Interview

‘De enige oplossing is dat Assad vertrekt’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
In maart 2013 werd Raqqa als eerste grote stad in Syrië bevrijd van het juk van Assad. Drie groepen namen deze bevrijding, die al snel tot een nieuwe dictatuur leidde, voor hun rekening: Jabhat al-Nusra, Ahrar al-Sham en het Vrije Syrische Leger. Een maand later, in april 2013, kwam de IS-leider in Irak, Abu Bakr al-Baghdadi, met een audioboodschap en verklaarde dat Nusra en de Islamitische Staat voortaan zouden samengaan. De naam van de nieuwe coalitie: ISIS. Het merendeel van Nusra voegde zich nadien bij IS in Irak, een klein deel bleef bij het oude Jabhat al-Nusra. Het Vrije Syrische Leger kon de militaire overmacht niet aan en Raqqa viel in handen van IS. Acht maanden later, in mei 2015, pleegde IS de eerste executies op straat.

 

 

Ruim honderd dagen geleden begon de operatie Raqqa. De internationale coalitie tegen IS bombardeert de stad, wat vooral tot veel burgerdoden leidt. Milities van de Koerdische YPG (die door de VS worden gesteund) proberen intussen de stad op IS te veroveren. Van de oorspronkelijke 700.000 inwoners zijn er nog slechts 20.000 in de stad: IS gebruikt hen als menselijk schild. Naar verwachting zal de stad snel vallen. Dat betekent niet dat de oude bewoners kunnen terugkeren: de stad is goeddeels verwoest, zegt BBC-correspondent Quentin Sommerville, die nu in Raqqa verblijft. Dat verhaal wordt onderbouwd door de burgerjournalisten van RBBS. Rena Netjes sprak met hen.

 

 

“Raqqa Is Being Slaughtred Silently”

Donderdag gaat The City of Ghosts in première, een aangrijpende film van een groep burgerjournalisten die zich hebben verenigd in het collectief Raqqa Is Being Slaughtered Silently (RBBS). Met gevaar voor eigen leven brachten ze verhalen, met verborgen camera’s opgenomen video’s en foto’s over de stad naar buiten. “We zagen in buitenlandse media berichten verschijnen dat de inwoners met IS zouden sympathiseren. Toen beseften we dat we de feiten naar buiten moesten zien te krijgen”, vertelt Hossam (29), medeoprichter en woordvoerder van de groep. Net als een aantal andere leden is hij gevlucht nadat IS de stad had ingenomen en een lid van de groep, Moataz, bij een checkpoint was vermoord. “Hij had informatie bij zich over andere leden, die zodoende ook niet meer veilig waren”, vertelt Hossam. Afgelopen week waren er voorvertoningen van de film in Amsterdam en Nijmegen. Ik sprak uitgebreid met Hossam en Sallal (21).

Veel mensen uit het publiek wilden weten of jullie alleen tegen IS strijden, of ook tegen het regime.

Hossam: “We streden aanvankelijk tegen het regime, daarna ook tegen IS. Eigenlijk is er weinig veranderd in al die jaren: we wilden vrijheid van meningsuiting, waardigheid en democratie. En dat willen we nog steeds.”

Waarom werkten jullie mee aan deze film? Jullie lopen nu nog meer gevaar.

Hossam: “We lopen sowieso gevaar. Het maakt niet meer uit of we met ons gezicht in beeld komen. We hopen onze boodschap vooral bij jongeren onder de aandacht te brengen: ‘Kijk wat je met een kleine groep jonge mensen kunt bereiken: een internationale terreurorganisatie bang maken.’ IS vreest ons, dat is mooi.”

Ondervinden jullie in Europa tegenwerking van Syrische groepen?

Hossam: “Ja, van alle groepen die in Raqqa vechten. Het aantal bedreigingen schiet omhoog zodra we over mensenrechtenschendingen door een van hen schrijven. Die van IS zijn het meest serieus, die dreigen direct met de dood. Van het regime en de YPG, de Koerdische milities, krijgen we vooral bedreigingen via internet, vaak via nepaccounts. De bedreigingen door het regime werden serieuzer naarmate we meer schreven over hun misdaden in Oost-Raqqa.  En toen YPG in juni 2015 Ein Issa innam, een stad vlakbij Raqqa, en wij nieuws brachten over geweld en deportaties, beschuldigde een van de militaire leiders van YPG in Manbij, Sherfan Derwish, ons ervan dat wij lid zijn van IS.”

Hoe is de situatie nu in Raqqa?

Sallal: “De stad is nu al honderd dagen belegerd door YPG. In het zuiden is de Eufraat de scheidslijn, achter de rivier wacht het regime. IS gebruikt burgers als menselijk schild, en scherpschutters van YPG schieten op burgers die proberen de stad te ontvluchten. Om de stad liggen overal mijnen die IS heeft neergelegd.

Raqqa is naar schatting voor de helft verwoest. Voor de revolutie woonden er zo’n 700.000 mensen, kort daarna nog meer: vluchtelingen uit andere gebieden kwamen naar de stad. Kort voor IS Raqqa bezette, woonden er denkelijk een miljoen mensen. De helft van hen heeft geen huis om naar terug te keren.”

Hoeveel mensen zijn Raqqa ontvlucht?

Sallal: “Tussen de 350.000 en 450.000. De meesten daarvan zitten nu in de omgeving van Raqqa, en ongeveer 100.000 zitten in kampen, vooral ten noorden en ten westen van Raqqa: in Ein Eissa, Karama, Jubs Sha’ir, Tel Samin, Al-Jalaal en Tel Abyad. Die kampen worden beheerd door YPG, het zijn militaire kampen. Er worden mensen gevangen genomen, mensen worden er zonder enig bewijs van beschuldigd dat ze bij IS horen.”

Houden de Amerikanen geen toezicht op wat daar gebeurt?

Hossam: “Er zijn soms waarnemers, maar die komen niet in de kampen. Eind juni was de Amerikaanse gezant Brett McGurk in het gebied, maar die heeft dan alleen vergaderingen met de YPG en de coalitie. Zulke bezoeken zijn vooral media-events.”

Wanneer zal Raqqa bevrijd zijn, denken jullie?

Hossam: “Je kunt niet van een ‘bevrijding’ spreken, daarna wordt Raqqa door een andere groep gecontroleerd. Persoonlijk vermoed ik dat het nog geen maand zal duren voordat IS weg is uit Raqqa. IS loopt daar op zijn einde, de meeste IS-leiders zijn drie maanden geleden al uit Raqqa gevlucht en zitten nu in Deir el-Zour, mogelijk ook in Irak. Vermoedelijk wordt Deir el-Zour het nieuwe strijdtoneel wanneer IS uit Raqqa is verdreven.”

De Franse president Macron heeft gezegd dat niemand een legitieme opvolger voor Assad weet. Wat vind je van die uitspraak? 

Hossam: “Wij weten dat wat er in ons land gebeurt de Europeanen niet interesseert, maar respecteer dan op zijn minst al diegenen die zijn omgekomen. Frankrijk moet zich schamen, ze bieden leden van het Assad-regime onderdak. Rif’at al-Assad, Assads oom, Mustafa Tlass, de minister van defensie van Hafez al-Assad: ze verblijven of verbleven allemaal in Frankrijk.  [Tlass overleed eind juni.] Frankrijk zou vrijheid en democratie voorstaan, en dan maakt hun president zo’n opmerking? Hij steunt een massamoordenaar?”

Ook in Nederland zijn er mensen die zeggen: we hebben weinig keus, we moeten wel met Assad samenwerken in de strijd tegen IS.

Hossam: “Assad overhandigde IS gebieden en wapens, of liet wapens voor hen achter. Deir al-Zour is daarvan het beste voorbeeld.”

Wanneer zijn jullie zelf actief geworden?

Hossam: “In april 2011, na de demonstraties in Deraa. We zagen hoe het regime reageerde: er werd met scherp geschoten, ze vielen een moskee binnen waar demonstranten zich veilig waanden. Wij zagen op tv wat het regime deed om de opstand in Deraa neer te slaan. We besloten ook de straat op te gaan. We organiseerden kleine demonstraties van tien tot vijftien mensen, eerst in Damascus, later ook in Aleppo.

Het regime zei op tv over geweldloze demonstraties: ‘Dat zijn terroristen’, zeiden ze van meet af aan. De situatie veranderde in 2012, toen kwamen de wapens tevoorschijn. Mensen probeerden zichzelf, hun familie en hun huis te beschermen tegen het regime. Wapens werden gekocht van wapenhandelaren die aan alle groepen wapens verkochten.”

Wat is volgens jullie de oplossing voor Syrië?

Hossam: “Elke oplossing moet beginnen bij het opstappen van Assad, daarna kan een tijdelijke regering worden gevormd. Zolang Assad aan de macht is, blijven de bloedbaden en kampen we met repressie. Er zijn onder Assad ondertussen bijna een miljoen mensen gestorven, en er zitten duizenden mensen gevangen. Ik ken mensen die hun hele familie kwijt zijn. Hoe kunnen zij Assad ooit vergeven? Maar een groot probleem is dat de meeste oppositie dood is, gevangen zit of het land ontvlucht is.

Als Assad weg is, neemt het aantal aanslagen ook af. Vaak wist het regime dat een aanslag ophanden was, maar dan deden ze niets, om daarna te kunnen zeggen: ‘Is dit nu de revolutie die jullie steunen?”

Nederland heeft vorige week besloten om vier Syriëgangers hun Nederlandse nationaliteit te ontnemen. Wat vinden jullie daarvan?

Hossam: “Tsja… Nederland, Duitsland, Frankrijk en andere Europese landen zadelen ons er zo mee op. Die lui zijn vuilnis. Makkelijk hoor, ze hun nationaliteit ontnemen. Ik vind dat ze berecht moeten worden. En ik wil niet dat ze in Syrië blijven, ze kwamen bij ons om onze wereld te verwoesten. En dan trekken jullie je handen van ze af, en blijven wij met ze zitten? Dan gaan ze gewoon door met moorden.”

Hebben jullie nog een boodschap voor het Nederlands publiek?

Hossam: “Ja, vooral aan de jongeren in Europa: jullie hebben de vrijheid, democratie. We moeten samenwerken. Wij weten hoe je de wilde dieren van IS kunt bestrijden, IS is bang voor ons geworden. Leer van ons.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons