Roze wolk onterecht na streep door Ugandese anti-homo wet

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
De draconische anti-homowet die Uganda dit jaar invoerde, is afgelopen weekend door het Constitutionele Hof van het Oost-Afrikaanse land ongeldig verklaard. Homo- en mensenrechtenactivisten over de hele wereld zijn in jubelstemming. En terecht. Toch moeten we juist nu de ontwikkelingen in het land goed in de gaten houden, om deze vier redenen;

1. De wet is ongeldig verklaard op technische- en niet op morele gronden

Waarom werd de anti-homo wet geschrapt? Afgelopen maart dienden 10 Ugandezen een petitie in tegen de wet. Daarin geven zij 14 redenen waarom de anti-homo wet indruist tegen de Ugandese grondwet. Een van die redenen is een technische. De overige dertien redenen die zij noemen gaan over het overtreden van individuele rechten en vrijheden zoals die beschreven staan in de Ugandese grondwet.

Naar aanleiding van die ene technische reden die zij noemen, is de anti-homowet ongeldig verklaard. In Uganda moet namelijk meer dan een derde van het parlement aanwezig zijn tijdens het goedkeuren van een wet. Omdat dit tijdens het aannemen van de anti-homo wet niet het geval was, hebben de vijf Ugandese rechters van het Constitutionele Hof de wet ongeldig verklaard.

Het is strategisch van het Constitutionele Hof om de technische reden te gebruiken voor het ongeldig verklaren van de anti-homo wet. Immers het Hof zegt hiermee niet tegen de anti-homo wet te zijn, maar zegt slechts dat de manier waarop de wet tot stand is gekomen niet rechtmatig is. De overige dertien redenen van de indieners van de petitie, die meer ingingen op burgerrechten en vrijheden, zijn onbesproken gebleven.

2De situatie blijft voor een groot deel onveranderd 

Patience Akumu is een Ugandese journalist die veel schrijft over mensenrechten, onder andere voor The Guardian 

“Ik denk dat deze beslissing een enorme overwinning is voor homorechten in Uganda. Tegelijkertijd denk ik dat we nu niet achterover moeten gaan zitten. Het zou erg zonde zijn als de internationale gemeenschap Uganda nu al haar zonden vergeeft, alleen omdat deze wet is gestopt. Homoseksualiteit is nog steeds strafbaar. Corruptie en schendingen van mensenrechten zijn nog steeds aan de orde van de dag. Ik had ook graag gezien dat we echt hadden gepraat over homoseksualiteit, nu is het een technisch argument geworden, er is nog steeds geen morele consensus. Het is natuurlijk allemaal een spelletje van Museveni. Hij kan nu tegen zijn electoraat zeggen dat hij de wetten heeft ontworpen en wilde uitvoeren, maar dat de rechters het ongeldig hebben verklaard. En aan de internationale gemeenschap zal hij zeggen dat Uganda een land is dat het recht respecteert en dat zij daarom de geldkraan weer open kunnen zetten. Hij is een slimmerik!”

Bovendien is de verzwaarde anti-homo wet dan wel onwettig verklaard, maar blijft de legale situatie voor homo’s en transgenders in Uganda voor een groot deel onveranderd. Volgens Paul Johnson, een socioloog aan universiteit van York die onderzoek deed naar de anti-homo wetgeving in Uganda, blijft de situatie voor LHBT’s bijzonder gevaarlijk.

De zogenaamde Penal Code Act blijft ‘onnatuurlijke vergrijpen’ en ‘onzedelijke praktijken’ criminaliseren met een maximumstraf van respectievelijk levenslang en zeven jaar gevangenisstraf (voor meer info zie hier). Bovendien is het nog steeds wettelijk legaal voor de staat om homobijeenkomsten, zoals workshops of advocacy –achtige activiteiten, te voorkomen en te stoppen. Het is dus zeker niet zo dat de situatie voor homoseksuelen in Uganda met het wegstrepen van de anti-homo wet opeens heel ontspannen is geworden. Bovendien is de kans dat de wet binnenkort opnieuw door het parlement gaat buitengewoon groot.

3Opportunisme en machtswellust in plaats van fundamentele veranderingen

Sekyewa Edward, Executive Director at the Hub for Investigative Media in Uganda

“Dit is wat ik ervan denk. Vanaf het begin heb ik de anti-homo wet als een politiek spel van Museveni gezien. In het begin zei hij bijvoorbeeld over homoseksuelen dat het hem niet uitmaakt wat zij doen, zolang ze anderen er maar niet mee storen. Pas toen hij zich realiseerde dat hij met de anti-homo wet veel stemmen kon winnen, begon hij krachtige taal uit te slaan. Uiteindelijk wint hij, want nu de anti-homo wet is gestopt zal het westen hem belonen, terwijl de burgers zullen horen dat hij ze heeft willen beschermen tegen homoseksuelen alleen het Hof heeft het anders gewild, en Uganda is nou eenmaal een land waar wetten boven het belang van de leiders staat. Deze rechterlijke beslissing had nooit zo snel kunnen komen als Museveni er geen eigen belang bij had. De timing voor hem is perfect, met de top in de Verenigde Staten over Afrika. Hij gaat nu daarheen met schone handen en het westen is blij met hem.”

Ironisch genoeg won de Ugandese president Museveni, een van Afrika’s langszittende leiders, enorm veel populariteit onder eigen bevolking met de anti-homo wet. Toen hij deze tekende zei hij nog dat homoseksualiteit ‘symptomatisch is voor het ‘sociale imperialisme’ van het westen’. Het merendeel van de Ugandese bevolking is conservatief christen en tegen homoseksualiteit.

Echter deze week reist de president op uitnodiging van Obama af naar Washington om daar deel te nemen aan de top voor Afrikaanse leiders. Critici menen dat hij heeft gezorgd dat er een streep door de anti-homo wet komt, zodat hij ‘met een schone lei’ naar de Verenigde Staten kan afreizen. Uganda is voor 20% afhankelijk van donorgelden. Naar aanleiding van het bericht dat de anti-homo wet is geschrapt, zei Zweden vorige week toe haar relatie met Uganda te hervatten en de komende vijf jaar 198 miljoen euro in gezondheid voor moeder en kind te willen investeren.

Volgens Reuters zei pastoor Martin Ssempa, een van de evangelische pastoors die medeverantwoordelijk is voor de totstandkoming van de anti-homo wetten, na de uitslag van het Constitutionele Hof; “We vragen ons af of de beslissing in verband staat met de reis van de president naar de Verenigde Staten. Het is geen geheim dat Obama’s agenda draait om het promoten van homoseksualiteit.”

4. De geschiedenis gaat zichzelf herhalen

Edward Serucaca Church ( Twitter: @llachurch )
Nat. Coalition of Human Rights Defenders Uganda

“Deze wet had de tand des tijd sowieso niet doorstaan! Ze werd neergehaald wegens technische argumenten, terwijl de petitie sterke punten maakt op gelijkheid en individuele discriminatie. Desondanks ben ik er zeker van dat als de wet weer voor parlement ligt, dezelfde issues omhoog zullen komen. Het is geen schok dat de petitie eerder dan verwacht werd besproken; de president heeft immers zijn tripje naar het westen op de agenda staan. Ook komt deze verandering na het tweede deel van de Amerikaanse sancties in navolging van de anti-homo wet, die heel zwaar zijn. Toch geloof ik dat dit een levenslijn biedt voor activisten die strijden voor een samenleving zonder discriminatie.”

Omdat de wet alleen om technische redenen ongeldig is verklaard, is het heel simpel om de wet opnieuw door het parlement te loodsen, dit keer volgens de juiste technische voorschriften en op de legale manier (oftewel, een ruime meerderheid van het parlement is aanwezig tijdens het goedkeuren van de wet). Museveni kan dat doen wanneer hij wil. Dat is niet moeilijk, een meerderheid van zowel burger als overheid steunt anti-homoseksuele sentimenten in Uganda (lees onderaan meer over waarom dat zo is).

Al een paar uur na de uitspraak van het Constitutionele Hof liet parlementslid Bahati, een van de felste voorstanders van de anti-homo wet, weten dat de procureur-generaal aan het Hooggerechtshof, Uganda’s hoogste rechtsorgaan, een petitie gaat indienen tegen het besluit van het Constitutionele Hof om de anti-homo wet ongeldig te verklaren. “De uitspraak van het Hof is helemaal geen overwinning, het moreel van de Ugandezen zal overwinnen”, sprak hij afgelopen weekend tijdens een persbijeenkomst.

 

Context: Hoe zijn die ‘barbaarse’ homo-haters ontstaan?

In veel Afrikaanse landen is homoseksualiteit strafbaar. Deze ontwikkeling, van het illegaal maken van seksuele handelingen met iemand van hetzelfde geslacht, deed in de koloniale tijd haar intrede. De meeste anti-homo wetten werden tijdens Britse overheersing opgetekend, en zijn op een paar uitzonderingen na intact gebleven.

In het geval van Uganda besloot een groep invloedrijke Amerikaanse evangelisten er nog een schepje bovenop te doen. Tijdens hun anti-homo bijeenkomsten (toepasselijk ‘crusades’, oftewel kruistochten genoemd) in het begin van 2009 beïnvloedden zij in het Oost-Afrikaanse land achter gesloten deuren beleidsmakers in het optekenen van een wet die de doodstraf toekent aan homoseksuelen.

Wegens enorme internationale druk en kritiek die volgde op dat wetsvoorstel, en de dreiging van westerse landen om geldpotjes dicht te draaien, matigde de Ugandese overheid haar toon enigszins, en schrapte de doodstraf uit het wetsvoorstel. President Museveni won enorm veel populariteit onder eigen volk met de anti-homo wet, alleen de donoren zijn not pleased. Het merendeel van de Ugandese bevolking is conservatief christen en tegen homoseksualiteit.

In Uganda, en andere Afrikaanse landen, is het gezin enorm belangrijk en geen kinderen staat gelijk aan geen status. Bovendien worden homoseksuelen door erg sensationele media als kwaadaardige criminele kinderverkrachters neergezet.  Tel daarbij op het idee dat homoseksualiteit on-Afrikaans, en een westerse ziekte is, en je begrijpt misschien beter waarom mensen in Uganda zo fel tegen homoseksuelen zijn.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons