Het begon allemaal in 2012, toen Nihal Zaghloul werd aangerand terwijl ze zag hoe haar vriendin verkracht werd – en dat op het Tahrirplein, hét symbool van de revolutie-idealen. De blogpost die ze hierover schreef, kwam bij Abdelfattah hard aan: “Ik vind het moeilijk om te zien dat iemand kwaad wordt aangedaan, en dan niet in te grijpen.” Dus tweette hij: “We moeten iets tegen seksuele intimidatie kunnen doen!” Zo werd Imprint geboren. Vrijwilligers patrouilleren op straat tijdens drukke evenementen, om in te grijpen als het ergens fout gaat. ‘‘Daarnaast willen we seksuele intimidatie voorkomen door voorlichting te geven.” zegt Abdelfattah. “Een talkshow leek ons een vernieuwende manier.” Bovendien wordt het door nieuwe wetten steeds lastiger om iets op straat te organiseren. “De regering wil de indruk wekken dat het beter gaat met Egypte.”
De cijfers vertellen een ander verhaal. Seksuele intimidatie is sinds de revolutie in 2011 alleen maar toegenomen. Het gebeurt veelal op feestdagen en tijdens demonstraties; meestal zijn er grote groepen mensen bij betrokken. Volgens een rapport van UN Women uit 2013 heeft 99,3% van de Egyptische vrouwen met een vorm van seksuele intimidatie te maken gehad: van naroepen tot verkrachting en alles daar tussenin. De onderzoekstak van persbureau Reuters noemde Egypte in 2013 mede daarom het ‘slechtste Arabische land voor een vrouw om in te leven’, gevolgd door Irak, Saoedie-Arabië, Syrië en Jemen.
Zowel luchtig als pijnlijk
Daarom dus een talkshow. Met steun van Women on the Frontline konden de vijf afleveringen opgenomen worden, om ze via Facebook te verspreiden. Het maakte van Abdelfattah van de ene op de andere dag een presentator. Met de inhoud van zijn halve kledingkast trok hij de studio in voor één lange, hectische opnamedag. Het was immens heet in de krappe studio omdat de airco te veel lawaai zou geven, en het gezoem van een onverwoestbare mug dreef de crew tot wanhoop. Maar na zeven uur stond alles erop. In de afleveringen zit Abdelfattah op een houten barkruk en interviewt hij met een aangemeten nieuwslezersgezicht activisten – met één studiogast was het wel heel gezellig, daar is hij inmiddels mee getrouwd. Af en toe komt er een blooper voorbij en de straatinterviews zijn vaak grappig. Het komt zo luchtig over, je zou bijna vergeten hoe hard de realiteit buiten de studio is.
Naast Egypte zijn ook in andere landen in de regio mensen op zoek naar creatieve manieren om seksuele intimidatie ter sprake te brengen. Hoe doen ze dat? Twee voorbeelden.
In Tunesië is seksuele intimidatie ook een groot probleem. De Assocation Tunisienne des Femmes Democrates heeft een ‘feministische universiteit’ om jonge jongens en meisjes kennis te laten maken met ideeën over feminisme. Ze sneden het onderwerp seksuele intimidatie aan in een toneelstuk: ‘Regards sur l’amour’, oftewel visies op de liefde.
In Syrië verschijnt, ondanks de oorlog, nog steeds het magazine Saiedet Souria. Het blad wil vrouwen én mannen een alternatieve nieuwsbron bieden. Daarnaast is het een platform om de rol van vrouwen te bespreken in de huidige conflictsituatie, maar ook in het Syrië van de toekomst.
In een menigte valt iemand een vrouw lastig, mensen komen op het opstandje af en zo ontstaat er een cirkel. Daarbinnen gebeurt van alles tegelijkertijd: mensen vergrijpen zich aan de vrouw, verderop maakt iemand een video, daar slaat een zakkenroller toe, daar probeert iemand te helpen. ‘‘Het is moeilijk om te zien wat je doet, of om individuele gezichten te herkennen. Er wordt geduwd, er is te weinig zuurstof, alsof je honderd push-ups hebt gedaan. Soms zijn er molotovcocktails, honden of kokend water. Als de menigte weer uiteengaat, zie je allemaal heel verschillende mensen. Iemand in T-shirt, iemand in pak, allerlei sociale klassen.”
Het heeft met de psychologie van de groep te maken, denkt Abdelfattah. ‘‘Iedereen doet het, dus het is oké. En dat meisje zal wel iets hebben gedaan om dit te verdienen. Er zijn veel excuses en geen verantwoordelijkheidsgevoel, geen idee van gender of mensenrechten. Mensen denken niet, ze reageren basaal. Als ze meer kennis hebben, reageren ze hopelijk ook anders.”
De kijkers van de talkshow reageren het sterkst op het gedeelte waarin de definitie van seksuele intimidatie stap voor stap wordt uitgelegd. “Ze zeggen die informatie te gebruiken bij discussies, om mensen ervan te overtuigen dat hun ideeën niet kloppen.” En hoe wordt er gereageerd op Abdelfattah, als mannelijke presentator? “Er zijn wel mensen die zeggen dat je niet zo mannelijk bent als je je hiermee bezighoudt. Maar ik ben heel zeker over mijn mannelijkheid. Vrouwen hebben net als mannen het recht om veilig over straat te gaan. Het is toeval dat ik in dit onderwerp ben gerold. Met die tweet begon er iets; ik hou ervan om dingen ook af te maken. En dit is nooit af.”
Abdelfattah verbaast zich over de aparte vrouwencoupés die sinds kort op een Duitse treinroute zijn ingesteld. “Dat is een stap terug. In Egypte hebben we aparte metrowagons voor vrouwen, en het werkt problemen juist in de hand. Er is nu de discussie over de Pink Taxies, een taxiservice voor vrouwen. Dat maakt van de gewone taxi’s ineens mannentaxi’s. Als een vrouw nu met een gewone taxi gaat, vraagt ze er zogenaamd om om lastiggevallen te worden. Gescheiden ruimtes zijn nooit een oplossing.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
