In de VS gaat 40 procent van de maïsoogst naar de productie van biobrandstof. Tip voor de nieuwe president: er zijn alternatieven, zoals frituurvet.
“Of wij de wereld kunnen voeden, jazeker kunnen we dat,” zei akkerbouwer Ray. Hij klonk zelfverzekerd voor een boer die zich opmaakte voor zijn “slechtste oogst ooit”.
De regen was deze zomer too little, too late voor zijn 1.214 hectaren aan maïsvelden, die zich uitstrekken in het glooiende landschap van de staat Iowa – het hart van de Corn Belt, waar ze zo trots zijn op hun maïs dat souvenirwinkels maïskolfknuffels verkopen. Op sommige plekken van zijn land waren de planten verschroeid en de kolven zo klein dat ze door de dorsmachine heen zouden vallen. Hij rekende op een oogst van 60 procent, de rest was mislukt door aanhoudende droogte en hitte, zei hij.
Veevoer
Nu de oogsttijd er bijna op zit, worden de gevolgen van de hardnekkigste droogte in tientallen jaren zichtbaar. Het landbouwministerie van de VS heeft de verwachtingen al bijgesteld: dit wordt de slechtste sinds 1995. De graanprijzen op de termijnmarkt in Chicago stijgen al sinds juni en het einde is nog niet in zicht. En veel veehouders zien geen andere uitweg dan hun veestapel vroegtijdig naar de slacht te brengen, omdat de ingrediënten voor hun veevoer niet te betalen zijn.
Belabberde oogst
Maar de ellende houdt niet op bij de Amerikaanse grenzen. Wat Saudi-Arabië is voor de olieprijzen, is Amerika voor voedsel, verwoordde landbouwonderzoeker Kay McDonald het treffend. Ofwel: een belabberde oogst in Iowa, leidt tot een stijging van voedselprijzen wereldwijd. We weten allemaal wat daar het gevolg van zal zijn, in chronologische volgorde: inflatie, honger, onrust, minder economische en politieke stabiliteit. Waar? In de landen die überhaupt al weinig voedselzekerheid hebben.
Gelukkig is daar de 60 procent geslaagde oogst van een boer zoals Ray die de markt op kan en zo de druk wat van de ketel haalt. De wereld voeden, weet je nog? Fout. Het leeuwendeel van zijn maïsproductie brengt de akkerbouwer naar de ethanolfabriek waar het wordt verwerkt tot biobrandstof, zwaar gesubsidieerde biobrandstof. Hij krijgt er een betere prijs per bushel dan op de markt.
Milieulobby
Het is het beleid van de Amerikaanse overheid dat de gevolgen van de droogte verergert. In het kader van schone energie en energieonafhankelijkheid moet volgens de Amerikaanse wet namelijk 40 procent van de maïsoogst worden gebruikt voor de productie van biobrandstof. De wet wordt fanatiek gesteund door de milieulobby en veel akkerbouwers, voor wie het een belangrijke inkomstenbron is.
Het quotum heeft terecht geleid tot een verhitte discussie waarin Amerikaanse veehouders en verschillende staten maar ook de voedsel en landbouwtak van de Verenigde Naties (FAO) en topbestuurders van bijvoorbeeld Nestlé zich hebben gemengd. Ze roepen het Witte Huis op tot het opschorten van de productie van biobrandstoffen met zoiets kostbaars als maïs, zodat voedselprijzen kunnen dalen en de maïsoogst weer kan worden gebruikt waarvoor die is bedoeld: het voeden van mensen en dieren. Ze worden gesteund door landbouweconomen zoals die van de Purdue University in Indiana, die in een recente studie aantonen dat zelfs een gedeeltelijke versoepeling nu de maïsprijzen volgend jaar tot 20 procent zou terugdringen (voor dit jaar is het al te laat).
Frituurvet
De Amerikaanse milieudienst EPA zegt tot 11 oktober de tijd te nemen om de dringende oproep te overwegen. Maar landbouwminister Tom Vilsack ziet geen heil in opschorten en het lijkt bovendien een politiek onmogelijke missie om dit falende beleid terug te draaien in een verkiezingsjaar waarin de zittende president Barack Obama rekent op steun uit sleutelstaten in het Middenwesten die juist worden bewoond door akkerbouwers die er hun geld mee verdienen.
Tip voor de nieuwe president: er zijn alternatieven. De Europese Unie kondigde pas het einde aan van het gebruik van gewasteelt voor biobrandstof omdat dat ook uitstekend kan met agrarisch afval en met bijvoorbeeld frituurvet. De Mexicanen doen het zelfs met de plant waar ze tequila van maken. Zo kunnen akkerbouwers zoals Ray én goed blijven verdienen aan schone energie én vol zelfvertrouwen blijven zeggen: wij voeden de wereld.
Luc van Kemenade is correspondent in de Verenigde Staten.
Kom op Wereldvoedseldag ook naar de speciale editie van OneWorld Live in samenwerking met Youth Food Movement en FoodGuerrilla in Pakhuis de Zwijger (16 oktober).
