Achtergrond

Hier gaat jouw spaargeld naartoe

Vorig jaar investeerde ING ruim een half miljard in louche wapenbedrijven. Hoe spreek je als consument je bank op zoiets aan? En bij welke bank kun je wel met een gerust hart je geld wegzetten?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Eens in de zoveel tijd verschijnt er weer een weinig hoopgevend rapport waaruit blijkt dat banken hun geld nog altijd investeren in vervuilende of onethische bedrijven. Afgelopen juni bleek uit onderzoek van de Eerlijke Bankwijzer nog dat veel Nederlandse banken op grote schaal investeren in de productie van plastic en in schaliegaswinning. Nog geen maand eerder bracht dezelfde organisatie bewijs naar buiten dat een aantal banken hun geld stopt in ‘foute’ wapenbedrijven, waarvan de wapens worden gebruikt in oorlogssituaties of voor mensenrechtenschendingen.

Tegelijk zijn er banken die willen laten zien dat het anders kan: de ‘goede’ banken, die zeggen enkel te investeren in rechtvaardige bedrijven en projecten. Zulke initiatieven begonnen klein, maar inmiddels zetten ook de klassieke grootbanken langzaam maar zeker stappen richting een duurzaam en eerlijk investeringsbeleid. Hoe kun je als consument bijdragen aan deze ontwikkeling? En hoe weet je nou écht zeker waar je spaargeld in wordt geïnvesteerd?

Bankieren voor een betere wereld kan wél

Natuurlijk is het uiteindelijk aan de banken zelf om hun beleid aan te passen, maar als consument kun je deze geldschieters een zetje in de juiste richting geven. Door je uit te spreken, informatie te delen, eventueel over te stappen of jouw geld direct in duurzame en sociale projecten te stoppen, geef je een signaal af: bankieren voor een betere wereld kan wél.
Waar gaat mijn geld heen?

De Eerlijke Bankwijzer staat te boek als dé organisatie die de investeringspraktijken van Nederlandse banken beoordeelt op thema’s als klimaatverandering, natuur, mensenrechten en corruptie. De wijzer is echter niet onomstreden en de scores komen met kanttekeningen.

De wijzer geeft elke bank een score per thema. Een eerste blik op deze scores bevestigt het brede plaatje: het verschil is groot tussen de vanouds duurzame banken, zoals Triodos en de Volksbank, en grootbanken als ING, ABN AMRO de Rabobank. Met name op het gebied van duurzaamheid, dierenwelzijn en eerlijke beloningen lopen de grootbanken nog achter.

 

Naast de beleidsscores zijn er ook praktijkuitslagen te vinden – deze kunnen elkaar flink tegenspreken. Het recent verschenen rapport over wapeninvesteringen staat bijvoorbeeld in sterk contrast met de scores hierboven, waaruit zou blijken dat ABN AMRO, ING en de Rabobank bijna niet meer aan wapenhandel verdienen. Waar beleid in een simpele puntenscore wordt samengevat, en daarom een makkelijke leidraad vormt, zijn praktijkuitslagen minder zwart-wit.

Bovendien is de onderzoeksmethode van de Eerlijke Bankwijzer niet onomstreden. Vanwege onenigheden hebben alle banken, op de Volksbank na, hun actieve medewerking teruggebracht of zelfs volledig stopgezet. Een overmaat aan vragenlijsten, onzorgvuldige methodologie en een te sterke focus op beleid versus uitkomst zouden de oorzaken zijn.

Peter Ras, projectleider van de Eerlijke Bankwijzer, is van mening dat deze kritiek laat zien dat banken liever ongemoeid hun gang gaan. “Banken vinden ons te streng, te kritisch – en dat zijn we ook, met goede onderbouwing. Wanneer een bank bijvoorbeeld zégt bereid te zijn tot verandering maar daar geen enkel concreet bewijs voor heeft, dan krijgen ze inderdaad een lage score.”

Volgens Dirk Schoenmaker, hoogleraar Banking and Finance aan de Erasmus Universiteit, blijft het moeilijk te achterhalen waar je geld heen gaat. “De Eerlijke Bankwijzer kan een startpunt zijn, maar de toekomst ligt in een andere informatiebron.” Eerder dit jaar was ABN AMRO de eerste Nederlandse grootbank die een zogeheten Impact Report uitbracht: een jaarverslag over niet alleen financiële uitkomsten, maar ook de maatschappelijke impact. “De bank schuwde hierbij geen zelfkritiek, en dat is exact de waarde van zo’n rapport”, volgens Schoenmaker. Niet voor niets is transparantie een van de gebieden waarop de Eerlijke Bankwijzer banken beoordeelt; het is een belangrijke stap richting verbetering. Schoenmaker: “Het is aan de consument om in de gaten te houden dat niet alleen goed nieuws, maar ook slecht nieuws wordt gedeeld.”

Een bank kan aan een organisatie vragen: 'wat doe jij aan duurzaamheid?'

Verder kan iedere consument aan zichzelf vragen: hoe groen wil ik mijn bank hebben? Er is immers een verschil tussen enkel níet investeren in ‘foute’ praktijken, of ook actief op zoek gaan naar bedrijven die innovatie en vooruitgang stimuleren. Daarnaast kunnen banken invloed uitoefenen doordát ze in een bedrijf investeren via de voorwaarden die ze aan hun investeringen stellen. Daar ligt de echte uitdaging, volgens Schoenmaker. “Een bank kan niet iedereen opzij zetten, maar ze kunnen wel vragen: wat doe jij aan duurzaamheid? Zo kunnen ze bedrijven helpen stappen te maken. Het belangrijkste als consument is om te kijken of jouw bank vooruitgaat. En dan is het uiteindelijk een eigen keuze: hoe radicaal wil je zijn?”

Wat kan ik doen?

Banken hebben invloed op bedrijven, maar als consument heb je ook zonder twijfel invloed op jouw bank. “Tien jaar geleden hadden de meeste banken helemaal geen beleid op het gebied van duurzaamheid”, zegt Peter Ras, projectleider van de Eerlijke Bankwijzer. Die omslag komt niet uit de luchtvallen. Banken, maatschappelijke organisaties, politiek en media hebben bijgedragen aan de enorm toegenomen druk op banken om te verduurzamen. Er zijn genoeg mogelijkheden om hieraan bij te dragen – klein of groot. Valt er iets op aan het investeringsbeleid van jouw bank, ga dan ten eerste met ze in gesprek. Op deze manier wordt de druk bij een bank al opgevoerd om in actie te komen. Daarnaast kun je natuurlijk een klacht indienen, een petitie beginnen of simpelweg bijdragen aan publieke druk door misstanden aan de kaak te stellen via sociale media.

Blijft de verandering uit of vind je dit te omslachtig, dan is er altijd nog een optie: overstappen. Ook dit is volgens hoogleraar Dirk Schoenmaker een manier om een signaal af te geven. Als mensen in groten getale weglopen, zal een bank zijn beleid wel móeten aanpassen. Een overstap lijkt een hoop gedoe, maar dat valt in werkelijkheid enorm mee. Met behulp van de Overstapservice zullen de banken het meeste werk voor je doen; het enige wat nog niet kan, is het behouden van hetzelfde rekeningnummer.

Overstappen in zeven stappen

  1. Open een rekening bij je bank naar keuze en vraag de Overstapservice aan.
  2. Maak een overzicht van alle producten die aan je rekening gekoppeld zijn, zoals spaarrekeningen, creditcards en hypotheken. Vraag je nieuwe bank of die kunnen worden overgezet.
  3. Het overzetten van een hypotheek kan nog lastig zijn, maar dat hoeft je er niet van te weerhouden om overige zaken wél over te zetten; in dat geval behoud je misschien een lopende rekening met een lening bij je oude bank, maar zet je het geld dat je gebruikt op de nieuwe rekening.
  4. Maak een lijst van periodieke overboekingen, of vraag de klantenservice van je oude bank om dit te doen. Wijzig deze naar je nieuwe rekeningnummer. Automatische incasso’s worden vanzelf door de Overstapservice geregeld.
  5. Download alle af- en bijschrijvingen van je oude bank, mocht je die in de toekomst nodig hebben.
  6. Geef je nieuwe rekeningnummer door aan belangrijke instanties zoals de overheid, je werkgever en je verzekeraar(s). Dit kan vaak online, of via de Overstapkaarten die sommige banken aanbieden.
  7. Download eventueel je jaaroverzicht en beëindig je oude rekening: dit kan aan het begin van het nieuwe jaar dat volgt op de overstap.

 

Duurzaam beleggen, hoe werkt dat?

Mocht je niet willen overstappen, of wil je zelfs méér doen, dan zijn er ook andere, eenvoudigere manieren om je geld duurzaam en sociaal in te zetten. Zo bieden vrijwel alle banken de mogelijkheid om in een ‘groenfonds’ te beleggen. Dit geld komt terecht bij door de overheid goedgekeurde groenprojecten, zoals natuurontwikkelingsprojecten of biologische landbouwbedrijven. Het rendement van een groenfonds is lager dan dat van reguliere fondsen, maar er komen belastingvoordelen voor terug via een vrijstelling (voor een deel van de belegging hoeft geen belasting te worden betaald) en een extra heffingskorting.

Verschillende non-profitorganisaties bieden, evenals Triodos en de Volksbank, microfinancieringsprojecten. Het geld dat hierin wordt belegd gaat naar kleine, directe leningen aan ondernemers wereldwijd. Deze vorm van armoedebestrijding biedt een directe link tussen jouw geld en ondernemers en duurzame initiatieven in opkomende economieën. Op duurzaam-beleggen.nl worden verschillende mogelijkheden genoemd om een interessant micro-financieringsfonds te vinden.

Investeren in projecten

Tot slot zijn er talloze specifieke projecten waar je ook als consument in kunt investeren. Denk aan fair-trade koffieproducten, zonnepanelen of circulair bouwmateriaal. Verschillende websites, zoals oneplanetcrowd.com of greencrowd.nl, organiseren crowdfunding voor door hen goedgekeurde projecten. Zij bieden ook uitgebreid advies voor beginnende beleggers.

Dit artikel verscheen eerst in OneWorld-magazine.

Wat als we al het geld in de wereld opnieuw verdelen?

Kunstmatig rijk

OneWorld Live: Hoe Zit Het Met Geld?

Wil jij weten hoe bedrijven en politici bijdragen aan een eerlijke en duurzame wereld en hoe jouw eigen keuzes invloed hebben? Kom dan op 30 september naar Pakhuis de Zwijger, ga in gesprek met inspirerende sprekers over groen geld en ontmoet initiatieven die de financiële wereld opschudden.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons