Daar zit ik dan met mijn bruin bestofte voeten in teenslippers, bevlekte T-shirt en vale spijkerbroek, op de tribune tussen statig geklede en dikgebuikte hoge piefen in Harare. Ik schud handen van mannen waarvan ik geen idee heb wie ze zijn, maar die door Joe, de man die mij onderdak, eten, drank, sigaretten en mooie verhalen verschaft, als parlementsleden of ministers worden geïntroduceerd. Ik bevind me op de ‘Farewell Ceremony’ van Susan Tsvangarai, de vorige week verongelukte vrouw van de vers gekroonde minister-president van Zimbabwe en val volledig uit de toon.
Liftend langs het autowrak
| Vorige week vrijdag botste een vrachtwagen tegen de auto van de premier Morgan Tsvangirai. Tsvangirai’s echtgenote, Susan, kwam daarbij om het leven. Vanwege de jarenlange rivaliteit tussen Tsvangirai en president Mugabe werd al gauw gedacht dat er opzet in het spel zou zijn. Afgelopen dinsdag ontkrachtte Tsvangirai die geruchten. "Ik wil iedereen verzekeren dat als het opzet was geweest, dit waarschijnlijk een kans was geweest van één op duizend", zei Tsvangirai bij zijn terugkeer op het vliegveld in de hoofdstad Harare. Het ongeluk werd veroorzaakt door "de hand van God" zei president Robert Mugabe dinsdag tijdens een herdenkingsdienst voor Susan Tsvangirai in een methodistische kerk in Harare. |
"We moeten de nacht waarschijnlijk langs de weg doorbrengen", vertelt een jongen mij twee dagen eerder, nadat de bus die mij en haar resterende overwegend Zimbabwaanse passagiers van Johannesburg naar Harare beloofde te brengen met een gebroken koppeling langs de weg bleef steken. Ik besluit mijn weg liftend te vervolgen. Nog geen half uur later zoef ik met een viertal familieleden hobbelend en in de stromende regen de potholes ontwijkend over de eenbaans snelweg die naar de hoofdstad leidt. Dezelfde weg waarop Morgan Tsvangarai’s vrouw Susan nog geen twee dagen eerder bruut om het leven is gekomen door een frontaal op hen inrijdende vrachtwagen. Niet veel later rijden we langs de plek des onheils. Het autowrak wordt op het moment dat we voorbij rijden met een heftruck verwijderd. Als ik mijn camera tevoorschijn haal om foto’s te maken, word ik direct terecht gewezen. "Niet doen. De geheime politie zal ons opsluiten". Het is geen Russische maffiafilm waarin we figureren, maar de bittere realiteit van politieke repressie, vervolging en intimidatie waarmee de Zimbabwaanse bevolking al decennialang moet leven.
De komende drie dagen verschaft Joe me, ondanks mijn tegensputteren, gratis onderdak, eten en een overvloed aan drank en sigaretten. Hij blijkt een man met een bijzondere geschiedenis. Grijnzend vertelt hij een persoonlijke vriend en kledingadviseur van Tsvangarai te zijn, wat wordt bevestigd door een stapel foto’s waarbij
 |
| Ilja & Joe Pike foto: Ilja Hehenkamp |
de huidige minister-president ons vanachter een enorm bureau sympathiek toelacht. Joe blijkt zo op zijn eigen manier aan de groeiende populariteit van the Movement for Democratic Change bijgedragen te hebben: "Ik heb de politieke campagne van de MDC in 2000 ontworpen, erg succesvol!"
Vertrapte biljetten
Het centrum van Harare met haar moderne, spiegelende, hoge gebouwen, straalt de volgende dag een opmerkelijke rust en stabiliteit uit. Alleen de half van de muren getrokken Zanu-PF posters en stickers getuigen stilletjes van de politieke onvrede die er heerst, terwijl enkele voorbijgangers met versleten ‘Vote MDC’ T-shirts opmerkelijk openlijk getuigen van de hoop voor de toekomst. Artikelen in winkels zijn geprijsd in dollars of de Zuid-Afrikaanse Rand, die de, door duizelingwekkende inflatie geteisterde Zim-Dollar, hebben verdrongen. Op straat vertrappen mensen achteloos de op het brandende asfalt geworpen Zim-Dollar biljetten, die ondanks de zes tot negen nullen tot straatafval zijn verworden. Het is een stil protest tegen de economische situatie van een land waar zelfs de meest berooide inwoner zich nog miljardair kan noemen.
Dinsdag vernemen Joe en ik dat de op straat toeterende auto’s met MDC-supporters op weg zijn naar Susan Tsvangarai’s afscheidsceremonie om haar de laatste eer te bewijzen voordat ze de volgende dag in haar geboortedorp Buhera wordt begraven. We haasten ons onmiddellijk naar de locatie waar de plechtigheid plaatsvindt. "Ik wil naar binnen", zegt Joe, nadat we het stadion binnenlopen, wijzend naar de tribune waarop de hooggenodigden plaatsgenomen hebben en loopt linea recta naar het lint dat ons de toegang verspert. "Vertel ze dat ik Joe Pike ben, ik ken de minister-president erg goed", beveelt hij een van de dienstdoende beveiligers. Nog geen minuut later beklim ik beduusd de trappen van het podium en worden Joe en ik achter de ‘Members of Parliament‘ geplaatst. Als hooggeplaatste politici kijken we uit over de uitzinnige menigte, dansend op hypnotiserende Zimbabwaanse muziek die uit schelle speakers klinkt.
De plechtigheid
Ik vraag Joe of Mugabe de ceremonie ook zal bijwonen. "Dat durft hij niet", antwoord hij. Het geeft aan dat het politieke klimaat in Zimbabwe definitief lijkt te verschuiven. Na drie uur wachten, verplaatsende mensen, deftige
 |
| Tijdens de plechtigheid foto: Ilja Hehenkamp |
begroetingen en andere formaliteiten staat iedereen plotsklaps op en kijkt verwachtingsvol achterom. De kist met het stoffelijk overschot van Susan Tsvangarai wordt binnengedragen, gevolgd door een zeer vermoeide en asgrauw uitziende minister-president en zijn directe familieleden. Een hels kabaal stijgt op vanuit de juichende menigte. Tijdens de drie kwartier durende plechtigheid worden mooie woorden gesproken over de vrouw die ‘Tsvangarai heeft gemaakt tot wat hij is’. "Why why why?", vraagt een spreker zich af, en krijgt luidkeels bijval. Ondanks de eerder gedane diplomatieke uitspraak van Morgan Tsvangarai dat het een tragisch ongeluk was, lijkt de meerderheid de conclusie al te hebben getrokken.
De onderwerpen Zanu-PF en Mugabe lijken echter angstvallig te worden vermeden. "Laten we niet rouwen, maar het leven van onze moeder vieren, en dit gebruiken om eenheid te creëren voor de bevrijdingsstrijd" is de boodschap die iedereen wordt meegegeven. Niets lijkt Zimbabwe meer te kunnen breken in haar streven om onder het juk van jarenlange politieke repressie uit te komen.
| Ben jij ook getuige geweest van een gebeurtenis die het grote en het kleine nieuws haalde? Mail je verhaal dan naar de redactie van OneWorld en wie weet nemen we het artikel op in onze rubriek Ooggetuige van het Nieuws. |
