Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Bij de protesten in Iran worden er al vanaf de eerste dag slogans geroepen tegen de proxy-oorlogen die het land in de Arabische wereld voert. Het Iraanse regime stopt – soms openlijk, soms langs slinkse wegen – miljarden in oorlogen en conflicten in de regio. “Hoeveel Iran exact uitgeeft aan haar buitenlandse interventies is onbekend”, zegt Sanam Vakil in de Washington Post. Ze volgt Iran voor de Londense denktank Chatham House. Een van de triggers voor de demonstraties lijkt haar de recente bekendmaking van de staatsbegroting van 2018 door president Hassan Rouhani te zijn geweest, vertelt Vakil. In die begroting was, naast andere impopulaire zaken, sprake van een enorme groei van het budget van het machtige Islamitische Revolutionaire Garde Corps (IRGC) naar bijna 8 miljard dollar – bijna tweederde van het defensiebudget. De VS-delegatie in de VN twitterde deze week dat de VN heeft berekend dat Iran minstens 6 miljard dollar per jaar in Syrië besteedt.
“De VN heeft berekend dat Iran minstens 6 miljard dollar per jaar in Syrië besteedt
Alireza Nader van the Rand Corp, een Amerikaanse denktank, sluit zich bij Vakils analyse aan. “Miljarden dollars aan andermans oorlogen besteden, verhoudt zich slecht tot de dagelijkse realiteit van de burgers, die hun levenstandaard steeds verder zien dalen”, zegt Nader in datzelfde artikel in de Washington Post. “De regering kan de eindjes nog nauwelijks aan elkaar knopen. Ogenschijnlijk lijken ze het goed te doen en hebben ze de overhand in die conflicten, maar ze geven geld uit dat ze niet hebben.”
Een bloemlezing uit de interventies
Uit de leuzen die de demonstranten de afgelopen weken scandeerden, rijst een vrij adequaat overzicht op van de interventies die Iran in de Arabische wereld op touw heeft gezet.
“Dood aan Rouhani” en “Vergeet Syrie, denk aan ons” riepen demonstranten in Mashhad, aan het begin van de protesten:
Breaking news-Thousands protest in Mashhad (second most populous city located in northeast #Iran), and other cities today, chanting “death to Rouhani”, “death to dictator” “forget about Syria, think about us.” They were protesting the rise in the living costs. pic.twitter.com/wprzRzZb3c
— Shahin Gobadi (@gobadi) December 28, 2017
“Dood aan Hezbolla” en “Khamenei, schaam je, treed af en verlaat het land” riepen demonstranten in Zahedan. “Geen Gaza, geen Libanon, onze levens zijn voor Iran” riep men in Shiraz.
Op de grote Arabische tv-stations zoals Al-Jazeera, Al-Arabiya en SkyNewsArabia hoor je gasten herhaaldelijk zeggen dat Iran de scepter zwaait in vier belangrijke Arabische hoofdsteden: Bagdad (Irak), Beiroet (Libanon), Damascus (Syrië) en Sanaa (Jemen). Daarbij moet overigens worden aangetekend dat het Qatarese Al-Jazeera zich sinds de Qatar-crisis, waarin de de voornaamste Arabische landen zich tegen Qatar keerden, van de weeromstuit een stuk milder opstelt jegens Iran.
Wat is het Perzische Iran aan het doen in deze vier Arabische landen?
In Irak heeft Iran sjiitische milities opgezet, getraind en gesteund. Deze milities zijn inmiddels onderdeel van het Iraakse leger geworden. Na de val van het soennitische Baath-regime in 2003 heeft Iran haar invloed in Irak behoorlijk kunnen uitbouwen. Zo zei David Petraeus, opperbevelhebber van het Amerikaanse leger, in 2015 tegen de Washington Post dat “we moeten erkennen dat belangrijkste lange-termijndreiging voor Iraks interne evenwicht – en voor de bredere regionale balans – niet de Islamitische Staat is; die is op weg om daar te worden verslagen en zal uit Iraaks grondgebied worden verjaagd.
De essentiële dreiging op lange termijn is die van de door Iran gesteunde sjiitische milities. Wanneer IS uit Irak is verdreven, zullen de door Iran gesteunde milities boven komen drijven als de sterkste macht in het land, en zullen ze het Iraakse leger overschaduwen, net zoals Hezbollah nu doet in Libanon. Dat heeft enorm schadelijke gevolgen voor de Iraakse stabiliteit en soevereiniteit. En dan heb ik nog niet eens over onze nationale belangen in de regio.
Iran in Libanon
In Libanon steunt Iran Hezbollah, met wapens, geld en raketten. “Zolang Iran geld heeft, hebben wij dat ook”, zei Hassan Nasrallah, de leider van Hezbollah, onomwonden in een toespraak.
Commentatoren in tal van Arabische media stellen dat Hezbollah militair gezien sterker is dan het Libanese leger. In 2008 namen Hezbollahmilities zelfs West-Beiroet over. “De Iraniërs zijn intussen niet bereid om Syrië te verlaten, zij willen een demografische verandering bewerkstelligen in Damascus en elders in Syrië. Momenteel hebben ze de zeggenschap over Sayyida Zainab, een stadsdeel van Damascus dat formeel Iraans gaat worden. Het ligt 20 km van Oost-Ghouta af en Iran wil die twee met elkaar verbinden. Ze willen hetzelfde doen als ze eerder deden met Dahiya in het Libanese Beiroet, als je je dat herinnert: Dahiya is een sjiitisch stadsdeel in Beiroet dat nu beheerst wordt door Hezbollah, met milities en al, van waaruit ze de rest van Beiroet kunnen controleren. Datzelfde willen ze ook in Damascus doen.
De Iraniërs hebben een plan om vier grote Arabische hoofdsteden te kunnen controleren: Sanaa, Damascus, Bagdad en Beiroet. Dat is de boodschap die Iran wil uitzenden: wij controleren het Midden-Oosten,” zei Burhan Ghalioun, de eerste voorzitter van de Syrische politieke oppositie, afgelopen december tegen OneWorld.
Iran in Syrië
In Syrië heeft Iran het Assad-regime gered. Iran is er nu bezig met een sjiitische jihad: wijken in Damascus en andere steden worden zoveel mogelijk van soennieten en oppositie vrijgemaakt.
In 2012 kwam de door Iran bewapende, getrainde en gefinancierde Libanese militie Assad helpen. De Iraanse generaal-majoor Qassem Soleimani, aanvoerder van de Qods Force, de externe arm van het Islamitische Revolutionaire Garde Corps (IRGC) werd regelmatig gespot in Syrië. Iran zette een sjiitische macht van zeker 50.000 strijders op. Volgens Burhan Ghalioun zijn er “naar schatting 60.000 tot 70.000 sjiitische strijders in Syrië.”
Behalve Hezbollah kwamen ook Iraanse militairen naar Syrië, die – blijkens de getuigenissen van gedeserteerde Syrische militairen – op de achtergrond bleven en instructies gaven. In de frontlinie werden vaak Afghaanse sjiitische (Hazara’s) strijders geplaatst, die in ruil voor een Iraanse verblijfsvergunning voor hun families en tegen een vergoeding van $500 per maand in Syrië kwamen vechten. Honderden van hen verloren daarbij het leven.
“In 2012 kwam de door Iran bewapende, getrainde en gefinancierde Libanese militie Assad helpen
Het Vrije Syrische leger bij Aleppo pakte regelmatig Afghanen op en interviewde ze. Afghaanse parlementsleden riepen deze week hun regering op diplomatieke maatregelen te nemen om Iran te laten stoppen met het rekruteren van Afghanen om die in Syrië te laten vechten. “Iran misbruikt de Afghaanse vluchtelingen en stuurt hen naar de oorlog in Syrië en Irak, waar meer dan 2000 Afghanen zijn zijn omgekomen”, zei Fazal Hadi Muslimyar, voorzitter van de Meshrano Jirga, het opperhuis van het Afghaanse parlement op 9 januari. “De kwestie laaide op nadat Zohair Mojahed, een official van de door Iran opgezette Fatemiyoun Brigade bestaande uit Afghaanse sjiieten, zei dat sinds 2012 circa 10.000 Afghanen hun leven hebben geofferd dan wel gewond zijn geraakt terwijl ze voor Assad vechten”, schreef de nieuwssite Gandhara.
Volgens Human Rights Watch rekruteert Iran ook minderjarige Afghanen. Behalve Afghaanse strijders bracht Iran sjiitische strijders uit Irak en Pakistan naar Syrië. “Zelfs sjiitische Cambodjanen en Oezbeken zijn aangetroffen in Syrië”, zei een VN-medewerker in Gaziantep, die alleen op basis van anonimiteit wilde worden geciteerd.
Iran in Jemen
In Jemen steunt Iran de sjiitische Houthi-rebellen in het noorden, die twee jaar geleden een enorme opmars maakten naar het zuiden en nog steeds de hoofdstad Sanaa onder controle hebben. Een hoge Iraanse official zei dat de eerder genoemde generaal-majoor Qassem Soleimani, begin 2017 in Teheran een ontmoeting had met hoge IRGC-officials om te bespreken hoe ze de Houthi’s zouden kunnen ‘versterken’. “Tijdens deze ontmoeting kwamen ze overeen om de hoeveelheid hulp, via training, wapens en financiele steunt te verhogen”, zei de official tegen Reuters. “Jemen is waar de echte sluikse oorlog aan de gang is, en de uitkomst van die strijd in Jemen zal mede de toekomstige machtsbalans in het Midden-Oosten bepalen.”
Ondanks de blokkade van de Arabische Coalitie rondom Jemen weten de Iraniërs blijkbaar via de Rode Zee alsnog wapens het land binnen te smokkelen. Saoedi-Arabië zegt dat de raketten die om de paar weken vanuit het Houthi-gebied in Jemen op hen worden afgestuurd, van Iraanse makelij zijn. De raketten zijn niet geavanceerd genoeg om doel te raken, maar wel is duidelijk dat de Saoedi, ondanks hun overmacht in de lucht, Jemen niet weten te overwinnen.
Iran en Hamas
En tot slot, Iran steunt vooral sjiitische groeperingen, maar als het uitkomt ook soennitische, zoals Hamas tegen Israel.
Supermacht ondermijnd
“De uitbreiding van de anti-regeringsprotesten van vorige week lijkt een dusdanige mate van interne ontevredenheid te weerspiegelen, dat de vraag opdoemt of Teheran zijn regionale ambities wel kan volhouden”, zegt Fawaz Gerges, professor Middle East Politics aan de London School of Economic, in de Washington Post. “Eerder was het dominante narratief dat Iran niet te stoppen is, dat Iran onverslaanbaar is en dat Iran een solide rots is”, zegt Gerges. De protesten “hebben het beeld van de Islamitische Republiek in de regio als de onbetwiste supermacht ondermijnd”.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
