Vladimir Poetin in het Guggenheim Beeld: Presidential Press Service

Soldatenmoeders hinderen Poetins militaire ambities

De Russische president Vladimir Poetin gebruikt graag clandestiene militaire interventies om de Russische invloed uit te breiden. Die aanpak heeft succes, maar in eigen land stuit hij ook op tegenstand in de publieke opinie, schrijft Jennifer Mathers, hoogleraar Internationale Politiek aan de Universiteit van Aberystwyth.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Vladimir Poetin schildert Rusland graag af als een sterk en vastberaden land dat in staat is de wereld mee vorm te geven zoals het zelf wil. Een van de favoriete tactieken daarbij is het gebruik van een militaire interventie waarbij de regering alles ontkent – een praktijk die ook op grote schaal gebruikt wordt in het oosten van Oekraïne.

Onbeperkt

Volgens sommige waarnemers geeft die tactiek Poetin de vrije hand om te doen wat hij wil, omdat hij zich houdt aan de regels die voor staten gelden. Hoewel Poetin inderdaad bereid is de regels van de geopolitiek aan zijn laars te lappen, betekent dat niet dat hij onbeperkt kan doen wat hij wil. De de belangrijkste beperkingen voor zijn gebruik van militaire macht bevinden zich echter dichtbij huis: in de Russische publieke opinie.

Poetin schildert Rusland graag af als een sterk en vastberaden land dat in staat is de wereld vorm te geven zoals het zelf wil

Van begin af aan was de Russische militaire interventie in Oekraïne gehuld in geheimdoenerij, desinformatie en het ronduit ontkennen van de waarheid. Russische soldaten zonder kentekens (vaak ‘de kleine groene mannetjes’ genoemd in de pers) werden al in februari 2014 in de Krim ingezet. De soldaten moesten strategische punten op het schiereiland bezetten in de aanloop naar het referendum dat de Krim zich moest laten aansluiten bij Rusland.

Hoewel de soldaten door buitenlandse waarnemers snel geïdentificeerd werden als Russen, op basis van hun uniformen en materiaal, ontkende Poetin dat voortdurend. Hij beweerde dat iedereen zulke uniformen en uitrusting in de winkel kon kopen.

Pas in april 2014, toen duidelijk was dat de operatie in de Krim succesvol was afgerond en, nog crucialer, populair was in Rusland, wilde Poetin toegeven dat de anonieme strijders in de Krim wel degelijke Russische soldaten waren.

Publieke opinie

Maar Poetin en de Russische regering blijven grote inspanningen doen om een aantal onwaarheden in stand te houden over de Russische interventie in de regio Donbas, die veel minder steun krijgt in de Russische publieke opinie.

Zo blijft Moskou volhouden dat de Russische soldaten in Oekraïne vrijwilligers zijn, die onbetaald verlof hebben genomen om de separatisten in Oekraïne bij te staan. Het idee dat soldaten vakantie nemen om te gaan vechten is niet alleen bijna komisch, het verbergt ook de meer donkere waarheid dat deze jongemannen naar een oorlog gestuurd zijn door een regering die daar de verantwoordelijkheid voor weigert te nemen.

Sinds de start van het conflict in de lente van 2014 hebben zowel de Russische als westerse media interviews gebracht met Russische soldaten die gevangen genomen zijn in Oekraïne. Die soldaten bevestigden dat ze in actieve dienst waren op het moment dat ze werden gevangen genomen en de bevelen van hun oversten opvolgden.

Het Kremlin blijft zulke beweringen ontkennen, ondanks de getuigenissen van hun families dat hun zonen en broers omgekocht, bedrogen of gedwongen werden om ten strijde te trekken.

Slachtoffers

Een andere leugen is dat de Russische soldaten in Donbas ongeschonden uit de strijd terugkeren. Zoals in alle oorlogen zijn er slachtoffers bij beide strijdende partijen, maar Moskou doet grote inspanningen om dat buiten de aandacht te houden. In mei 2015 tekende Poetin een decreet dat van het overlijden van Russische soldaten in vredestijd een staatsgeheim maakt. Ook hun begrafenissen blijven in geheimhouding gehuld en worden niet gecoverd door de Russische staatsmedia.

Lokale journalisten en medewerkers van het internet platform Dozhd die er wel over berichtten, zijn bedreigd en aangevallen in een poging ze het zwijgen op te leggen.

Het idee dat soldaten vakantie nemen om te gaan vechten is niet alleen bijna komisch, het verbergt ook een donkere waarheid

Comités

Poetin heeft goede redenen om de publieke opinie te vrezen, vooral wat betreft de omgang met de jongens die in de Russische strijdkrachten dienen. In de jaren tachtig organiseerden duizenden moeders zich tot een netwerk van groepen die bekendstonden als de Comités van Soldatenmoeders.

Door de jaren heen hebben die netwerken ontelbare jongemannen en hun familie geadviseerd over manieren om oproeping te vermijden. Daarmee ondermijnden ze ook de capaciteit van de regering om gebruik te maken van de verplichte dienstplicht als belangrijkste manier om de strijdkrachten te bemannen.

Onder druk van de publieke opinie moest het ministerie van Defensie de dienstplicht al terugschroeven van 24 naar 12 maanden, kan ze niet langer dienstplichtigen inzetten in conflictzones en werd ze gedwongen de vrijwillige dienstplicht in te voeren, hoewel die controversieel is bij de hogere rangen. De Comités van Soldatenmoeders nemen het voortouw in een maatschappelijke campagne die een eerlijke weergave eist van de Russische betrokkenheid in Oekraïne, en dat brengt Poetin in een steeds minder comfortabele positie.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons