'Ik ben geschokt! Je bent toch opgevoed door een christelijke familie? Wat zullen zij zich schamen.' Dit plaatste een ‘vriendin’ op de timeline van Eric, nadat hij op Facebook bekend maakte dat hij op mannen valt. Uit de kast komen in Kenia is niet makkelijk. “Als mensen het eenmaal weten krijg je van alles naar je hoofd geslingerd, word je uit matatus (minibusjes, red.) gegooid of zelfs in elkaar geslagen”, vertelt LGBT-activist Kevin Gitari, directeur van de National Gay and Lesbian Human Rights Commission (NGLHRC).
Kevin Gitari (rechts) tijdens een pro-homo protestmars . Foto uit zijn prive-collectie
Maar ondanks de risico’s komen steeds meer Keniaanse mannen uit de kast. Zeker in de grote steden beginnen mensen toleranter te worden. “Ik vond het magisch om voor het eerst in een gayclub te zijn”, zegt Jack met een twinkeling in zijn ogen, “Mannen kusten mannen, vrouwen kusten vrouwen, en niemand veroordeelde elkaar.”
GrindrGrindr, de bi- en homoseksuele tegenhanger van dating-app Tinder, bestaat dit jaar zeven jaar. De app heeft momenteel twee miljoen actieve dagelijkse gebruikers in 196 landen. Ook in Kenia is de app ongekend populair. In korte tijd maakten 150.000 Keniaanse mannen een account aan.
Illegale app
Toch is het oppassen geblazen als homo of lesbienne in Kenia. “Er hangt een gevangenisstraf boven je hoofd als je een relatie hebt met iemand van hetzelfde geslacht, of zelfs alleen maar toenadering zoekt”, legt Eric uit. Dit verbod, vastgelegd in artikel 165 van het Keniaanse Wetboek van Strafrecht, maakt het gebruik van Grindr theoretisch dus illegaal. In de praktijk wordt dit verbod echter niet gehandhaafd omdat internet niet gecontroleerd wordt door de overheid.
Rigoureuze wetten en een homofobe maatschappij dwingen veel homoseksuele Kenianen om een dubbelleven te leiden. Voor de familie is het vaak onbegrijpelijk dat hún zoon op mannen valt. Bezorgde moeders halen de therapeut erbij, kopen dure medicijnen of maken zelfs een afspraak met een heksendokter om zo het kwaad te verdrijven. “Het wordt gezien als ziekte die je kan bestrijden, of als iets dat je hebt overgenomen uit de Westerse cultuur en dat wel weer overwaait”, vertelt Pharis. “In het ergste geval word je verstoten.”
Hiervoor ging ik naar speciale gayclubs of cafés, maar iemand in een openbare ruimte aanspreken is toch moeilijker, zeker in Kenia
LHBT in KeniaHomoseksualiteit is in Kenia illegaal en in strijd met culturele, christelijke en islamitische waarden. Op het hebben van een relatie met iemand van hetzelfde geslacht staat tot 14 jaar gevangenisstraf. Het doen van een poging tot zo’n relatie kan leiden tot 7 jaar in de cel. En door ‘tegennatuurlijke onfatsoenlijke handelingen’ te verrichten hangt je een straf van 5 jaar boven het hoofd (Wetboek van Strafrecht). Ondanks dit, proberen organisaties als de National Gay and Lesbian Human Rights Commission (NGLHRC) en Gay and Lesbian Coalition of Kenya (GALCK) homorechten te verbeteren en te beschermen. Ze verwijzen daarbij naar de liberale grondwet, waarin onder andere nationale principes zoals waardigheid, gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en non-discriminatie worden beschreven (artikel 10). De wettelijke bescherming en maatschappelijke acceptatie van homoseksuelen (en LGBT –Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender- in het algemeen) heeft nog een lange weg te gaan, maar in ieder geval worden er kleine stappen in de juiste richting gezet.
Bronnen: NGLHRC en GALCK
De schone schijn
Om te voorkomen dat ze hun familie verliezen, houden veel mannen de schijn op. “Uiteindelijk trouw ik met een vrouw, zodat ik mijn ouders kleinkinderen kan schenken”, biecht Ben op. “Ondertussen blijf ik Grindr gebruiken om in contact te komen met mannen.” Hij is zichtbaar serieus bezig met dit plan, al moet hij ook grinniken om de absurditeit ervan.
