Een moderne baby odyssee

Voor OneWorld duiken wij in deze bewegelijke en soms ongrijpbare wereld. Wij willen uitzoeken hoe de praktijk van de commerciële kinderwens eruit ziet. Daarom reizen we af naar twee draagmoeder hotspots: Zuidoost-Azië en de Kaukasus. En daar blijkt; de bescherming van draagmoeders -als ook wensouders en surrogaatbaby’s- is in deze pop-up industrie niet gegarandeerd.

Jonge vrouwen tussen de 21 en 37 jaar worden door bemiddelingsbureaus gerekruteerd om kinderloze koppels het ‘grootste cadeau van hun leven’ te geven. Zoals het sms’je hieronder, dat bemiddelingsbureau New Life naar potentiële draagmoeders stuurt; ‘Wees barmhartig, help kinderloze koppels, wordt draagmoeder en ontvang een compensatie van 13,200 dollar’, staat er in het Georgisch te lezen. Met daarbij een telefoonnummer van het bureau.

In eerste instantie is hij ongemakkelijk. “Ik ben nog nooit zo rechtstreeks benaderd”, zegt hij nerveus. Maar dan komt hij ter zake. Hij zegt dat hij genoeg meisjes kent en schept zelfs op over ‘zijn tientallen zwangerschappen’. “Ik kan alles voor je regelen, de papieren, paspoorten alles.”

De volgende dag stelt de bemiddelaar ons voor aan de 26-jarige Dara, die dolgraag draagmoeder zegt te willen worden. Ze komt uit een verarmde regio net buiten de hoofdstad. “Ik ben een alleenstaande moeder met een baan in een textielfabriek”, verklaart ze haar wens. “Deze deal zou mijn leven kunnen veranderen.”

“In India en Thailand volgden schandalen en verboden elkaar op, in Mexico bleek de draagmoeder kliniek nauw verbonden met de drugswereld en in Nepal werd ons sperma vastgehouden door corrupte douaneambtenaren”, vertelt Pravit moedeloos.

Een anonieme eigenaar van een draagmoederbemiddelingsbureau vertelt ons hoe het verbod in Cambodja een schok teweeg bracht voor hem en zijn klanten; ‘We wisten dat het zou gebeuren, maar niet dat het zo plotsklaps en nietsontziend zou zijn.’

Zelf vader van twee in India geboren draagmoeder kinderen, zou hij willen dat de praktijk werd gereguleerd zodat koppels niet ‘gedwongen zijn’ om overzee hun kinderwens te realiseren. En die overzee-industrie is grenzeloos. Zo ontdekten wij in Thailand dat vrouwen, ondanks het verbod, nog altijd hun baarmoeders aan westerse stellen verhuren. We spraken de Thaise Nalinee, die voor Singaporese wensouders in Moskou beviel. En de 24-jarige Poy, die naar Cambodja werd gevlogen voor een keizersnee. “Ik had zelf geen idee dat ik zo een verbod omzeilde”, zegt deze.

Shavlakadze’s organisatie is de enige in het land die informatie en legaal advies aan de draagmoeders geeft. “Als ze erom vragen, en dat gebeurt maar zelden”. Een van de weinige vrouwenrechtenorganisaties in het land, is het mede dankzij AVNG dat Georgië in 2006 huiselijk geweld wettelijk strafbaar maakte.

Als we die laatste twee factoren die volgens de Nationale Rapporteur duiden op dwang tegen het licht houden, is duidelijk in wat voor een penibele situatie de draagmoeder wettelijk zit. Zij kan niet op haar beslissing terugkomen, en kan de zwangerschap niet naar eigen inzicht inrichten.

Ook Ekaterine Skhiladze, Public Defender van Georgië maakt zich grote zorgen over het gebrek aan bescherming en regelgeving voor de draagmoeders. “Er zijn geen regels die hen wettelijk beschermen tegen mogelijke uitbuiting, de hele industrie is ongereguleerd”.

Ze zegt wel dat de Georgische overheid wetsvoorstellen op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (waaronder draagmoederschap) overweegt. “Hoewel ze dat al meer dan een jaar doen; prioriteit lijkt het niet te hebben”. Onder andere de Nationale Rapporteur, een meerderheid aan stemmen binnen de EU, en de UNFPA dringen er bij Georgië op aan de draagmoederbusiness te beteugelen.

De commerciële spelers in de draagmoederindustrie verdienen dik aan de miljarden-business. En tot nu toe zijn het niet zij, maar de wensouders en draagmoeders die de lasten dragen.

Het rapport van de Commissie Herijking Ouderschap van december 2016 ‘wil dat er een wettelijke regeling komt, die garandeert dat het traject van draagmoederschap zorgvuldig verloopt, met respect voor de menselijke waardigheid van het kind en van de draagmoeder’ Ook is het van belang dat ‘de draagmoeder onafhankelijk wordt voorgelicht over psychologische en juridische gevolgen van het draagmoederschap.’

En de Amerikaanse Pravit en zijn man, wier vijfde poging onlangs mislukte in Cambodja? Hun kinderwens is nog springlevend. Ondanks alle uitdagingen geven zij de droom niet op. Wie weet lukt het hen wel in één van de nieuwste bestemmingen van 2017; het communistische Laos, of homofobe Kenia.