De vraag naar lithium als grondstof voor accu’s in laptops, mobieltjes en elektrische auto’s zal de komende jaren naar verwachting verdubbelen, en volgens sommigen zelfs vervijfvoudigen. Naar schatting 50 tot 70 procent van de wereldvoorraad van het metaal bevindt zich in Bolivia. President Evo Morales wil het metaal exploiteren, accufabrieken bouwen, en de winst zoveel mogelijk in eigen land houden. Hij wil vijfhonderd miljoen dollar investeren in de lithium industrie. Net onder de zoutkorst van de Uyuní-zoutvlakte ligt zo’n 5,4 miljoen ton van dit zeer lichte metaal.
Toerisme
De lithium exploitatie kan gevolgen hebben voor het toerisme naar de Uynuní vlakte. Jaarlijks bezoeken zo’n 60.000 toeristen de zoutvlakte. Warmwaterbronnen, geisers, gekleurde meren en honderden flamingo’s maken deze plek één van Bolivia’s populairste toeristenbestemmingen. Uitgraving van het Salar, dat op 3656 meter boven zeeniveau ligt en ontstaan is uit verschillende prehistorische meren, zal de nu nog ongerepte vlakten een stuk minder interessant maken voor zowel bezoekers als flamingo’s.
De Uynuní vlakte, gezien vanaf Fish Island. (ANP) |
Technologie
Volgens hoofd mijnbouw van de Boliviaanse regering, Freddy Beltran, behoeft Bolivia buitenlandse steun voor de accuproductie. ,,We hebben technologie nodig voor het bewerken van lithiumcarbonaat. Op dat vlak liggen we lichtjaren achter, en daarom hebben we buitenlandse partners nodig”, zei hij vorig jaar tegenover de Latin American Herald Tribune.
Buitenlandse investeerders
Evo Morales stapte aanvankelijk in februari 2009 dan ook naar private buitenlandse investeerders als LG en Mitsubishi. Zij moesten de absolute zeggenschap van de Boliviaanse staat accepteren en toestaan dat het land 60 procent van de opbrengsten houdt. Later dat jaar staakte Morales zijn zoektocht naar partners alweer. Bolivia moet het delven van lithium en het bouwen van accu’s eerst zelfstandig uitvoeren. Buitenlandse partners worden mogelijk pas in 2013 of later gezocht. Volgens minister van mijnbouw Luis Alberto Echazu moet het produceren van accu’s in Bolivia zelf mogelijk zijn vanaf 2018.
Nationalisaties
Morales wil koste wat het kost voorkomen dat buitenlandse bedrijven de macht over de natuurlijke rijkdommen overnemen. Sinds zijn aantreden in 2006 nationaliseert de president energiebedrijven, telecommunicatie en mijnbouw.
Zijn de voorwaarden van Morales acceptabel voor de multinationals? Volgens Marjolein van Rijn, kenniscoördinator van de ontwikkelingsorganisatie Chakana, hebben de bedrijven weinig keus. “Zij hebben het lithium hard nodig, en Bolivia heeft een erg grote voorraad.” Voorheen ging bij export van gas tachtig procent van de baten naar de multinational en twintig procent naar Bolivia. Morales heeft dat omgekeerd. “Met de extra inkomsten heeft hij de pensioenen kunnen verhogen, bonussen ingesteld voor kinderen die hun school afmaken en voor moeders die met hun kinderen naar consultatiebureaus komen.”
Gasbedrijven
Maja Haanskorf, hoofdredactrice van Latijns-Amerika magazine La Chispa voegt daaraan toe: “Wat buitenlandse investeerders zullen beslissen is moeilijk te zeggen. Maar Morales stelde eerder als eis aan buitenlandse olie-en gasondernemingen dat de meeste opbrengsten ten goede komen aan Bolivia zelf. Grote bedrijven, zoals het Braziliaanse Petrobas en het Spaanse Repsol stemden in met deze voorwaarden.”
Gijzeling om asfalt Bolivia heeft rijke bodemschatten, maar de infrastructuur is slecht. Het Boliviaanse hoofd mijnbouw Freddy Beltran pleitte er vorig jaar voor om ook 500 miljoen te investeren in infrastructuur, zoals wegen, gaspijpen, water- en elektriciteitsvoorzieningen. Lokale bewoners in Uyuní zijn het daar mee eens. Om hun eisen kracht bij te zetten gijzelden ze in juni 2009 een groep van 150 toeristen, waaronder twaalf Nederlanders. |
Grootgrondbezitters
Heeft de president in eigen land tegenstand? Van Rijn: ,,In Bolivia heb je een oude elite van Europese afkomst, die zich vooral in de oostelijke laaglanden bevindt. Zij zijn grootgrondbezitters en hadden de gasvoorraden in handen. Zij probeerden in 2008 middels referenda meer autonomie te verkrijgen. Het lithium echter is vooral te vinden in het zuidwesten. Dat zijn gebieden met inheemse bewoners.” Morales, fan van de mijnbouw science-fiction film Avatar, paste de grondwet aan zodat inheemse groepen, indígenas, grond kunnen claimen. “Dat zou praktisch kunnen betekenen dat zij zich ook de lithiumvoorraden toe-eigenen,” denkt Van Rijn. “Morales is er aan de andere kant op gebrand om de staat het hoogste zeggenschap te laten behouden over de grondstoffen. Dit kan een bron van spanning zijn. Hoewel hij misschien wel aandacht heeft voor rechten en wensen van de inheemse bevolking en hen wil compenseren.”
Met de rijkdom aan lithium lijkt Bolivia veel geld tegemoet te kunnen zien. In de komende jaren zal duidelijk worden wie er de vruchten van plukt.
De foto’s zijn gemaakt door Martin Bernetti voor ANP. Deze maand staat in tijdschrift onzeWereld een uitgebreide fotoreportage van Bernetti over de Boliviaanse zoutvlakte.
Foto boven: teiltjes met pekel voor de winning van lithium
Bekijk deze reportage van ITN/CNN met de Vlaamse adviseur Guillaume Roelands:
Reageren? Ga hieronder naar ‘Reageer’