Na het inloggen verschijnen kleine profielfoto’s op het scherm. De één kijkt wulps in de camera. Van een ander is slechts zijn gespierde bovenlijf te zien. Door middel van geolocatie kan je in een oogopslag zien waar op de wereld iemand zich bevindt. Contact is snel gelegd. “Grindr is heel direct”, vertelt Kevin. Hij spreekt de mannen aan die er hot uitzien. “Soms krijg je meteen een reactie als ‘niet geïnteresseerd in slank’ of ‘alsjeblieft geen zwart’.” De mannen weten precies waar ze naar op zoek zijn. “Zelf ben ik minder specifiek, de ene keer val ik op donker en de andere keer op blank.”
Pikant chatten op Grindr
Als er wel een gesprek op gang komt wordt er volgens Jack binnen vijf zinnen naar leeftijd, afkomst en woonplaats gevraagd. Zaken als beroep en interesses doen niet ter zake. Het doel is seks. En daarover wordt dan ook volop en nogal specifiek gechat. “Ben je top of bottom of actief of passief?” zijn vragen die veel worden gesteld. Pharis spendeert veel tijd op Grindr. Hij gaat daarin een stapje verder dan Jack. “Ik vraag bijvoorbeeld hoe iemand ‘het’ bij me zou doen. Soms sturen we elkaar foto’s van onze geslachtsdelen. Dat is wanneer het spannend begint te worden.”
Iedere week ontvangt de NGLHRC meerdere meldingen van chantage via Grindr
Ondanks dat de mannen om de tafel de app veel gebruiken zijn ze minder happig op het daadwerkelijk face to face afspreken via Grindr. Natuurlijk gebeurt het wel. Zo heeft Matthew, een goede vriend van Jack, zijn huidige vriend via de app ontmoet. Zijn foto viel op tussen de andere foto’s. Hij had een schattig gezicht en een mooi lichaam. “We hebben eerst drie maanden gechat. Daarna zijn we uit eten geweest in de stad. Het voelde meteen heel goed en vertrouwd. Daarna volgden vele dates, en nu zijn we al twee jaar samen.” Kevin is van mening dat Grindr het ontmoeten van gelijkgezinde mannen zoveel makkelijker heeft gemaakt. “Hiervoor ging ik naar speciale gay clubs of cafés, maar iemand in een openbare ruimte aanspreken is toch moeilijker, zeker in Kenia.”
In Egypte zien gebruikers bovenstaande waarschuwing als zij op Grindr gaan.
Gewelddadige chantage
De reden om voorzichtig te zijn met het organiseren van dates via Grindr spreekt voor allen voor zich: het risico om gechanteerd te worden is te groot. Eric legt haarfijn uit hoe dit werkt: “Je spreekt af bij iemand thuis. Zodra je binnen bent gaat de deur op slot en word je uitgekleed. Ineens komen er vier mannen onder het bed vandaan. Ze slaan je in elkaar en dwingen je om een groot geldbedrag te betalen. Als je weigert dan bellen ze familieleden en vrienden uit je telefoonlijst en vertellen ze iedereen dat ze je zojuist naakt hebben gevonden met een andere man.”
Iedere week ontvangt de NGLHRC meerdere meldingen van chantage via Grindr. Eric voorziet de slachtoffers vervolgens van persoonlijk advies en juridische hulp. De mogelijkheden zijn echter beperkt vanwege de benarde positie van homo’s. “Families worden verwoest en vriendschappen verbroken. Sommigen voelen zich zo gekrenkt en terneergeslagen dat ze zelfmoord plegen”, vertelt Eric. Volgens hem zijn de chanteurs paradoxaal genoeg zelf vaak homoseksueel. “Ergens zijn ze jaloers. Ze kunnen het niet uitstaan dat er mannen zijn die zichzelf wél geaccepteerd hebben zoals ze zijn.”
Voorzorgmaatregelen
Jack denkt dat de app veilig is, maar je moet vooral zelf voorzorgsmaatregelen nemen. “Als je af wil spreken, doe dat dan op een openbare plek en niet bij iemand thuis.” Ben denkt dat Grindr ook actie kan ondernemen om de app veiliger te maken. “Na het melden van een misdaad via Grindr, moeten bepaalde nummers waaraan meerdere accounts hangen bijvoorbeeld geblokkeerd worden.” In andere landen geeft de app al informatie over de lokale homorechtensituatie. Zo krijgen gebruikers in Egypte het advies om hun identiteit geheim te houden op hun profiel. Maar het allerbelangrijkst, vindt Eric, “is dat er in dit land op politiek niveau stappen worden gezet om de rechten en positie van homo’s en andere minderheden te verbeteren.”
*De namen van Pharis, Kevin en Ben zijn gefingeerd omdat zij anoniem willen blijven.
