Onder andere in de voorbereiding op de Nederlandse missie naar Mali komt het nationaal actieplan 1325 in beeld: leger, politie, overheid en maatschappelijke organisaties werken daarin samen om de veiligheid en participatie van vrouwen in vredesprocessen te bevorderen.
Brede steun
Nationaal actieplan 1325 (NAP1325) is het Nederlandse antwoord op de VN resolutie 1325 waarin lidstaten verplicht worden om de rechten van vrouwen en meisjes in conflictgebieden beter te beschermen en bovendien hun deelname aan vredesprocessen te bevorderen. Tijdens het publieksevent van het actieplan op dertien december jongstleden ondertekenden veertien nieuwe partijen het plan: het Ministerie van Justitie en Veiligheid, Politie Nederland, het gevangeniswezen en verschillende maatschappelijke organisaties. Het actieplan, dat loopt tot eind 2015, kwam daarmee op 60 ondertekenaars. In geen enkel ander land wordt het onderwerp zo breed gesteund en werkt de overheid met maatschappelijke organisaties samen aan dit onderwerp.
Politiek correct
“Neem de voorbereiding van de missie naar Mali,” aldus Comodore Theo ten Haaf, generaal van de luchtmacht. “We zorgen voor vrouwen in de eenheden die de dorpen ingaan. Bovendien is iedereen in de operatie getraind.” Soldaten weten nu dat vrouwen anders worden getroffen door oorlogsgeweld dan mannen en zijn zich bewust van de specifieke informatie die vrouwen hen kunnen verschaffen. “We doen dit niet vanuit politieke correctheid,” benadrukt hij, “het maakt onze operatie effectiever.” Hij geeft een voorbeeld: door vrouwen in Afghanistan te informeren over lokaal geproduceerde bermbommen, kwam het leger een fabrikant van deze bommen op het spoor.
No nonsense
Joke Florax, gender specialist politie Nederland, ging al eerder naar Afghanistan om politievrouwen te trainen en zal nu ook meegaan naar Mali. Hoewel ze overkomt als een stevige dame met wie je geen ruzie moet krijgen, wint ze mensen voor zich met haar ontwapenende no nonsense antwoorden. “Veiligheid voor iedereen kan alleen bereikt worden met de inzet van politievrouwen. Waar kun je anders als vrouw terecht als je mishandeld wordt? Politievrouwen spelen een rol in het oplossen van conflicten en het tonen van vrouwelijk leiderschap.” Ten Have is het met haar eens: “We werken samen aan de veiligheid van de rechtsstaat en verkleinen zo bovendien de kans op nieuwe conflicten.“
Bedreigingen
Leger en politie komen echter vaak pas in beeld als de vlam in de pan is geslagen. Daarvoor en daarna werken veel lokale vrouwenorganisaties aan het verbeteren van de positie van vrouwen. Leeda Yacoobi (directeur Afgan Women Network) riep bijvoorbeeld tijdens haar bezoek aan het publieksevent om blijvende steun. Ze wordt bedreigd maar blijft zich inzetten voor vrouwenrechten in Afghanistan. Stéphanie Mbanzendore (Burundian Women for Peace and Development) vindt dat vrouwen hun rechten moeten blijven claimen. De rol van de diaspora is hierin belangrijk, vindt ze: die kan terug om haar eisen op tafel te leggen en bovendien lokale vrouwen te steunen. En maatschappelijke organisaties kunnen vrouwen versterken in hun vaardigheden, denkt Jorge Guzmán. Hij zet zich in voor politieke participatie van vrouwen in Colombia. Want als vrouwen eenmaal aan de onderhandelingstafel zitten of actief zijn in de politieke arena, begint hun strijd voor duurzame veranderingen.
Kracht van vrouwen
Voor alle verschillende Nederlandse ondertekenaars zijn dus belangrijke rollen weggelegd. Hoewel Argentinië, Duitsland en Ierland al in Nederland hun licht zijn komen opsteken, vindt geen van de leden van NAP1325 dat Nederland rustig aan kan doen. Renée Jones-Bos, Secretaris-Generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken: “Er is al veel bereikt in de afgelopen jaren, maar de Nederlandse inzet kan nog beter.” Elisabeth van der Steenhoven, directeur van WO=MEN, het Dutch Gender Platform is het met haar eens: “Het is belangrijk dat Nederland via het NAP nog meer gebruik maakt van de kracht van vrouwen in conflictgebieden.” In de komende jaren staan er een aantal initiatieven en samenwerkingen gepland tussen de ondertekenaars in de landen: Afghanistan, Syrië, Libië, Egypte, Burundi, Colombia, DR Congo, Sudan en Zuid-Sudan. Naast de missie naar Mali zullen deze samenwerkingsverbanden nieuwe kansen en uitdagingen bieden om de kracht van vrouwen in te zetten.
Foto: Pierre Crom