Dochter Najlaa en moeder Djamila. Najlaa studeert Bedrijfskunde, Djamila werkt in de kinderopvang. Djamila: “De eerste jaren in Nederland waren een ramp voor mij. Zo stil!” Beeld: Pleunie van Raak

‘De vrouw kiest voor de hoofddoek’

Opgegroeid op twee verschillende continenten, in totaal andere samenlevingen. Saar Jansen* fotografeerde Nederlands-Marokkaanse moeder- en dochterduo’s. Botsen de islamitische normen en waarden met die van het ‘vrije’ Nederland? Hoe bezien zij elkaars leven en wat doet zo’n cultuur- en generatiekloof met de moeder-dochterband?

Door 6 januari 2018
fotoreportage Hoofddoek oneworld magazine vrouwenemancipatie
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Sterke vrouwen, alle­maal. Deze dochters kijken bijna zonder uitzondering met grote bewondering naar het doorzettingsvermogen van hun moeder, die zonder familie of vrienden, zonder veel kennis van Nederland of de taal hier kwamen wonen. “Ik moet er niet aan denken om op mijn achttiende te emigreren, te trouwen en voor mijn dertigste al vijf kinderen te hebben”, zegt Kaoutar. “Ze heeft alles zelf moeten uitzoeken”, zegt kunstenares Omnia over haar moeder Zohra. Haar moeder was huisvrouw, maar ook maatschappelijk werker. Ze leerde zichzelf Nederlands en kreeg hier vijf kinderen.

De dochters zien onafhankelijke, eigengereide vrouwen, die voor zichzelf een pad hebben moeten uithakken. De woorden ‘krachtig’ en ‘onafhankelijk’ vallen vaak. “Mijn moeder heeft gevochten als een leeuwin voor haar gezin”, zegt Imane. Kaoutar: “Ik had een havo­-advies, maar de school besloot om mij naar het vmbo te sturen, wat vaker gebeurde bij migrantenkinderen. Toen kwam mam om de hoek kijken, dus dat verhaal ging niet door. Ik mocht me nooit aan de kant laten zetten, dat is haar te vaak gebeurd.”

Wegcijferen

Dat kan ook lastig zijn. De moeders hebben hun thuis verlaten om hun kinde­ren een goede start te geven in het leven. Yamina heeft “haar droom opgegeven,” en heeft naar eigen zeggen zelfs het idee dat veel Marokkaanse vrouwen zichzelf hebben weggecijferd voor de kansen van hun kinderen. Het is voor haar moeilijk te accepteren dat haar dochter Imane een “andere kant op is gegaan.”

Imane is getrouwd met een Nederlander en draagt geen hoofddoek. “Ik geloof in mijn eigen waarheid, niet per se in een god.” De vrouwen hebben het voorzichtig over ‘verschillende normen en waarden’, als het over liefde, seks en alcohol gaat. “Ze is meer een Nederlands meisje met Marokkaanse ouders. Ze voelde zich vaak belemmerd”, zegt Fatima over haar dochter Aya. “Het is lastig om moslim­ zijn te verenigen met de Nederlandse maatschappij”, zegt Touria. “Maar we hebben het vertrouwen dat de kinderen goed terechtkomen.”

In naam van God

Sommige dochters dragen geen hoofddoek meer, maar hebben tegelijkertijd kritiek op de manier waarop daarover gepraat wordt in Nederland. “Ik ken geen vrouw die een hoofddoek draagt omdat dat van iemand anders moet”, zegt Amal. “We maken er hier zo’n issue van, laat een vrouw een vrouw zijn.” Veel moeders hebben gemerkt dat de houding van Nederlanders tegenover hun anders­-zijn verhard is. Djamila zegt in de moeilijke, eenzame beginjaren zo fijn te zijn opgevangen door haar Nederlandse buren. Maar net zo’n fijne gemeenschap deed opeens moeilijk toen Khadija een hoofddoek ging dragen. “Ik kreeg alleen maar scheve gezichten. Mensen wilden niet meer met mij praten.” Touria zegt dat ze Nederland juist altijd zo prachtig heeft gevonden omdat verschillen er mogen zijn. Ze is nog steeds gelukkig, maar: “Je moet ondertussen wel nadenken over hoe je je presenteert. Het samenleven is niet meer zo vanzelfsprekend als voorheen.”

En dat terwijl de vrouwen zo hard vochten om een plek in de samenleving te vinden, zeggen hun dochters. Velen willen benadrukken dat Nederlandse mensen het verkeerd zien: hun moeders staan vol in de samenleving. Zij volgden hier opleidingen, werkten in de schoonmaak, werden lerares of ambtenaar. Ze hebben gemengde vriendengroepen. Omnia’s moeder nam een meisje op dat niet meer thuis kon wonen. “Je moet voor je buren en naasten zorgen, het maakt niet uit waar je vandaan komt. Dat doet zij in naam van God.”

Moeder Touria en dochter Aya. Touria is woonconsulent, Aya is student Maatschappelijk Werk. “Ik heb vaak tegen mijn dochter gezegd:
je moet jezelf niet met anderen vergelijken.
Je hebt een andere achtergrond.”Beeld: Pleunie van Raak
Moeder Margaret en dochter Lotte. Lotte is student Sociaal Pedagogische Hulpverlening.Beeld: Pleunie van Raak
Moeder Habiba en dochter Amal. Amal: “Mensen denken dat een hoofddoek ons achterstelt,
of een verplichting is, opgelegd door je vader. Maar de vrouw kiest.”Beeld: Pleunie van Raak
Moeder Khadija en dochter Kaoutar. Khadija is fabrieks- arbeider, Kaoutar werkt bij de GGz. “Mijn moeder is de stuwende kracht achter ons gezin. Haar eerlijkheid heb ik ook.”Beeld: Pleunie van Raak
Moeder Yamina met dochter Imane. Yamina is schoonmaakster, Imane is financieel controller. “Ik heb mijn eigen droom opgegeven om mijn kinderen alles te geven.”Beeld: Pleunie van Raak
Moeder Zohra en dochter Omnia. Zohra is maatschappelijk werker. Omnia is kunstenares. “Mijn moeder is mijn inspiratie. Ze is altijd positief.”Beeld: Pleunie van Raak
*De echte naam van de journalist is bij de redactie bekend.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons