Traditie of tragedie?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het is het eind van de middag. Zeresenay Mehari, in Nederland voor het World Cinema Festival, heeft de hele dag interviews afgegeven over Difret. De film speelt zich af in zijn geboorteland, ten tijde van zijn vertrek naar de VS: het Ethiopië van 1996. Zelfs na zes uur praten over dit zware onderwerp, ontvangt Mehari me nog steeds met een gulle lach. “Alright, let’s drink a beer together.”

Telefa is een oude Ethiopische traditie. Een meisje dwingen tot trouwen door haar te ontvoeren, verkrachten en bezwangeren. Dan heeft ze geen keuze meer, is het idee. “Het stopt niet zomaar”, vertelt Mehari. “Nog steeds wordt tussen de 30 en 40 procent van adolescente vrouwen op het platteland ontvoerd.”

In de trailer zie je Hirut, een veertienjarig meisje dat onderweg naar huis ontvoerd wordt door zeven mannen. Ze sluiten haar op en een van de mannen verkracht haar. In een poging om te vluchten, schiet ze hem dood. De lokale politie wil haar ter dood veroordelen, maar dan komt advocaat Meaza Ashenafi in beeld. Het brengt een debat op gang. “Wie zat er fout? Was het de man die zijn traditie naleefde, of het meisje dat zichzelf tegen verkrachting en mishandeling beschermde?”, vraagt filmmaker Mehari. “Wat deze zaak voor mij zo uniek maakt, is dat Hirut inging tegen een volkomen geaccepteerde traditie, waar ze eigenlijk niet tegenin had moeten gaan.”

Waarom wilde je Hiruts verhaal verfilmen?
“Voor mij gaat de film niet over Hirut, maar over de advocaat Meaza Ashenafi”, zegt Mehari. “In 2005 ontmoette ik haar broer. ‘Maak een film over mijn zus’, suggereerde hij. Iedereen zegt hetzelfde. Toen vertelde hij meer over haar, zoals dat ze een NGO is gestart die vrouwen en kinderen helpt. Ik kreeg haar niet meer uit mijn hoofd en op een gegeven moment typte ik haar naam in op Google. Ik stond perplex. Ik weet nog dat ik dacht ‘O my god, dit is echt heel heel erg bijzonder’. Haar organisatie heeft al meer dan 30.000 zaken afgehandeld. Ik vloog naar Ethiopië en vertelde haar dat ik een film over haar wilde maken. Ze antwoordde: ‘Echt? Hoezo?”

Ik ben geen lobbyist voor vrouwenrechten

Hoe is de positie van vrouwen in Ethiopië nu?
“De regering heeft zich zeker gericht op het verbeteren van de positie van vrouwen, mede omdat het merendeel van de Ethiopische bevolking vrouw is en 52 procent van de bevolking jonger is dan 25 jaar. Dit betekent dat ruim de helft van de arbeidskracht vrouwelijk is. En om uit de armoede te ontsnappen, moet zo’n groot mogelijk deel van je arbeidskracht werken. Nu gaan de meeste meisjes naar school, verdient iedereen meer geld en is de infrastructuur een stuk beter. Ook de zaak van Hirut heeft de positie van vrouwen versterkt. Voorheen werden mannen die een meisje hadden ontvoerd niet berecht, zolang ze maar met haar trouwden. Nu is ontvoering altijd een misdrijf.”

Het valt me op dat Mehari hier veel over te vertellen heeft. Lachend zegt hij: “Sinds ik de film heb gemaakt, plaagt Meaza me en zegt dat ik een lobbyist voor vrouwenrechten ben. Dat is echt niet wie ik ben. Ik heb nooit de missie gehad om daar iets mee te doen toen ik aan deze film begon. Mijn uitgangspunt zijn deze twee jonge vrouwen en hun reis.”

Mijn mening doet er niet toe in dit geval

In Difret juichen de zeven mannen nadat ze Hirut succesvol hebben ontvoerd. ‘Men abduct when they are in love’, zegt een van hun later. Waarom komen de mannen er zo goed vanaf in je film?
“De mannen zijn eigenlijk ook niet de slechteriken. Telefa gebeurt vooral in rurale gebieden met arme mensen die nooit naar school zijn geweest. De arme mensen in de stad doen dit niet, omdat ze niet leven naar een traditie. Ik zie het dan ook niet als de moderne stadsmensen versus de traditionele dorpelingen, maar als onderwijs versus tradities. Voor de mensen in de dorpen zijn hun tradities de gulden regel. De wet geldt daar niet, de ouderen besluiten wat er gebeurt. Naar de politie stappen is dus ook niet iets wat mensen doen als ze een probleem willen oplossen.”

Foto: Mélanie Lemahieu

“Voor mij, als schrijver en regisseur, was het belangrijk om beide kanten van het verhaal te laten zien. Het was erg makkelijk geweest om te wijzen en zeggen ‘dit is slecht’, maar dat is mijn visie. Ik wil laten zien hoe deze mannen er zelf naar kijken, in hun context. Mijn mening doet er niet toe in dit geval. De film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal en ik wil precies vertellen hoe het is gebeurd.”

Denk je dat deze traditie ooit helemaal zal eindigen?
“Ja. We moeten de mindset van onze jongens veranderen. We moeten hun leren over gendergelijkheid, dat jongen niet beter zijn dan meisjes. Dit gebeurt nog niet in de dorpen. Jongens doen wat hun vaders doen. De meisjes zijn niet het probleem, zij snappen dat ze gelijkwaardig zijn. Als Hirut dacht van niet, dan had ze nooit haar verkrachter neergeschoten. De oudere vrouwen denken anders. Zij zijn al onderdrukt, mishandeld en gedwongen hun man te dienen. Maar jonge meisjes zoals Hirut denken niet als hun moeders, nog niet.”

Difret is vanaf 1 januari te zien in Nederlande filmtheaters. En 5 september a.s. op het dak van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Difret won de publieksprijs van het World Cinema Festival.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons