‘Trump is een grote vijand voor Black Lives Matter’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Sinds een paar jaar waait er een nieuwe wind van zwart activisme door de wereld. Black Lives Matter ontstond uit protesten nadat verschillende Afro-Amerikanen door politiegeweld om het leven waren gekomen. Wayra Kowsoleea en Rozemarijn de Kwaasteniet spraken de oprichters van Black Lives Matter voorafgaande aan de Vrijheidslezing in de Balie.

Black Lives Matter begon met #BlackLivesMatter en is sinds 2012 niet meer weg te denken van social media. De Amerikaanse Patrisse Cullors plaatste de hashtag nadat de 17-jarige zwarte jongen Trayvon Martin op 26 februari 2012 door politiegeweld om het leven kwam. De hashtag mondde via een nationale beweging uit in een wereldwijde protestbeweging. Mensen gingen de straten op om aandacht te vragen voor de behandeling van zwarte burgers in de Verenigde Staten.

Voor de Canadese afdeling is Janaya Khan verantwoordelijk. Cullors en Khan bezochten midden december Nederland om te praten over racisme in Noord-Amerika en als internationaal probleem. ’s Avonds in De Balie voegden ze nog een punt aan de agenda toe: “We willen jullie allemaal rekruteren voor onze beweging.”

Black Lives Matter is begonnen in de Verenigde Staten, en kreeg navolging in Canada. Wat zijn de verschillen tussen Black Lives Matter in de Verenigde Staten en in Canada?
Janaya Khan (CAN)
: “Hoewel de geschiedenis van de Verenigde Staten en Canada altijd gelijk heeft gelopen zijn er grote verschillen. Ten eerste noemen zwarte mensen in Canada zich nooit als zwarte Canadees, zoals dit wel in de Verenigde Staten wordt gedaan. Wij identificeren ons als Haïtiaans, Congolees, et cetera. De Canadese identiteit is van en voor blanke mensen Daarnaast hebben we vanaf het begin van Black Lives Matter Canada samengewerkt met andere groepen, zoals de inheemse bevolking. De inheemse bevolking in Canada wordt onmenselijk behandeld. Als een beweging die strijdt voor gelijke behandeling voor zwarte mensen kunnen we dit niet negeren.

Tot slot bestaat er het hardnekkige vooroordeel dat Canada niet zo slecht is als de VS en dat het een liberaal land is, met weinig racisme. Mensen denken dat Canada een veilige plaats was tijdens de slavernij. Maar er vluchtten ook zwarte mensen naar de VS vanwege de slavernij in Canada. Deze vooroordelen maken het ons lastig om op te komen tegen racisme in Canada.”

Het is heel belangrijk dat anti-zwart racisme centraal staat in onze samenwerkingen

Wat moet er gebeuren om racisme in Canada duidelijker als probleem naar voren te brengen?
Janaya Khan (CAN)
: “Data zijn heel belangrijk in onze beweging. Helaas is de overheid niet in staat om de juiste cijfers te verzamelen. De data die we nodig hebben om systematisch racisme aan te kaarten, bestaan niet. Wat wel gebeurt is dat zwarte mensen om willekeurige redenen worden aangehouden door de politie. Hun persoonlijke gegevens worden verzameld en in een systeem gezet, maar systematische racisme wordt hierdoor niet gemeten. Daarnaast is de zwarte bevolking in gevangenissen afgelopen 10 jaar met 80 procent toegenomen. Mensen hebben het idee dat racisme minder is in Canada omdat we een kleiner deel van de bevolking zijn. Dus zou het minder erg zijn.”

Black Lives Matter Canada heeft vanaf het begin samengewerkt met andere groepen. Als we naar de VS kijken zien we veel actieve Afro-Amerikanen. Zijn er ook andere bevolkingsgroepen betrokken bij Black Lives Matter VS?
Patrisse Cullors (VS): “Wij hebben ook solidariteit met andere bevolkingsgroepen ontwikkeld. Door de protesten bij Standing Rock (een inheemse stam die vocht tegen de komst van een oliepijpleiding, red.) hebben we een betere relatie gekregen met de inheemse bevolking. Ook hebben we een sterke verbondenheid met de illegalen en Latinx (gender neutrale term voor mensen met Latijns Amerikaanse afkomst, red.), en de moslimgemeenschappen. We hebben plekken ontwikkeld om over deze solidariteit te praten. Nu, meer dan ooit, proberen we uit te vogelen wat de beste manier is om samen te werken.”

Hoe houden jullie bij deze samenwerking de idealen van Black Lives Matter in stand?
Patrisse Cullors (VS): “Bij de solidariteit tussen de verschillende bevolkingsgroepen is het voor Black Lives Matter heel belangrijk dat anti-zwart racisme centraal stond. Vaak werden er termen als people of colour gebruikt. Het probleem is dat met deze term iedereen met een gekleurde huid wordt bedoeld, behalve zwarte mensen. Anti-zwart racisme is aanwezig in elke samenleving, ongeacht of je blank of niet-zwart bent. Ons argument is dus dat als zwarte mensen vrij zijn, iedereen vrij is.”

De documentaire ‘Wit is ook een kleur’ van Sunny Bergman over white privilige deed de afgelopen weken in Nederland flink wat stof opwaaien. Wat vinden jullie van een blanke vrouw die een documentaire maakt over anti-zwart racisme?
Janaya Khan (CAN): “Mijn eerste reactie is: goed. Het is minder irritant dan een blanke rapper. Dat komt vooral door de implicaties. Film is namelijk niet noodzakelijk voor zwarte mensen die over hun onderdrukking en hun angst praten. Rap is dit wel. We hebben altijd verlangd dat blanke mensen met andere blanke mensen over racisme praten. Als Bergman haar platform gebruikt om te spreken over racisme, dan doet ze wat van haar wordt gevraagd. Het wordt pas lastig als een documentaire problemen van zwarte mensen bespreekt maar zwarte mensen niet in de documentaire betrekt.”

Mensen hebben een mening over Black Lives Matter maar ze weten eigenlijk niet wat we doen

Naast lof is er op de Black Lives Matter-beweging ook de nodige kritiek. Zo werd als reactie de hashtag #AllLivesMatter opgericht. De filosofie achter de hashtag is dat alle levens ertoe doen, en niet specifiek de zwarte levens. Ook zou de beweging geen visie hebben, alleen een protest beweging zijn en komt er kritiek van Afro-Amerikanen.

Wat vinden jullie van de kritiek op Black Lives Matter?
Patrisse Cullors (VS): “Op het moment komt de meeste kritiek van zwarte heteroseksuele mannen. Zij denken dat we de beweging hebben geclaimd voor de LHBT-agenda. We praten over zwarte transgenders, queer en invalide mensen. Wanneer wij voor hun levens vechten, vechten wij óók voor de levens van zwarte mannen.  Ze zouden zich moeten aansluiten bij een beweging die voor alle zwarte levens vecht.”
Janaya Khan (CAN): “Veel mensen kunnen geen antwoord geven op de vraag: ‘Wat doet Black Lives Matter?’ Zwarte mensen hebben een mening over Black Lives Matter maar ze weten eigenlijk niet wat we doen. Ze zeggen: ‘Jullie houden het verkeer op straat tegen.’ Maar dat is niet wat we doen, en dat is ook niet waar we voor staan. Als je ons alleen kent door onze acties, ben je dat wel geïnformeerd genoeg om een mening te vormen? Daarnaast is er ook veel kritiek op hoe we leiderschap definiëren in onze beweging. ‘Er is geen leiderschap in jullie beweging’, horen we bijvoorbeeld. Nee, we geven leiderschap een andere vorm dan de manier die jij kent. Dat betekent niet dat we geen leiderschap hebben, alleen omdat sommige mensen zwarte vrouwen niet als leiders zien.”
Patrisse Cullors (VS): “Vroeger zagen we één enkele zwarte heteroseksuele, christelijke man als leider. Maar Black Lives Matter is vol met leiders. Wij zijn met velen die roepen: ‘Genoeg is genoeg.’”

Hoe maken jullie jezelf zichtbaar in jullie activisme?
Janaya Khan (CAN): “Ik ben in september naar Charlotte (Amerikaanse plaats waar rellen zijn uitgebroken na moorden op zwarte jongens, red.) gegaan toen Keith Lamont Scott was neergeschoten . Hij hield een boek vast, de politie zei dat het een geweer was. Om twee uur ’s nachts ontmoette ik een vrouw tijdens een protest. De militaire politie was om ons heen en zij besloot op dit moment haar kritiek te uiten: “Mijn zoon is vermoord. Maar jullie gebruiken deze tactieken waar ik niet achter sta.” Het was een fascinerend om dit gesprek in deze context te hebben. Ik kon veel van haar vooroordelen weg nemen.”

De verkiezing van Donald Trump als toekomstige president is een van de bepalende momenten geweest van afgelopen jaar. Wat betekent zijn toekomstig presidentschap voor jullie beweging?
Patrisse Cullors (VS): “Wij hebben te maken met een grote vijand. Het is niet alleen Trump als president, maar de gehele regering die hij vormt. Veel van ons hebben geen idee hoe de komende vier jaar eruit gaan zien. De Obama regering gaf mensen het gevoel dat we voorbij een racistische samenleving waren. Mensen moesten duidelijker gaan praten over anti-zwart racisme. En toen werd Trayvon Martin en Mike Brown vermoord. Dit toonde dat ons land nog diep racistisch is.”

De Vrijheidslezing in De Balie kun je hier terugkijken.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons