Seksueel Geweld
Deze maand staat het thema ‘Seksueel Geweld’ centraal bij OneWorld.
Lees er meer over in ons dossier.
Arabische mannen kunnen hun handen niet thuishouden. Dat is het beeld dat in het debat na Keulen telkens opduikt. Ahmad Hegab (31), strijder tegen seksueel geweld in Egypte, heeft er grote moeite mee. “Het stereotype van de Arabische man als aanrander is heel krachtig. Maar je kunt ze niet over een kam scheren. Kijk naar onze organisatie HarassMap, die seksueel geweld tegen vrouwen uit wil bannen. We werken met honderden vrijwilligers, onder wie veel mannen.”
Dat neemt niet weg dat seksueel geweld een groot probleem is in Egypte. Groepsaanvallen, inclusief verkrachtingen op het Tahrirplein, gingen de wereld over. Volgens eigen onderzoek van HarassMap is 95 procent van de Egyptische vrouwen tenminste eens in haar leven seksueel lastiggevallen. De organisatie is ontstaan uit de woede van vier vrouwen, die andere vrouwen oproepen aangifte te doen.
Mannen verdedigen het patriarchaat met allerlei vormen van geweld
Hegab sloot zich aan nadat hij enkele groepsaanvallen had gezien, en van vriendinnen had gehoord dat ze er het slachtoff er van waren geweest. “Ik zag dat omstanders vaak niks deden. En dat de vrouwen daarna de schuld kregen, omdat ze bij voorbeeld te uitdagend gekleed waren – blaming the victim. Dat vond ik zó onrechtvaardig.” Hij gaf zijn baan als telecomingenieur op, en wijdde zich aan het trainen van mannen.
“In de trainingen geven we mannen de ruimte om zich te uiten. Vaak heb je te maken met de cirkel van geweld: als je zelf mishandeld of misbruikt bent, ben je eerder geneigd tot huiselijk en seksueel geweld. Dit werk geeft me enorm veel voldoening. Elke vrouw die aangifte doet, elke man die ophoudt met seksueel geweld, zie ik als een succes.”
[[{“fid”:”45927″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Seksueel geweld onder Franse vrouwen”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Seksueel geweld onder Franse vrouwen”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Seksueel geweld onder Franse vrouwen”,”title”:”Seksueel geweld onder Franse vrouwen”,”style”:”height:575px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
Systematisch geweld
‘Mannentrainer’ Hegab werd op zijn beurt getraind door de Nederlander Jens van Tricht (47), een van de mannen achter het wereldwijde netwerk MenEngage dat gelijkheid tussen man en vrouw promoot door jongens en mannen ‘op te voeden’. Geweld tegen vrouwen is een uitvloeisel van patriarchale samenlevingen die je bijna overal ter wereld aantreft , zegt hij.
“In het patriarchaat wordt vrouwelijkheid lager gewaardeerd dan mannelijkheid, en verdienen vrouwen bijvoorbeeld minder dan mannen. Mannen verdedigen hun positie met allerlei vormen van geweld. De fysieke vormen krijgen aandacht van politiek en media, maar staan niet op zichzelf. Overal ter wereld moeten mannen stoer en sterk zijn, dominant, niet-kwetsbaar en nietvrouwelijk.”
De vrouwenbeweging heeft vrouwen sterk en weerbaar gemaakt. Mannen zijn aan een inhaalslag bezig
“Ik wil geweld zoals in Keulen niet bagatelliseren, maar de aandacht zou meer moeten gaan naar het systematische geweld van alledag. Al decennialang wordt er gerapporteerd dat een op de drie à vier vrouwen wereldwijd – ook in de westerse wereld – slachtoffer is geweest van vormen van seksueel geweld. Dan gaat het meestal om bekenden als dader, niet om enge mannen van ver.”
Voor het eerst, zegt Van Tricht, ervaart hij ‘iets van een wereldwijde mannenbeweging’. Bij MenEngage zijn zo’n 700 goededoelenorganisaties aangesloten, bijna wekelijks komen er organisaties bij. “Ik ben in 1990 begonnen en heb me een roepende in de woestijn gevoeld. Sinds een kleine tien jaar zie je oases ontstaan waar gendergelijkheid vorm krijgt.” Van Tricht, die zelf Vrouwenstudies studeerde, ziet het feminisme als lichtend voorbeeld. “De vrouwenbeweging heeft vrouwen sterk en weerbaar gemaakt. Mannen zijn aan een inhaalslag bezig. Ze moeten mee veranderen en allerlei onderdrukte menselijke eigenschappen leren ontwikkelen.”
Zo moeten we, zegt hij, erkennen dat vluchtelingen met hun mannelijkheid worstelen en hulp nodig hebben. “De basis voor traditionele mannelijkheid is je gezin onderhouden en beschermen. Stel je voor wat het met je eigenwaarde doet als je daar niet toe in staat bent.” Cursussen om immigranten te leren dat ze hun vrouwen niet mogen slaan en homo’s niet agressief mogen benaderen, zijn dan niet voldoende.
“We kunnen veel meer doen met een gender-sensitieve benadering. Ook voor westerse mannen natuurlijk. Zoiets begint met het expliciet maken van de rol van jongens en mannen. Ze een positief idee van seksualiteit bijbrengen, en tegelijkertijd leren dat ze ‘nee’ moeten respecteren.”
Hypermannelijkheid
Voorlopig is de wereldwijde mannenbeweging een klein vlammetje, en zijn de voorlopers bekenden van elkaar. Kleuterschooldocent Wessel van den Berg (41) van het Zuid-Afrikaanse Sonke Gender Justice werkt nauw samen met het Nederlandse Rutgers, onder meer om vaderschapsverlof wettelijk geregeld te krijgen. Hij is goed op de hoogte van de Europese discussies die verder de Zuid-Afrikaanse media niet halen. “Ik zie seksueel geweld van de kant van migranten, maar ook bij hun tegenstanders. Als er in Steenbergen wordt geroepen: ‘Daar moet een piemel in’, is dat ook seksueel geweld. Omdat ‘zij’ aan ‘onze’ vrouwen zitten, leidt dat tot hypermannelijkheid.”
[[{“fid”:”45926″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Seksueel geweld onder Duitse vrouwen”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Seksueel geweld onder Duitse vrouwen”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Seksueel geweld onder Duitse vrouwen”,”title”:”Seksueel geweld onder Duitse vrouwen”,”style”:”height:558px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
De parallellen met Zuid-Afrika treffen hem. Daar is agressie tegen vluchtelingen uit buurlanden als Zimbabwe vorig jaar enorm toegenomen. En proberen vrouwelijke vluchtelingen hun weg naar de Zuid-Afrikaanse samenleving te vinden met seksuele diensten.
Statistieken over seksueel geweld vallen in Zuid-Afrika schrikbarend hoog uit. Van den Berg wijst op het feit dat bijna de helft van de vrouwen een gedwongen ontmaagding ervoer. Hij voert het geweld van de apartheidsstaat als verklaring aan. “Velen hebben in hun jeugd met bruut geweld van de staat te maken gehad. We hebben nog een paar generaties nodig om dat te overwinnen.”
De meeste mannen zijn niet gewelddadig en we willen positieve mannelijke rolmodellen met ze ontwikkelen
Wessel van den Berg put hoop uit acties zoals het proces tegen de uitlatingen van politiek leider Julius Malema, die de beschuldiging van verkrachting tegen president Zuma een paar jaar geleden onzin noemde omdat de vrouw in kwestie om geld voor een taxi had gevraagd. Ze moest daarom wel een ‘nice time’ hebben gehad.
“Met Sonke hebben we die uitlatingen getoetst voor een Equality Court. Mannen distantieerden zich massaal van Malema en hij moest zijn excuses aanbieden.”
“De meeste mannen zijn niet gewelddadig en we willen positieve mannelijke rolmodellen met ze ontwikkelen. We framen onze boodschap zorgvuldig, zoals met de One Man Can of de Men Care-campagnes. Nieuwe vormen van mannelijkheid ontwikkelen is niet iets wat je aan goededoelenorganisaties kunt overlaten, dat kun je in je eigen gemeenschap en je eigen gezin doen.”
