Column

‘De gijzeling van het vrouwenlichaam is de ultieme vorm van controle’

Esra Dede ging lange tijd bedekt door het leven. ‘Als ik een hoofddoek droeg tijdens mijn slaap, scoorde ik extra. God zou heel tevreden zijn over mij.’ Pas toen ze het bed met een ander deelde, realiseerde ze zich dat ze zichzelf al die tijd gevangen had gehouden.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het grootste deel van mijn leven heb ik bedekt doorgebracht. Vlak daarbij de uren dat ik sliep niet uit: ook onder de lakens droeg ik meerdere lagen kleding. Hooguit stroopte ik mijn mouwen tot mijn ellebogen op. Verder dan dat ging ik niet, anders kon ik niet slapen. Mijn moeder had me als kind verteld dat de engelen mij tijdens mijn slaap bekeken en alles wat ze zagen rapporteerden aan God. Ik moest er ook ’s nachts degelijk uitzien, daar had ik baat bij in het hiernamaals. Als ik een hoofddoek droeg tijdens mijn slaap, scoorde ik extra. God zou heel tevreden zijn over mij.

Het grootste deel van mijn leven had ik niet door hoe diep ingesleten deze bemoeienis is. Wel verbaasde ik me telkens wanneer ik een nieuwsitem erover zag. Zo deden de buren van een studente in Ankara onlangs publiekelijk hun beklag over haar provocerende gedrag. Ze droeg een short in haar eigen huis, en de buurman stoorde zich daar klaarblijkelijk aan. Voor haar eigen bestwil kon ze haar gordijnen voortaan beter dicht houden, vond hij. In eerste instantie schoof ik het bericht terzijde, maar het bleef aan me knagen. Bemoeienis tot aan het graf. Waar houdt het op? Deze jonge vrouw wordt zelfs in haar eigen huis niet met rust gelaten. Ik moest denken aan de keren dat ik met mijn nichten in Turkije op straat liep. “Ik wil liever niet met jou buiten zijn”, zei een nicht na zo’n wandeling. “Je kijkt iedereen in de ogen, ook de mannen. Sla je ogen toch neer, dat is voor je eigen bestwil.”

Bemoeienis tot aan het graf. Waar houdt het op?

Het Turkse nieuws pikte de afgelopen tijd een aantal van dit soort incidenten op: vrouwen die op hun kleding worden aangesproken, zowel verbaal als fysiek. Deze nieuwsberichten snijden aan twee kanten. Enerzijds wijzen ze vrouwen op hun ‘fouten’, anderzijds zijn het evenzovele stemmen die opklinken tegen zulk intimiderend gedrag. “Bemoei je niet met mijn kleding”, is de slogan van een nieuwe beweging van mannen en vrouwen die zich verzetten tegen deze bemoeienis. Is dit genoeg? Kunnen we onze vrouwen beschermen tegen geweld? Ons hele bestaan lijkt een provocatie. We zijn niet veilig in de bus, we zijn niet veilig in ons eigen huis. Big Brother is niet voor niets een man, een man op zoek naar macht en controle. De gijzeling van het vrouwenlichaam is de ultieme vorm van controle.

Ik heb me nooit afgevraagd waarom ik zo graag bedekt wilde zijn in bed. Ik voelde me gekleed gewoon veiliger. Totdat ik mijn bed deelde. “Dit is te zot voor woorden”, zei hij tegen mij. Voor het eerst bekeek ik mijzelf in bed en realiseerde ik me dat ik mezelf gevangen hield. Zelfs in de zomerhitte droeg ik lange mouwen. Langzaam begon ik mij uit te kleden. Een niet-noemenswaardig ontwikkeling voor de meesten, maar een minirevolutie voor mij: een opstand, na een leven van ongemak in mijn eigen bed. Deze vorm van indoctrinatie sluipt er in, niet alleen via de onderdrukking van mannen, maar ook door de vrouwen die hem doorgeven. Uiteindelijk was het daarom niet mijn moeder die deze gewoonte in stand hield. Ik was zelf, zoals mijn gemeenschap het nu aanduidt, niet ‘woke’ genoeg om er doorheen te prikken. Uiteindelijk reproduceerden mijn ouders de opvoeding die zijzelf hebben meegekregen. Ik moet daar een andere draai aan geven.

Deze vorm van indoctrinatie sluipt er in, niet alleen via de onderdrukking van mannen, maar ook door de vrouwen die hem doorgeven

Ook weet ik dat deze paternalistische cultuur kan veranderen. Zoals de corrigerende tik van de Nederlandse hand verdwenen is het uit het publieke domein, zoals de badpakkenbrigade op het strand niet meer wordt ingezet, zo zal deze ook machomannencultuur in Turkije verdwijnen. De engelen die over ons waken beginnen al langzaam te verdwijnen, zelfs bij mijn moeder. Het is allemaal een kwestie van tijd. Tot het zover is, blijven we schrijven, ons verwonderen en vooral roepen dat niemand zich heeft te bemoeien met ons lichaam.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons