Ongefilterd en zonder geneuzel: moeten we allemaal aan de natuurwijn?

Het valt me op dat natuurwijn steeds vaker bij restaurants op de kaart staat; ik ben dus lang niet de enige liefhebber. Maar wat zijn, behalve de smaak, de verschillen tussen dit drankje en de gemiddelde fles uit supermarkt of slijterij?

Om daarachter te komen reis ik af naar het Twentse Vriezenveen; naar natuurwijngaard VieVinVjienne van Hermien en Marcel Oude Booyink. Het land lijkt er door onkruid overwoekerd. De wijnstokken zijn meer dan twee meter hoog, terwijl ze bij de meeste Franse wijngaarden niet hoger komen dan mijn middel. “De lange stammen houden veel voeding vast voor de druiven en zorgen dat als het vriest in mei, de oogst niet verloren gaat”, zegt Marcel Oude Booyink. Vanaf een meter boven de grond is het namelijk bijna twee graden warmer.

Wrang genoeg krijgt Nederland, net als andere noordelijke landen, een steeds gunstiger klimaat om wijn te verbouwen. Onlangs meldde de Universiteit van Columbia nog dat als de aarde zoals verwacht twee graden opwarmt, de wereldwijde oppervlakte die geschikt is voor wijnbouw halveert. De klap is een beetje op te vangen met klimaatresistentere druivenrassen, maar waarschijnlijk zal de wijnteelt grotendeels naar het noorden opschuiven.

Zo lopen er tussen de druivenstokken Shropshire-schapen, het enige schapenras dat de stam van de wijnstokken niet opeet, legt hij uit. Wel eten ze ‘onkruid’ en wat laaghangende bladeren van de druivenplant en dat is weer handig voor de bemesting. Ook maken ze met hun pootjes de aarde goed los. Machines doen het tegenovergestelde: die persen de aarde samen.

Om de risico’s op schimmels te beperken, werkt het stel met nieuwe druivenrassen zoals marechal foch, rondo, johanniter en solaris – die zijn gekruist om resistenter te zijn tegen bijvoorbeeld een veelvoorkomende schimmel als valse meeldauw. De traditionele druivenrassen als chardonnay, sauvignon blanc en pinot noir zijn veel vatbaarder voor schimmels. Daarnaast plukken ze in de zomer een deel van de bladeren weg, zodat de wind de planten droog houdt en er geen schimmels ontstaan.

In de conventionele wijnteelt wordt wel veel gespoten. In Frankrijk neemt de wijnsector maar liefst 20 procent van het pesticidegebruik voor zijn rekening, meldt wijnmagazine Decanter. Dat leidt tot gezondheidsrisico’s voor wijngaardpersoneel en omwonenden; vorig jaar won een ziek geworden werknemer een rechtszaak tegen haar baas. De wijnboer had het personeel beter tegen pesticiden moeten beschermen.

Zelfs biologische wijnboeren gebruiken in Europa – soms preventief, soms alleen in moeilijke jaren – wel eens kopersulfaat tegen bladschimmel en rot. De EU staat het toe in de biologische landbouw; Nederland niet. Maar ook Nederlandse biowijnboeren gebruiken het wel eens, blijkt uit een artikel van NRC Handelsblad. De Oude Booyinks nemen liever slechte oogsten voor lief dan dat ze kopersulfaat of andere middelen gebruiken. Ze compenseren de slechte jaren met betere jaren. “Koper komt in de bodem terecht, hoopt zich op en is giftig voor bepaalde diersoorten, waardoor het evenwicht in de biodiversiteit wordt verstoord. Ook in de jaren na het bespuiten”, zegt Marcel.

Ziek zul je van die additieven waarschijnlijk niet worden, maar het gebrek aan transparantie op het etiket is vervelend. Je weet bijvoorbeeld niet altijd of een wijn vegetarisch of veganistisch is. Oude Voshaar legt uit dat veel wijnen worden geklaard (helder gemaakt) met dierlijke eiwitten, vaak uit melk of eieren maar ook weleens met gelatine of vislijm.

Ik drink nog een glaasje wijn uit Twente. Ik vond natuurwijn al lekker, maar nu ik weet dat er geen gif of zestig additieven in mijn glas zitten, smaakt het nog beter.