Van palmolie-activist tot president

Silas Siakor, hoofdpersoon in de door Leonardo di Caprio geproduceerde documentaire Silas, reist als ambassadeur de wereld over om aandacht te vragen voor de problemen – én oplossingen –  rondom het verbouwen van palmolie in zijn land. Hij werkt nu samen met de Nederlandse organisatie Initiatief Duurzame Handel (IDH) om ervoor te zorgen dat niet internationale bedrijven, maar de lokale bevolking de vruchten plukt van de palmolieproductie. Siakor en IDH willen ook dat de palmolie duurzamer gewonnen wordt. Siakor heeft nog meer ambities: hij wil zich in 2023 verkiesbaar stellen voor het presidentschap van Liberia – in oppervlakte vier keer zo klein als Nederland, nog geen vijf miljoen inwoners.

De eerste en tweede Liberiaanse burgeroorlog duurden bij elkaar veertien jaar, en kwamen in 2004 ten einde. Die burgeroorlogen werden grotendeels gefinancierd met boskap: gewild tropisch hout werd uitgevoerd en wapens werden ingevoerd. De uitslag van de eerste verkiezingen na de oorlog stemde de bevolking hoopvol: President Ellen Johnson Sirleaf zou vrede en economische voorspoed brengen, en een einde maken aan de corruptie.

“Die verwachtingen zijn niet waargemaakt,’’ zegt Siakor. Al herstelde de nieuwe regering de veiligheid in het land en maakte Liberia economische groei door, er was ook veel mis. Siakor bracht samen met andere activisten corruptie door de regering aan het licht: zij legden een netwerk van vriendjespolitiek bloot en ontdekten het grote aantal illegale uitgiftes van kapvergunningen.

Dat komt door de communicatie tussen bewoners en bedrijven: “Een bedrijf moet eerst toestemming vragen aan de bewoners en gebruikers van de grond voordat het begint met ontginnen van hout, palmolie of andere grondstoffen. De bewoners hebben rechten – landsrechten. Als zij niet willen dat een bepaald stuk woud wordt gekapt, gebeurt het in principe niet. Ze kunnen dan overleggen over een ander stuk grond dat wel gebruikt mag worden.’’ Dat gaat volgens Siakor steeds beter. “Inmiddels moet dertig procent van de opbrengst van houtkap worden teruggegeven aan de gemeenschap. En er moet een vergoeding worden betaald voor landgebruik. Een wet waar we voor hebben gevochten.’’

Nog beter is het als de lokale gemeenschap zelf het land en plantages in beheer heeft. Siakor staat, samen met IDH, de inwoners bij om een relatie op te bouwen en goede afspraken te maken met bedrijven die de oogst willen afnemen, zodat de gemeenschappen ook echt profiteren van deze handel.

Maar, er ligt nog veel werk. Hoe efficiënter het land wordt gebruikt, hoe groter de opbrengst. Daarbij is het gevaar dat men ook zelf steeds méér land wil gebruiken, voor nóg meer economische groei. Siakor is zich daarvan bewust: “De belangrijkste vraag is: hoe definiëren we tropisch regenwoud? Al wat groen is? Of het echte oerbos? Daarvan afhankelijk moeten we keuzes maken welk land we willen gebruiken voor plantages, en wat we als verboden gebied beschouwen. Dit moeten wij als land beslissen.’’

Siakor weet dus hoe het níét moet en is blij met de aandacht voor het onderwerp. Hij ziet dat veel bereikt kan worden als er in de rest van de wereld discussie is. “Consumenten kunnen daarbij een grote rol spelen. Als zij hogere standaarden eisen, dan gaat de politiek uiteindelijk akkoord.’’ Liberia heeft nu bijvoorbeeld een verdrag met de EU dat al het verscheepte hout eerlijk en duurzaam moet zijn. Siakor hoopt dat andere grote houtimporteurs zoals India en China dan ook zullen volgen.

Dan moet de regering deze wetten en afspraken wel waarborgen. Siakor maakte afgelopen januari tijdens de presidentsverkiezingen in Liberia geen kans. Hij probeert optimistisch te zijn over de nieuwe president George Weah. Maar: “Ik heb gevochten tegen het beleid van Sirleaf, maar ben uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat ook zij het hart op de juiste plaats had, en toch verstrikt raakte in het corrupte systeem. Het is moeilijk om echt goed te zijn.’’ Siakor is zich dus van de valkuilen van het presidentschap bewust. Toch hoopt hij om in 2023 de verkiezingen te winnen. “Ik zou dan beginnen met mijn salaris, en van alle andere politici, te halveren. Dat geld moet worden gebruikt voor beleid, en het moet bij de inwoners terecht komen.’’