Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is vorige week akkoord gegaan met één van de grootste financiële compensaties in de geschiedenis van de Verenigde Staten. Indianen, zwarte boeren of nazaten daarvan die van hun land verdreven werden, of kunnen aantonen dat ze gediscrimineerd zijn kunnen zich melden bij de overheid.
“Veel van dit soort zaken halen daar de eindstreep niet vanwege het juridische getouwtrek”, weet promovendus Amerikanistiek aan de universiteit Leiden, Laura Maessen. “Daarnaast willen maar weinig politici hun carrière aan dit soort zaken verbinden die maar een kleine kans op succes hebben. Het initiatief komt daarom vrijwel altijd van onderaf. Het zegevieren van het recht is iets waar het slachtoffer achteraan moet.”
 |
| Amerikaanse dollars, (cc) Nick Ares |
De prijs van menselijk leed
“Daarnaast is geleden leed moeilijk in geld uit te drukken. Het bedrag is grotendeels nattevingerwerk”, stelt Peter Malcontent. Als universitair docent Volkenrecht in Utrecht doet hij onderzoek naar historisch onrecht en schadevergoedingen. “Vooral in een oude en gecompliceerde zaak als deze, die al begon in 1887.”
“Wat nu als zo’n zwarte boer trouwde met een blanke . Horen de nazaten van hen dan nog tot de benadeelde groep?” illustreert Malcontent.
Ook voor de indianen is het moeilijk na te gaan wat het hun afgenomen hun land nu exact heeft opgebracht de afgelopen eeuw. “Het geld heeft in dit geval dan ook meer een symbolische waarde. De gemaakte excuses van de Amerikaanse overheid zijn hierdoor meer oprecht en krachtiger.”
Officiële excuses
En dat maakt excuses namens volk en regering ook zo duur. “Voor de slachtoffers is het een bewijs van hun onrecht, een succesvolle rechtszaak komt daarmee dichterbij.”
Toch bespeurt Malcontent wel een verandering sinds de jaren 90. Met de oprichting van internationale straftribunalen zijn staten niet langer immuun voor rechtszaken. Een regering kan alsnog verantwoordelijk gehouden worden voor daden uit het verleden. “De geschiedenis wordt niet meer automatisch verheerlijkt, er is meer oog gekomen voor de minderheden in de geschiedschrijving”, meent hij.
Regeringen zullen volgens Malcontent altijd zeer terughoudend blijven met het maken van officiële excuses. Een monument of informeel ‘sorry’ is goedkoper.
Foto: Verlaten boerderij in de VS, (cc), Fireboat895
Foto boven: Zwarte boeren voor hun aardappelplanten, (cc), UF Digital Collections
