Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“Hoe wil je graag aangesproken worden?” vroeg de verslaggever van de NOS vorig jaar, die bij me langskwam voor een persoonlijk item over Coming Out Day. Ik gaf aan dat ze de neutrale voornaamwoorden die/diens en hen/hun mocht gebruiken. Of eigenlijk: moest gebruiken. Haar antwoord was niet wat ik verwachtte: “Dat moet ik met mijn eindredacteur overleggen.”
Ik wist toen al: mijn voornaamwoorden zouden niet in het artikel komen. Toen ik achteraf zag dat ze zelfs ‘zij’ en ‘haar’ voor me gebruikten, werd ik boos en heb ik mijn ongenoegen geuit op Instagram. Daar kreeg ik nog een snauw van de NOS, die had namelijk in een van mijn oude artikelen gelezen dat ik zelf jaren geleden zij/haar schreef, en vond daarom dat de NOS ook dat recht had.
“
Ik zet mijn voornaamwoorden overal waar mijn naam staat
Sindsdien zet ik mijn voornaamwoorden overal waar mijn naam staat: in mijn e-mailhandtekening, op mijn LinkedIn-pagina, in mijn Instagram-bio en ook in mijn Zoom-naam. Mijn voornaamwoorden zijn namelijk net zo belangrijk als mijn naam: als mensen het over je hebben, gebruiken ze vaak beide.
Misschien voel je er helemaal niets voor om je voornaamwoorden te vermelden tijdens dat voorstelrondje met je nieuwe collega’s of je nieuwe klasgenoten, toch denk ik dat het wel belangrijk is. Daarom: drie redenen waarom je net als ik trots je voornaamwoorden zou moeten delen.
1. Je kunt iemands voornaamwoorden niet ‘zien’
In de eerste plaats kan iemand simpelweg niet aan jou zien wat je voornaamwoorden zijn. Die staan namelijk niet op je voorhoofd geschreven en er is geen geheime code qua kledingkeuze. Lang haar betekent niet dat de persoon die voor je staat zich als vrouw identificeert. Vrouw-zijn betekent ook niet langer dat diegene met zij/haar aangesproken wil worden. Veel mensen die bijvoorbeeld de non-binaire voornaamwoorden ‘die’ of ‘hen’ gebruiken, voelen zich ook vrouw. Uitspraken als ‘Maar aan mij kun je toch gewoon zíen dat ik een man ben?’ kunnen dus de prullenbak in, want nee, dat zie ik niet.
2. Het voorkomt pijnlijke missers
Vermelden van voornaamwoorden voorkomt ook misgendering. Misgendering wil zeggen dat je de verkeerde voornaamwoorden of andere genderspecifieke woorden voor iemand gebruikt, als je over of met diegene spreekt. Misgendering kan kwetsend, oncomfortabel en pijnlijk zijn. Vooral trans personen krijgen er vaak mee te maken.
Als iedereen voorkeursvoornaamwoorden vermeldt, is er ook minder kans op trans erasure. Dat is de neiging van mensen om het bestaan van trans personen te ontkennen, negeren of minimaliseren. Trans erasure vindt bijvoorbeeld plaats wanneer je de voornaamwoorden van een trans persoon expres niet gebruikt. Daarmee wis je iemands identiteit eigenlijk uit. Zoals de NOS bijvoorbeeld bij mij deed: behalve zij/haar in de geschreven tekst, gebruikten ze in de voice-over van het tv-item continu mijn naam in plaats van mijn voornaamwoorden.
3. Het kan anderen aanmoedigen
Ook als je cisgender bent
1, is het goed om je voornaamwoorden op relevante plekken te vermelden. Je draagt daarmee bij aan het normaliseren van de vermelding van voornaamwoorden. Als jouw voornaamwoorden bijvoorbeeld op je socialemediaprofielen staan, geef je bovendien een signaal af: bij mij kun je jezelf zijn en ik respecteer jouw voornaamwoorden. Door je eigen voornaamwoorden te delen laat je zien dat je begrijpt dat je niet aan iemand kunt zien hoe die zich identificeert of aangesproken wil worden.
“
Het uitdragen van je voornaamwoorden is in je eigen belang en dat van anderen
Het uitdragen van je voornaamwoorden is dus in belang van jezelf, maar zeker ook van een ander. Je erkent ermee dat iemands (gender)expressie geen voornaamwoorden verklapt, je voorkomt de pijnlijke praktijk van misgendering en trans erasure en je schept een veiligere omgeving. Het enige wat je dan nog te doen staat, is ze te respecteren en gebruiken. Want al waren mijn voornaamwoorden pim/pam/pet of zelfs Uwe Majesteit, het zijn mijn voornaamwoorden en die heb je te allen tijde te respecteren. Knipoog naar jullie, NOS.
Wat als ik mijn voornaamwoorden niet (zeker) weet?
Het kan zijn dat je (nog) niet zo zeker bent van je voornaamwoorden, of misschien voel je je niet in alle situaties veilig genoeg om ze te delen. In dat geval is het oké om je voornaamwoorden voor je te houden. Voel je nergens toe verplicht. Geef jezelf de tijd en ruimte om te ontdekken waar je je prettig bij voelt.
