Het vrije woord wordt altijd verdedigd, behalve met Sinterklaas

De Sinterklaasperiode heeft inmiddels een spiegelfunctie voor onze maatschappij gekregen. We worden pijnlijk geconfronteerd met het onversneden racisme waar Nederland mee kampt. Dit jaar werden vreedzame demonstranten uitgemaakt voor weerzinwekkend racistische termen. De regering deed weinig om het heilige demonstratierecht te beschermen en nam geen stelling tegen racisme. Blijkbaar is vrijheid van meningsuiting alleen belangrijk als ons bestuur het ermee eens is.

“Ik ben hier voor alle volwassenen en kinderen in Nederland die niet gehoord worden”, riep dichter Jerry Afriyie toen hij voor het eerst onrechtmatig werd gearresteerd tijdens de Sinterklaasintocht van Amsterdam. Dat was zeven jaar geleden. Afriyie ontketende samen met Quinsy Gario het begin van een revolutionaire strijd, met als doel een inclusief Sinterklaasfeest. In de afgelopen jaren werden borden met daarop “zwarte piet is racisme” geconfisqueerd, werd activisten hun demonstratierecht ontzegd en werden tientallen demonstranten opgepakt en afgevoerd.

Onze regering heeft doorgaans haar mond vol van mensenrechten, maar uit Den Haag kwam dagenlang geen enkel geluid. Mark Rutte staat normaal gesproken als eerste klaar om zichzelf als verdediger van het vrije woord op te werpen, maar sprak niet expliciet zijn afkeuring over de relschoppers uit. Het debat is ‘iets voor de samenleving’, zei de premier uiteindelijk. Hij zei ‘niets met zwarte piet-extremisten, noch voor noch tegen’ te hebben.

Beide kanten hadden schuld, vond Rutte. Een minister-president die geen stelling neemt tegen virulent racisme en schending van het demonstratierecht halfslachtig afkeurt, kiest impliciet partij. Hij geeft bovendien het signaal af dat het normaal is om met racistisch geweld mensen te verhinderen hun grondrecht uit te oefenen. Het wachten is op het volgende soortgelijke incident.

Jerry Afriyie plaatste vlak voor de intocht een vredelievende videoboodschap online waarin hij zich begripvol uitdrukt over de emoties van de voorstanders van zwarte piet. “Wij begrijpen jullie zeer goed. Ook wij koesteren mooie herinneringen aan het Sinterklaasfeest. Sommigen van ons hebben zelf zwarte piet gespeeld. Zijn wij dan racisten? Nee. Zwarte piet is racisme, niet de mensen die het vieren.”

Afriyie erkent dat het voor veel mensen blijkbaar niet te bevatten dat zij plezier hebben kunnen beleven aan iets dat voor anderen afschuwelijk is. Maar privilege is niks anders dan ontkennen dat er een probleem is omdat het voor jou persoonlijk geen probleem vormt.

Het blijft bewonderenswaardig hoe verzoenend en optimistisch voortrekker Afriyie blijkt, en hoe hij ondanks alle tegenwerking weigert de strijd voor inclusiviteit op te geven. “Als ik met mensen praat, verandert er altijd iets”, zei hij vorig jaar. Met zijn vreedzame strijd leert Afriyie ons belangrijke lessen over beschaving, tolerantie en democratie. Het verzet begint blijkbaar altijd met een onverstoorbaar optimistische held.