Beeld: Plan International

Besnijden is beschermen, geldt in Egypte nog steeds

Hoewel het er sinds 2016 bij wet is verboden, neemt vrouwenbesnijdenis in Egypte nog maar nauwelijks af. De nadruk op de medische risico’s leidt zelfs tot een toename van genitale verminkingen in privéklinieken.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update van de redactie – 4 mei 2020

Vier jaar nadat het in Egypte officieel werd verboden, is genitale verminking van vrouwen vanaf nu ook in Sudan strafbaar. Het uitvoeren van een vrouwenbesnijdenis kan volgens een nieuwe wet bestraft worden met maximaal drie jaar gevangenisstraf. Dit verbod komt als gevolg op een door vrouwen en jongeren geleide politieke opstand, waardoor eerder al dictator Omar al-Bashir werd afgezet. Genitale verminking strafbaar stellen betekent niet dat het direct niet meer gebeurt, zo blijkt ook uit de situatie in Egypte. ‘Toch is de symbolische waarde van het verbod groot’, zegt Afrika-correspondent Koert Lindijer tegen NOS.

“Af en toe komt er een verschrikkelijk incident in het nieuws waardoor vrouwenbesnijdenissen weer aandacht krijgen”, zegt Mona Hussein van Plan International in Egypte. Ze doelt op het meest recente sterfgeval van een 12-jarig meisje in de provincie Assiut in het zuiden van Egypte. Volgens de krant Youm7 was het meisje door haar ouders, oom en tante naar een kliniek gebracht waar een dokter de operatie uitvoerde zonder verdoving. Het komt vaker voor dat er geen verdoving wordt gebruikt, meestal wanneer een vroedvrouw de besnijdenis uitvoert.

De wet die vrouwenbesnijdenis verbiedt krijgt weinig navolging

Zo’n 92 procent van de getrouwde vrouwen tussen de 15 en 49 jaar in Egypte is besneden. Amel Fahmy is medeoprichter van een interactieve kaart waarop straatintimidatie gemeld kan worden, HarassMap, en directeur van een onderzoekscentrum dat campagne voert tegen vrouwenbesnijdenis. Ze vertelt dat het aantal besnijdenissen onder de jongere generaties afneemt, vooral in stedelijke gebieden, maar dat deze afname zo klein is dat het weinig verschil maakt.

Zij vertelt dat de wet die vrouwenbesnijdenis sinds 2016 verbiedt, heel weinig navolging krijgt. De praktijk wordt nog steeds niet als ‘onprofessioneel’ omschreven in medische studieboeken, en heel weinig dokters worden aangegeven. De praktijk is ook onder de mensen wiens baan het is dit uit te roeien, nog sociaal geaccepteerd.

Grootmoeder beslist

“Een nieuw probleem is bovendien de medicalisering van vrouwenbesnijdenis”, vertelt Mona Hussein. Campagnes en acties tegen vrouwenbesnijdenissen richtten zich in Egypte vaak op de medische risico’s ervan. Daardoor brengen ouders hun dochters vaker naar een dokter. Omdat vrouwenbesnijdenis voor de wet verboden is in Egypte, wordt dit niet in ziekenhuizen maar privéklinieken gedaan. En dat draagt bij aan de institutionalisering en normalisering van vrouwenbesnijdenis.

Men denkt vaak dat besnijdenis een religieuze grondslag heeft

Besnijdenis is in Egypte een diep verankerde gewoonte. Men denkt vaak dat de praktijk een religieuze grondslag heeft, dat het een vrouw minder losbandig maakt of dat het schoner en vrouwelijker is. Plan International vraagt daarom religieuze leiders om tijdens het vrijdaggebed of de zondagspreek te vertellen dat vrouwenbesnijdenis niks met religie te maken heeft.

Het zijn vaak de moeders en grootmoeders die beslissen of een meisje besneden wordt. Maar ook vaders denken hun dochter te beschermen door haar te laten besnijden. Het is daarom belangrijk om zowel mannen als vrouwen van verschillende generaties bewust te maken van de gevaren van vrouwenbesnijdenis, vertelt Mona Hussein. Je moet mensen niet aanvallend vertellen dat vrouwenbesnijdenis onacceptabel is, vertelt Hussein.

Het werkt ook niet om alleen vrouwenrechten aan te pakken, want dan zullen de mannen niet luisteren omdat ze zich buitengesloten voelen, zegt Hussein. “En gelijkheid komt iedereen ten goede. Vrouwenbesnijdenis richt namelijk niet alleen schade aan bij meisjes, maar aan de hele familie.”

Genitale verminking

Genitale verminking wordt ook wel ‘vrouwenbesnijdenis’ genoemd. Het is niet duidelijk waarom het gebruik is ontstaan, maar er is een aantal theorieën. De vulva werd mogelijk dichtgenaaid om de toewijding en respect van vrouwen voor het huwelijk te laten zien. Een andere theorie is dat besnijdenis werd gezien als een belangrijk overgangsritueel

Vandaag de dag zijn er wereldwijd ongeveer 200 miljoen meisjes en vrouwen met genitale verminkingen. Dat is zo’n 5 procent van alle vrouwen.

The Eve Appeal, Unicef, Pharos, Plan International

De 3 meest voorkomende vormen van genitale verminking bij meisjes en vrouwen:

Type 1: Clitoridectomie. De gedeeltelijke of totale verwijdering van de clitoris. In bijzondere gevallen wordt de huid rondom de clitoris – de prepuce – verwijderd.

Type 2: Excisie. De gedeeltelijke of totale verwijdering van de clitoris en de kleine schaamlippen. In sommige gevallen worden de grote schaamlippen ook verwijderd. Type 1 en 2 komen wereldwijd het meeste voor en worden ervaren door ongeveer 85 procent van alle getroffen vrouwen.

Type 3: Infibulatie. Het vernauwen van de vaginale opening door de kleine en grote schaamlippen volledig te verwijderen en de overgebleven delen aan elkaar vast te naaien. In sommige gevallen wordt ook de clitoris verwijderd. Dit is de meest ingrijpende vorm en zorgt vaak voor de meeste gezondheidsklachten. Dit type komt in de meeste landen steeds minder vaak voor. In totaal wordt het door ongeveer 10 procent van alle getroffen vrouwen ervaren. In Somalië, Sudan en Djibouti is infibulatie nog wel de meest gebruikelijke vorm.

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

8000 meisjes per dag besneden

UNCUT: De strijd tegen genitale verminking

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons