‘Rutte wil in zee met dictators.’ Die tekst kregen Volkskrant lezers vanochtend te zien, met daarnaast een foto van een streng kijkende premier. De advertentie vestigt de aandacht op de ‘Humanity Checker’ van Oxfam Novib, waarbij ze per politieke partij kijken hoe ze het doen op vluchtelingenbeleid.
“Niemand wil graag onderaan eindigen in een vergelijking,” vertelt Jules van Os, woordvoerder van Oxfam Novib. “We hebben de verkiezingsprogramma’s van de acht grootste politieke partijen met elkaar vergeleken en op basis daarvan een lijst opgesteld van welke partijen het goed doen en welke niet.” Helemaal bovenaan prijken D66, ChristenUnie en GroenLinks, die allemaal gemiddeld een acht scoren. Net daarachter komt de Partij van de Arbeid met een zeven. Dat helemaal onderaan de PVV bungelt, met een score van nul, mag nauwelijks een verrassing heten.
Het geeft je echt een idee van de wereld gaat naar de verdoeme-nis
“Het eerste dat me opvalt is dat GroenLinks helemaal bovenaan staat,” stelt campagnestrateeg Alex Klusman van campagnebureau BKB. “Niet geheel verrassend wanneer de nummer drie van je lijst, Tom van der Lee, campagnedirecteur is bij Oxfam.” De huidige Oxfam directeur, Farah Karimi, zat acht jaar lang in de Tweede Kamer namens diezelfde partij. “Dit neigt behoorlijk naar preken voor eigen parochie,” aldus Klusman.
Oxfam laat weten dat het onderzoek naar de acht partijen is ontwikkeld in samenwerking met het onderzoeksbureau Kaleidos Research, dat ook de scores vast stelde. Marieke van Doorninck is adviseur migratie en vluchtelingenbescherming bij Oxfam Novib en was inhoudelijk betrokken bij de totstandkoming van de Humanity Checker. “De passages van de politieke partijen over vluchtelingen zijn op vier verschillende deelthema’s geanalyseerd. Onder andere is er bekeken wat de partijen schrijven over de internationale rechtsorde en in hoeverre ze daar positief aan bijdragen.”
‘Wereld naar de verdoemenis’
De website die Oxfam Novib liet bouwen rondom de Humanity Tracker ziet er uitstekend uit, stelt Klusman. De bezoeker ziet als eerste zwart-wit beelden van het kapotgeschoten Aleppo, bootvluchtelingen die aan land komen en een vluchtelingenkamp in Europa. “Zeer professioneel gedaan, het geeft je echt een idee van ‘de wereld gaat naar de verdoemenis’. Hij werkt ook goed op de smartphone, wat cruciaal is wanneer je je site viraal wil laten gaan. En de call to action, ‘Tweet naar Alexander Pechtold’ bijvoorbeeld, is een erg sterk campagnemiddel.”
Volgens Jules van Os is het doel tweeledig. “Je hoopt natuurlijk dat de politici schrikken van hun score en hun houding ten opzichte van vluchtelingen en internationale verdragen verbeteren. Daarnaast kan deze lijst ook door de kiezers gebruikt kan worden om hen te helpen bij het kiezen van de partij waar ze het mee een zijn.”
In zee met dictators
Hoe zit het nu precies met de claim dat Rutte met dictators in zee wil? “Inderdaad, Mark Rutte heeft niet letterlijk gezegd dat hij in zee wil gaan met dictators,” aldus Van Doorninck. “Maar wat er in hun verkiezingsprogramma staat moet je wel op die manier interpreteren. Op pagina 22 staat: ‘Als we bij het veiligstellen van strategische belangen zaken moeten doen met ondemocratische regimes met een ander wereldbeeld, dan moeten we dat niet schuwen.’ Dat is precies wat ze hiermee bedoelen: in zee gaan met dictators.”
Op basis van deze passage, en een aantal andere programmapunten, komt de VVD uit op een gemiddelde score van 2.5 en staat daarmee maar net boven de PVV.
In de ‘middenmoot’ van de lijst van acht treffen we de SP (met een vijf) en het CDA (een 4.5). Campagnestrateeg Klusman: “Een mooi in elkaar gezette campagne, maar ik vrees niet dat het voor een enorme politieke verschuiving gaat leiden. De mensen die op Geert Wilders stemmen zullen hierdoor niet opeens van mening veranderen: zij zullen die laatste plaats waarschijnlijk koesteren.”