Voor de tweede keer dit jaar ligt het nut van het Fairtrade keurmerk van Fairtrade International onder vuur. In februari met betrekking tot koffieboeren uit Kenia, Oeganda en Ethiopië, nu blijkt het keurmerk ook voor bloemen- en theeboeren uit Oeganda en Ethiopië niet veel uit te halen.
“Fairtrade is geen effectief middel om het leven van loonarbeiders te verbeteren”, concludeerde onderzoeker Christoper Cramer in The Guardian. Samen met andere onderzoekers deed Cramer in opdracht van de Britse overheid onderzoek naar fairtrade producten uit Oeganda en Ethiopië.
Tijdens het vier jaar durende onderzoek van the School of Oriental and African Studies (SOAS), Universiteit Londen werd er gekeken naar boeren in verschillende gebieden in Oeganda en Ethiopië. Korte conclusie: de werkomstandigheden van boeren die bloemen, koffie en thee verbouwen zonder het Fairtrade keurmerk, bleken vaak beter te zijn dan de condities van boeren die verbouwen met het keurmerk. De lonen van boeren die werken met het keurmerk waren lager en faciliteiten, als moderne toiletten, niet voor alle werknemers toegankelijk.
Eerdere kritiek
Het Centrum voor Internationale Ontwikkelingsvraagstukken van de Radboud Universiteit Nijmegen kwam begin 2014 met een soortgelijke conclusie als die van de Britten. Het onderzoek gehouden onder koffieboeren uit Kenia, Oeganda en Ethiopië concludeerde dat boeren in eerste instantie misschien beter worden van een samenwerking met het Fairtrade keurmerk of UTZ, maar op de lange termijn afzakken naar een gelijke welvaart van koffieboeren zonder keurmerk. Zo verbetert de onderhandelingspositie van de boeren niet significant en krijgen ze te weinig prikkels voor het maken van lange termijn investeringen.
Partners
De twee rapporten zorgen volgens Jochum Veerman van Max Havelaar, onderdeel van Fairtrade International, niet voor onrust bij Nederlandse bedrijven die het label aanbieden. “Als er onderzoeken worden gepubliceerd over ons label, laten wij dat onze achterban eigenlijk altijd weten. Als een bedrijf vervolgens met twijfels zit over het label, dan gaan wij bij het bedrijf langs om toelichting te geven. Maar dat laatste is nu niet aan de orde.”
Supermarkt PLUS is één van de 140 partners van Max Havelaar en verkoopt sinds dit jaar fairtrade koffiecups met het Max Havelaar keurmerk. “Wij hebben geen enkele reden om te twijfelen aan de geloofwaardigheid van het keurmerk”, verklaart Debbie Huisman van PLUS. “Door de bedrijfjes van boeren te bezoeken zien we zelf hoe het er aan toe gaat. Naar ons idee draagt het keurmerk wel bij aan de ontwikkeling van organisaties van kleine boeren.”
Teleurgesteld
Ook Fairtrade International is het niet eens met de bevindingen van het onderzoek van SOAS, zo laat de organisatie weten op hun website. Fairtrade International vindt de gemaakte vergelijkingen niet kloppen, zo worden bijvoorbeeld bedrijven met keurmerk vergeleken met veel grotere bedrijven zonder keurmerk, en noemt "de generaliserende conclusie van het rapport" teleurstellend.
Afbeelding: Polska Zielona Siec