Achtergrond, Column

“Ik wilde liever een bisschop ontmoeten dan de profeet”

Esra Dede schrijft regelmatig over haar Turkse roots. Dat Sinterklaas uit Turkije kwam was voor haar als klein meisje reden om extra enthousiast te zijn. Haar moeder vond het maar pijnlijk. Toch denkt Esra nu bij elke discussie over dit feest aan haar ouders.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Als jij aan Sinterklaas denkt, denk jij dan aan Sinterklaas of Zwarte Piet? Tegenwoordig lijken mensen meer aan die tweede te denken.

De juf had verteld dat Sinterklaas oorspronkelijk uit Turkije kwam. Ik vond dat ik daardoor extra enthousiast moest zijn voor zijn komst

Als ik aan Sinterklaas denk, dan denk ik aan het eerste huis waar ik heb gewoond. Het huis waar ik mijn liefde voor Sinterklaas heb ontwikkeld. Mijn ouders hadden het moeilijk met mij. Ik vertikte het om die week in december normaal te slapen. “Ik moet en zal hem zien!”, riep ik en legde mijn kussen op de bank. “Vorig jaar waren de cadeautjes ook in de woonkamer, hij komt vast weer via het raam de woonkamer in!”

De eerste week van december was een hel voor mijn ouders. Als kleuter was ik bloedserieus over Sinterklaas. De juffrouw had verteld dat Sinterklaas oorspronkelijk uit Turkije kwam. Ik vond dat ik daardoor extra enthousiast moest zijn voor zijn komst. Hij deed me denken aan mijn eigen grootvader, die Turkije nooit heeft verlaten. Behalve om naar Mekka te gaan.

Dat hij praatte als een doorgewinterde zeeman wist ik niet op die leeftijd

Een man met een baard zo wit als sneeuw en wangen zo rood als appels. Dat hij praatte als een doorgewinterde zeeman wist ik niet op die leeftijd. Sinterklaas deed mij denken aan dat magische eerste moment van wederzien, het moment dat ik werd overladen met liefde. Het ging mij niet om de cadeautjes. Ik wist dat mijn vader veel moest werken om rond te kunnen komen en mijn broertje en ik waren met elk kleinigheid blij. De jacht was veel belangrijker. Ik moest en zou Sinterklaas op heterdaad betrappen.

Een week lang hield ik wacht in de woonkamer en patrouilleerde ik af en toe in de andere kamers. Na een paar dagen begon mijn vijfjarige lichaam mij tegen te werken. Ik begon geluiden te horen die er eigenlijk niet waren. Schaduwen te zien die leken op Amerigo, maar eigenlijk bewegende takken waren. Ik viel in slaap in de hoeken van de gang en werd in paniek weer wakker, omdat ik bang was iets te missen. Uiteindelijk gaf ik het op en juist toen ik het opgaf werd ik de volgende ochtend wakker met een verrassing. Een bitterzoete verrassing, omdat ik vooral mezelf alle schuld gaf. Als ik het nou een dag langer had volgehouden, dan had ik hem mogelijk wel gezien. “Volgend jaar beter lieverd”, zei mijn moeder, terwijl ze begon te herstellen van een week ellende die ze voor een jaar niet meer zou meemaken.

Zij, een conservatieve Turkse vrouw en net een paar jaar in Nederland, moest meedoen met de obsessie van haar dochter. Een obsessie die tegen haar eigen principes in ging

Dit jaar vroeg ik aan mijn moeder hoe zij het allemaal had beleefd. Zelf kan ik mij er niet veel van herinneren. Alleen een huis waar ik flitsen van voorbij zie komen. Vooral slapeloze nachten en dansende takken in de wind. Voor mijn moeder was het blijkbaar één groot interne strijd geweest. Zij, een conservatieve Turkse vrouw en net een paar jaar in Nederland, moest meedoen met de obsessie van haar dochter. Een obsessie die tegen haar eigen principes in ging.

Ik kon mij nog herinneren dat ik haar dwong te bidden voor mij om Sinterklaas te zien. Dan reciteerden wij de gebruikelijke verzen en eindigde ik met “Deze gebeden zijn ook voor Sinterklaas, moge hij ze horen en mij een bezoekje brengen”. Voor mijn moeder was dit ergens heel pijnlijk. Zij had het idee dat haar dochter werd meegenomen in Westerse tradities. Als klein kind had zij alleen voor de profeet gebeden. Opdat hij haar zou bezoeken in haar dromen. Ook al kon zij het toen niet uitleggen aan mij, zij vond het pijnlijk dat ik liever een bisschop wou ontmoeten dan de profeet.

Uiteindelijk heeft Sinterklaas mij diep teleurgesteld. Als groep drie-leerling mocht ik het jaar erna vragen stellen aan Sinterklaas op het podium. Zo dichtbij, ik was verzekerd dat het heel magisch zou zijn. Ik vroeg aan hem hoe hij nou ons huis binnen kwam met Amerigo. Het raam in de woonkamer was echt te klein voor zijn paard. Sinterklaas was niet blij met deze vraag. “Dat kan ik jou niet vertellen Esra”, zei hij. Ik vond het onzin. Toen hij vertelde dat Amerigo eigenlijk onzichtbare vleugels heeft, begon mijn geloof in hem af te brokkelen.

Liefdadigheid hadden wij nooit nodig gehad en dat zou ook zo blijven

Het uiteindelijk breekpunt kwam een aantal jaar later. Onze bovenburen vierden uitbundig Sinterklaas en huurden zelfs een privé Sinterklaas en twee Zwarte Pieten in. Mijn vader, wetende dat ik alsnog niet zou slapen, had de buren gevraagd of hun huur-Sint en Piet bij vertrek even konden aankloppen bij ons. Toen ik de deur open deed en mijn broertje en ik de resterende hoop pepernoten uit hun zakken kreeg, barstte er een mix van woede en schaamte in mij. Het gevoel de kliekjes te krijgen van Sinterklaas. Het gevoel niet even bevoorrecht te zijn als Laura en Pieter van de bovenste verdieping, zorgde ervoor dat ik de pepernoten weer terug gaf en de deur dicht deed. Liefdadigheid hadden wij nooit nodig gehad en dat zou ook zo blijven.

Bij elke discussie om deze viering moet ik aan mijn ouders denken

Zowel mijn moeder als mijn vader hebben mij gesteund in het vormen van mijn eigen Sinterklaasviering, een mix tussen het Nederlandse en het Turkse. Ze hadden ook streng kunnen zijn. Ze hadden Sinterklaas helemaal niet hoeven vieren. Mijn moeder had helemaal geen slapeloze nachten hoeven te hebben en mijn vader had niet hoeven te bedelen bij de Sint van de buren. Toch deden ze het. En bij elke discussie om deze viering moet ik aan mijn ouders denken. Zowel bij het onderwerp pro- en anti-Zwarte Piet als bij de opvoeding van kinderen uit Islamitische gezinnen.

Ik denk dan aan mijn moeder die mijn enthousiasme als een gevaar zag, maar alsnog erin meeging. Mijn moeder die gedichten in het Turks schreef, waardoor ik dacht dat de woorden van Sinterklaas altijd van het Turks naar het Nederlands vertaald moesten worden. Mijn vader die de meest ingewikkelde surprises met mij maakte, omdat hij het zo leuk vond. Dit zijn uiteindelijk de herinneringen aan Sinterklaas die mij het dierbaarst zijn. Het zijn niet de pepernoten of de cadeautjes en het zijn vooral niet de Zwarte Pieten.

Uiteindelijk is het allemaal symboliek. Symboliek die openstaat voor interpretatie

Mijn boodschap aan alle ouders is als volgt. Ik begrijp dat je bang bent dat je de nostalgie van jouw Sinterklaas niet meer kan delen met jouw kinderen. Dat je de witte, groene of paarse Piet als een gevaar ziet voor de vieringen. Of dat Sinterklaas zelfs tegen jouw geloof, ideeën en tradities ingaat. Maar op lange termijn heeft hij veel minder effect op jouw kinderen dan jij denkt. Jouw houding als moeder of vader is belangrijker. Besteed meer aandacht aan het idee van Sinterklaas en steun je kinderen hierin. En ook al heb je het een week per jaar moeilijk, de kinderen zullen jou uiteindelijk heel dankbaar zijn. Uiteindelijk is het allemaal symboliek. Symboliek die openstaat voor interpretatie. Het wordt tijd dat wij daar wat meer gebruik van maken.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons