Zo reageert een vmbo-klas in Amsterdam-Noord op twee zoenende acteurs

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Al meer dan vierduizend leerlingen van middelbare scholen hebben Homonologen gezien, een reizende voorstelling over seksuele diversiteit. Maarten Dallinga was bij een uitvoering op een vmbo-school in Amsterdam-Noord, kort na de mishandeling van een homostel in Arnhem. De spanning in de klas was voelbaar. “Als homo moet je bang zijn.”

De een stormt het lokaal binnen, de ander heeft minder haast. Dit is een tweede klas van het vmbo op Hogelant, een middelbare school in Amsterdam-Noord voor leerlingen die extra aandacht nodig hebben (leerwegondersteunend onderwijs). Het is een maandagmorgen in april – maar geen gebruikelijke. Er staan zes acteurs voor de klas: drie mannen en drie vrouwen, van 19 tot 29 jaar. Ze spelen vandaag Homonologen, gedreven door hun eigen ervaringen met seksuele diversiteit.

De klas telt ongeveer 25 leerlingen en het merendeel is, vooral in het begin, erg onrustig. Ze zijn 13 of 14 jaar en driekwart van de klas bestaat uit jongens. Ongeveer de helft van de leerlingen heeft een migratie-achtergrond.

Wanneer Tygo aan de klas vraagt wie Tomas na de voorstelling in elkaar zou willen trappen, gaan er opnieuw een stuk of vijf vingers omhoog

Tomas, een van de personages, gaat op een tafel staan. Hij spreidt zijn handen en vraagt aan de klas: “Wie denkt dat ik homo ben?” Meteen gaan er een stuk of vijf vingers de lucht in. “Ja, hij is gay”, roept een van de leerlingen. “Je ziet er zo uit.” Een ander reageert: “Uiterlijk zegt niets, jongen.”

Achterin de klas zitten drie jongens niet achter, maar op hun tafeltjes. Ze zijn helemaal in het zwart gekleed. De middelste, met zonnebril en klein voor zijn leeftijd, steekt ineens zijn vinger op en roept voor de lol: “Ik ben ook homo.” Zijn vrienden lachen.

Fietsenkelderscène

Het stuk gaat verder: Julia vertelt over haar mislukte relatie met een jongen. “We hadden maar heel kort wat. Ik dacht: jammer, maar gelukkig ben ik hetero.” Tygo reageert: “Hoe weet je nou dat je hetero bent? Ik bedoel… hoe weet ik dat ik hetero ben?”

Je bent geen moslim als je homo bent

Homo’s, lesbiennes, bi’s, hetero’s, twijfelaars: ze komen allemaal aan bod in Homonologen. Meest expliciet is de ‘fietsenkelderscène’:

Bilal: “Die scène zouden we niet doen in deze klas.”
Tygo: “Speel maar gewoon.”
Tomas: “Dat kunnen deze leerlingen niet aan.”
Tygo: “Wel joh. Tomas is veertien, Bilal ook. Locatie: de fietsenkelder.”

Tomas en Bilal staan ongemakkelijk tegenover elkaar, voor in de klas. Dat duurt ongeveer een halve minuut. Een leerling maakt ondertussen zoengeluiden, er klinkt gelach. En dan… geeft Tomas Bilal een zoen. Alsof er iets gebeurt wat de leerlingen nog nooit in het echt hebben gezien – en misschien geldt dat voor de meesten inderdaad – is het even stil voordat de klas is gejoel uitbreekt. De reacties: “Ohhh…” Maar ook: “Wat dóe je?!” En, veroordelend: “Haram!”

 

Scholieren die uit de kast zijn gekomen, worden vier keer zo vaak gepest als hetero’s

Bang

Als Bilal even later vertelt dat geloof voor hem draait om liefde en respect voor alles wat Allah heeft gemaakt, roept een jongen achterin: “Je bent geen moslim als je homo bent.” En wanneer Tygo aan de klas vraagt wie Tomas na de voorstelling in elkaar zou willen trappen, gaan er opnieuw een stuk of vijf vingers omhoog – de ene direct, de andere wat weifelend.

Tomas reageert meteen: “Het gebeurt hè: scholieren die uit de kast zijn gekomen, worden vier keer zo vaak gepest als hetero’s.” Hij vertelt dat homo’s veel vaker zelfmoord plegen. En dat er pas nog een homostel in elkaar is geslagen in Arnhem. Nu zijn de leerlingen stil.

“Ik ben bang om homo te zijn”, bekent Tomas. Een jongen die al meer negatieve opmerkingen heeft gemaakt, reageert: “Als homo móet je ook bang zijn.”

 

Stoer doen

Na de voorstelling is er tijd voor vragen. Een leerling wil weten wie van de acteurs in het echt ook homo is. Slechts een blijkt hetero – maar nu geen vervelende opmerkingen. Na een paar vragen gaat de zoemer en springen de leerlingen op; een paar blijven achter om na te praten.

Marouan (14) vond de voorstelling “best wel spannend”. Ravi (14) vond het “wel leuk en grappig”. Hij wist al iets van homoseksualiteit: “Ik heb twee homovrienden.” Ravi ergerde zich aan de negatieve reacties: “Dan ben je gewoon een lul.” Wassim (14) voegt toe: “Sommigen kunnen er gewoon niet mee omgaan. Ze denken dat het niet mag, homo zijn.” Zouden er klasgenoten zijn die daadwerkelijk homo’s in elkaar willen slaan? Nee, zeggen deze leerlingen, ze staken gewoon hun hand op om stoer te doen.

 

Als homo móet je ook bang zijn

Overleefd

Als alle leerlingen de klas uit zijn, roept een van de acteurs: “We hebben het overleefd!” Manuel Groothuysen (19, Bilal) zegt dat dit de heftigste voorstelling was die hij tot nu toe heeft gespeeld: “Het was zo rumoerig.” De acteurs schrokken van de negatieve reacties, al gaan er wel vaker handen omhoog bij de vraag wie Tomas in elkaar zou willen slaan. Joke Eikelboom (23, Julia): “Ik zou hier absoluut niet uit de kast durven komen. Ik vond het een heel onveilige sfeer.”

Sinds de première in 2014 is Homonologen bijna tweehonderd keer opgevoerd. Regisseur Eline Roozeboom startte het project nadat ze samen met haar vrouw twee kinderen had gekregen: “Ik wil dat zij later op school veilig over ons gezin kunnen praten.”

Aansluitend aan Homonologen krijgen de leerlingen vandaag ook nog voorlichting van het COC – dat is standaard, of er volgt een workshop. Dan praten de leerlingen bijvoorbeeld over hoe het zou zijn als er in hun klas iemand uit de kast komt.

Maar hoe zorg je ervoor dat het thema echt beklijft? Mara Somers (29, Eef): “Het is belangrijk dat scholen seksuele diversiteit steeds laten terugkomen, ook in iets simpels als de verhaaltjessommen bij wiskunde – dat niet standaard een man en vrouw als voorbeeld worden genomen.” Ook wil Homonologen regelmatig studiedagen organiseren voor docenten.

Ik zou hier absoluut niet uit de kast durven komen. Ik vond het een heel onveilige sfeer

Homovoorlichting verplicht

Sinds 2012 zijn basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs verplicht om aandacht te besteden aan seksuele diversiteit. Toch doet een op de vijf scholen dat niet. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat die scholen voortaan worden bestraft, met bijvoorbeeld een boete of toezicht. Ook wil een meerderheid van de Kamer dat voorlichting over seksuele diversiteit verplicht wordt op mbo-scholen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons