ICT-bussen met computers rijden in Rwanda naar dorpjes waar mensen zonder stroom zitten. Daarmee wil de overheid de ‘digitale kloof’ tussen de steden en het platteland sluiten.
Richard Muragijimana klapt de bekleding aan de achterkant van de bus naar boven, draait aan twee knopjes en de stroomaggregaten starten. De mensen mogen instappen en naar boven klimmen, waar twintig laptops staan. Een tiental mensen is op deze vrijdagochtend gekomen om te leren hoe ze Word, Excel en het internet kunnen gebruiken.
Geen stroom, geen computers
De ICT-bus, een witte bus met laptops erin, is een uitvinding van de Rwandese overheid om de digitale kloof tussen de bevolking in de steden en op het platteland te sluiten. In regio‘s waar mensen geen elektriciteit hebben en daardoor ook geen computers met internet, rijden bussen – een soort rollende internetcafés en computerscholen.
Dromen van kantoorbaan
Richard is de docent die op de ICT bus meerijdt. Hij begroet een groep jongeren. Ze komen tijdens de schoolvakantie vaker. Zoals Olive, een jonge vrouw met gevlochten haar en zachte stem. Zij start de computer op en begint een sollicitatiebrief te tikken. “Voor veel banen heb je tegenwoordig computervaardigheden nodig”, zegt ze. Zoals velen droomt zij van een kantoorbaan in de stad. In de bus leert zij hoe ze Word kan gebruiken en een document via email verstuurt.
Het project vergroot de mogelijkheden voor deze mensen, legt Richard uit. Scholieren leren hoe ze universiteiten en vervolgopleidingen vinden; boeren leren het weerbericht en de in- en verkoopprijzen voor hun producten te zoeken.
Zaken doen
Veel van de cursisten zijn jong, dragen t-shirt en spijkerbroek. Ze staan voor de bus te kletsen tot de les begint. De meesten hebben een mobieltje, maar geen computer thuis. Celestin, scholier uit het dorpje Rilima waar de bus drie weken staat, zegt dat hij op school al een paar dingen heeft geleerd. “Maar de school heeft geen internet.” Hij komt naar de ICT-bus om meer te leren. Later, als hij een eigen bedrijf heeft, moet hij met computers om kunnen gaan en wellicht op internet zaken doen. “De bus biedt de mogelijkheid om te oefenen.”
Andere dorpelingen hebben nog nooit achter een computer gezeten. Docent Richard wil ook laten zien wat ICT en het internet voor hun kan betekenen. “We willen de angst voor de moderne technologie wegnemen”, zegt hij.
De ICT moet de enkeling helpen – en het hele land. In de komende jaren moet Rwanda de stap van ontwikkelings- naar industrieland maken. Het doel van de Vision 2020, een ontwikkelingsplan van de overheid, is om met behulp van ICT en het internet een kennismaatschappij te creëren. Rwanda wil de ICT-hub in Afrika worden, het Afrikaanse Singapore.
2300 kilometer glasvezel
De ICT-bus is maar één deel van dit plan. Inmiddels rijden er vier bussen naar de dorpen en is er een glasvezelnetwerk van 2300 kilometer aangelegd. In gemeenten met stroom werden 92 publieke computerzalen opgericht. Ook een 4G-netwerk voor snel mobiel internet wordt opgebouwd. Scholieren krijgen een computer in het kader van One Laptop per Child.
“De ontwikkelingen in de 21e eeuw laten zien dat de toegang tot informatie onmisbaar wordt. Maar hoe kom je aan informatie zonder computervaardigheden?”, vraagt Alphonse Zigira, manager bij het Rwanda Development Board (RDB) van de overheid en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van ICT op het platteland. “Het is belangrijk dat elke inwoner dezelfde mogelijkheden heeft.” Dat zou volgens Zigira bovendien helpen om de bevolking te verzoenen en verschillen af te breken. De Vision 2020 is ook bedoeld om het land na de genocide van 1994 weer op te bouwen.
In 2012 heeft de overheid in een fonds 600.000 dollar voor jonge ICT-ondernemers ter beschikking gesteld. Dat laat volgens de VN Commissie voor Econocmische Ontwikkeling in Afrika (UNECA) zien ‘dat investeringen in innovatie nationale prioriteit hebben’.
Lange weg te gaan
Rwanda is met projecten als One Laptop per Child en de ICT-bus op de goede weg, stelt het vakblog ITWebAfrica in een analyse. Maar vergeleken met andere Afrikaanse landen heeft Rwanda nog een lange weg te gaan. Innovaties zoals het mobiele geld MPesa in Kenia zijn er nog niet. Van de ruim elf miljoen inwoners in Rwanda woont 80 procent op het platteland. Tot nu toe heeft slechts 8,3 procent van de bevolking toegang tot internet. In andere Afrikaanse landen is dat gemiddeld 15,6 procent, in Nederland 95 procent.
Kritiek
Critici stellen bovendien dat er nog te veel mensen zonder water en elektriciteit zitten. De ICT-ambities zouden een stap te ver gaan. Eerst zou de basisinfrastructuur moeten worden opgebouwd. “Dat gebeurt tegelijk”, zegt Alphonse Zigira. “Het gaat niet alleen om de ICT-sector, we investeren ook in wegen en het stroomnet.”
De ambities en plannen voor de ontwikkeling met behulp van ICT en internet zijn er – het zal echter nog wel even duren voordat Rwanda de ICT-hub van Afrika wordt. Richard Muragijimana rijdt daarom verder met de ICT-bus. In de andere dorpen wachten de mensen al.
Foto: Benjamin Dürr