Eerst het huwelijk, en dan kinderen. Van dat idee komt in de praktijk niet veel terecht in het noorden van Ghana, waar Anna de Keijzer onderzoek deed naar seksuele voorlichting.
Ondanks het credo van geen seks voor het huwelijk, heeft het noorden van Ghana te maken met een enorm aantal kinderen dat voor het huwelijk geboren wordt. Als de vader niet met de moeder trouwt, kan het kind niet bij de moeder blijven, omdat mannen niet voor het kind van een andere man willen zorgen. Het resultaat? In veel dorpen in het noorden van Ghana heeft rond de 70 procent van de families een pleegkind in huis, waarvan een groot percentage buitenechtelijk geboren is. Betere seksuele voorlichting is hard nodig.
Of Sala haar dochter kan grootbrengen hangt af van het huwelijksaanzoek van haar vriend
Wachten op een huwelijksaanzoek
‘Ik woon bij mijn moeder en wacht op een huwelijksaanzoek van mijn vriend’, vertelt Sala Mahama (22, foto boven) terwijl ze de haartjes van haar dochter Mara doet. Haar vriend is de biologische vader van Mara, het meisje dat per ongeluk op de wereld is gezet. Net als Sala zijn er meer ongehuwde meisjes met een kind die hopen dat de vader met ze trouwt.
Of Sala haar dochter kan grootbrengen hangt af van het huwelijksaanzoek van haar vriend. “Er is een kans dat hij niet met mij trouwt, dan laat ik Mara achter bij mijn moeder en ga ik op zoek naar een andere man.” Als de vader niet met het meisje trouwt, gebeurt het zelden dat het kind bij de moeder blijft. “Mannen zijn meestal niet blij als ze moeten zorgen voor een kind van een andere man.”
Rivaal
Alleenstaand blijven met haar dochter is voor Sala geen optie. Trouwen biedt financiële zekerheid voor het meisje en de ouders die voor genoeg andere kinderen zorgen worden zo ook ontlast. Als ze met een andere man trouwt, kan ze Mara waarschijnlijk niet meenemen. “Een kind van een andere man heet een ‘rivaal’”, vertelt ze. De gedachte is dat zo’n kind een huwelijk kan saboteren omdat het niet de biologische vader is. “Toch kan het geen kwaad om het alsnog te vragen. Je weet maar nooit”
Een aanzienlijk aantal pleegkinderen kan voorkomen worden als de jeugd seksuele voorlichting krijgt
Het belang om te trouwen voor een zwangerschap is groot. Toch is het aantal kinderen dat buitenechtelijk wordt geboren groter. Hierdoor is er een aanzienlijk aantal pleegkinderen dat voorkomen kan worden als de jeugd seksuele voorlichting krijgt.
Progressieve ouderen
De voorgaande opvatting komt van een groep oudere mensen uit het dorp; een soort dorpsraad met volwassenen van politieke partijen en de dorpsgeestelijken. Nadat bleek dat weer een meisje van de middelbare school zwanger was, werd er een bespreking ingelast om het probleem te bespreken.
Er is geen andere plek, ook niet de school, waar de jeugd wordt onderwezen over anticonceptie. Daarom zijn de ouderen een individueel initiatief begonnen waarbij ze richtlijnen hebben opgezet voor ouders van dochters. Deze richtlijnen leggen uit hoe ouders jongens kunnen aanspreken die geïnteresseerd lijken in hun dochter over het huwelijk en veilige seks.
Niet praten over seks
Aliu Sankara (23) en Darrison Yakuwura (28), studenten in Tamale die terug kwamen voor vakantie, waren het niet eens met deze houding van de ouderen. “Seks is iets waar je niet over moet praten in de aanwezigheid van tieners want dan breng je ze op ideeën”, vertelt Aliu, die zelf een zoon heeft bij een vriendinnetje uit het dorp. Aliu zegt dat hij met haar zal trouwen, maar zijn moeder Sophia Gbankluso (45) die in de dorpsraad zit, weet dat nog zo niet; ‘Grote kans dat hij wat leukers tegenkomt op de universiteit, zijn vriendin is immers analfabeet.’
De ouderen denken progressiever dan de jongeren
Waarschijnlijk denken de ouderen progressiever dan de jongeren omdat (inter-)nationale organisaties zich focussen op de dorpsraad, en niet de jongeren uit het dorp. De gedachte is dat de dorpsraad de ideeën vervolgens verspreidt in het dorp. Ondanks dat de organisaties zich niet specifiek richten op seksuele voorlichting, komt het onderwerp wel geregeld langs. Zo ook bij een workshop over partnerschappen waar de groep ouderen ‘seksuele voorlichting’ als voorbeeld voordroegen om dit lokale probleem op te lossen.
Grote kluif
Of het initiatief om jongeren aan te spreken zal werken, is moeilijk in te schatten. De gang van zaken in een gemeenschap veranderen zal lastig worden. Een extra mond om te voeden is onwelkom in een arme gemeenschap als Kabilpe, maar de sterke fundering van de informele opvang van kinderen zal de drang naar educatie van jongeren niet versnellen. Sophia van de dorpsraad: “Het opvangen van een kind van een familielid die voor welke reden dan ook niet meer kan zorgen voor het kind is gewoon iets wat je doet en waar je niet twee keer over nadenkt.”
