Refugee Team contact opgenomen met een vereniging voor Somaliërs in Nederland. Een dag later krijgt ze een mail met het telefoonnummer van een vrouw die haar dochter zegt te zijn en in Rotterdam woont. Het hele huis pinkt een traantje weg. Met omhelzingen wordt afscheid genomen voordat de taxi haar naar een opvanglocatie dichter bij haar dochter brengt.
Artikel gaat verder onder de foto.
Van de doelen van alle bewoners is een slinger gemaakt.Beeld:Carlijn Teeven
En dan is er nog een hoogtepunt: het Iraanse echtpaar en hun driejarige dochter krijgen een verblijfsvergunning. Iedereen feliciteert het gezin, al is er ook ongemak. Waarom zijn zij zo snel aan de beurt, en wanneer hoort de rest iets van de IND? Niemand die daar antwoord op geeft.
Tot zeker eind april blijft de locatie een crisisnoodopvang. Wat daarna gebeurt, is nog niet zeker. Met de ‘spreidingswet’ wil het kabinet opvangplaatsen voor asielzoekers zeker stellen, bijvoorbeeld door een financiële bonus te geven aan gemeentes die uit eigen beweging mensen opvangen. Gemeentes blijven toch met vragen zitten: hoeveel asielzoekers zullen zij moeten huisvesten? De gemeente Venlo laat in elk geval weten de opvanglocatie open te houden tot er duidelijkheid is over de gevolgen van de wet.
* Omwille van hun veiligheid en privacy zijn de achternamen van de asielzoekers in dit artikel niet vermeld. Hun achternamen zijn bekend bij de redactie. Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 17 maart 2023.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
