Als ik het dorp kom binnenrijden, vallen in een oogopslag de armzalige bakstenenhuizen op. Het is niet te geloven maar in dit gehucht, op zo’n half uur rijden van de cultuurstad Lahore, waan ik me nog in de middeleeuwen. De magere, landloze arbeiders die in de steenfabriek of op de landerijen van de rijke landheer werken, zijn niet beter af dan de lijfeigenen bijna duizend jaar geleden.
Kinderen uitlenen
Een ‘slaaf’ vertelt mij dat hij vooral bezig is zijn schuld terug te betalen. Want als het kwik ’s zomers boven de 45 graden stijgt, sluit de grootgrondbezitter zijn steenfabriek. Hij weigert het salaris van een euro per dag door te betalen. Zijn ‘horigen’ kunnen voor de dagelijkse lasten een lening bij hem afsluiten. Een moeder vertelt dat ze haar schuld in nature terugbetaalt door haar kinderen aan hem uit te lenen. Overal op het veld zie je ze met hun kleine handjes van klei bakstenen maken.
De landloze boer Khalid Ali moppert dat hij maar twee keer per jaar salaris ontvangt. Na de oogst betaalt de feodale landheer zijn knechten op het veld. Naast een klein beetje geld krijgen ze een ‘bonus’ die uit niet meer bestaat dan een zak rijst of meel. Als de opbrengst van het land tegenvalt, krijgen de arbeiders nauwelijks wat.
Walging
Ik ben hier vandaag met een hulporganisatie uit Lahore, die onlangs een school opende om zo een einde aan kinderarbeid te maken. Iedere ouder die zijn kind stuurt krijgt een gratis warme maaltijd. “De landheer is woedend op mij”, vertelt directrice Rubina in de school. “Ik heb zijn goedkope arbeidertjes ingepikt”. Hij dreigt de school zelfs in brand te steken. Rubina walgt van hem. De rijke landheer stuurt zelf zijn kinderen naar de duurste buitenlandse universiteiten. De kinderen van zijn arbeiders mogen niet eens naar de simpele dorpsschool.
De rijke landheren zijn veel te bang dat onderwijs de arbeiders bewust maakt. Dat ze in opstand komen dus is het beter ze dom te houden. Zo gaat het al eeuwen op het platteland van Pakistan waar de feodale landheren, die zo’n vijf procent van de bevolking uitmaken wel vijftig procent van alle landbouwgrond in handen hebben. Ze beweren scholen voor de kinderen van hun landloze arbeiders te hebben opgezet. Maar het geboden onderwijs is niet meer dan lipservice. Vraag een kind een paragraaf uit een boek voor te lezen, vaak houdt hij het leesboek op zijn kop.
Universiteit
Toch is er gelukkig wat aan het veranderen, constateren mijn gids en ik als we uit het niets Aftab Hussein (21) ontmoeten. Zijn grootvader Fajru stuurde als eerste in het dorp de vader van Aftab naar de middelbare school in Lahore. Fajru Khan kwam na de opdeling van het Britse Rijk in 1947 in het nieuwe Pakistan terecht waar de overheid hem een klein stukje grond gaf en twee koeien. Van de opbrengst van de melk kon deze analfabeet de school van zijn zoon betalen. Kleinzoon Aftab gaat nu als eerste in het dorp naar de universiteit. Hij is begonnen de boeren tegen de feodale landheren op te stoken. Hij wil de politiek in om alle landloze arbeiders bewust te maken van hun rechten. Een ding weet hij nu al zeker. Ook al is hij nog niet getrouwd of heeft hij kinderen. Zijn zonen zullen geen onwetende landloze boeren worden, maar afgestudeerden die recht hebben op een betere toekomst.