Häagen-Dazs is niet het enige bedrijf dat afhankelijk is van de diensten die de natuur ons levert. En bijensterfte is niet de enige bedreiging voor het voortbestaan van bedrijven. Heel langzaam begint het besef door te dringen dat de zogenaamde ‘ecosysteemdiensten’ onmisbaar zijn.
Een touroperator kan niet zonder mooie stranden. Foto: CC |
Een frisdrankproducent kan niet zonder grote hoeveelheden schoon water. Een boer is afhankelijk van regenval in de juiste hoeveelheden en op het juiste moment. Een touroperator heeft mooie stranden nodig om reizen te verkopen. Voor sommige bedrijven moet de link iets verder in de productieketen gezocht worden. De productie van microchips vraagt veel water van uitzonderlijk hoge kwaliteit. En zo is ook een computerproducent afhankelijk van een ecosysteemdienst.
Roofbouw
Aan het begin van deze eeuw is een grote studie uitgevoerd in opdracht van VN-secretaris-generaal Kofi Annan: de "Millennium Ecosystem Assessment". De studie heeft aangetoond dat twee derde van de onderzochte ecosysteemdiensten afneemt of op een onduurzame manier gebruikt wordt. De mens heeft in de afgelopen 50 jaar de ecosystemen sneller doen veranderen dan ooit eerder in de geschiedenis. Dit komt door een toenemende behoefte aan voedsel, schoon water, brandstof en grondstoffen. Veel natuurgebieden worden geconverteerd tot ‘bewoonde wereld’. Daarnaast worden ecosystemen overgeëxploiteerd. Denk bijvoorbeeld aan de visstanden die wereldwijd snel afnemen. Andere oorzaken voor de afname van de kwaliteit van ecosystemen zijn vervuiling, klimaatverandering en de introductie van ‘vreemde’ dier- en plantsoorten.
Een ecosysteem is een dynamisch geheel van planten, dieren en micro-organismen en hun niet-levende omgeving. Gezamenlijk vormen ze een functionele eenheid. Voorbeelden van ecosystemen zijn woestijnen, koraalrif, regenwouden, graslanden, stadsparken en gecultiveerde landbouwgrond. Sommige ecosystemen functioneren relatief ongestoord door menselijk handelen. Andere worden beheerd door menselijke activiteit.
Met biodiversiteit wordt verwezen naar de kwantiteit en variatie van levende organismen. Dit geldt binnen soorten (genetische variatie), tussen soorten en tussen ecosystemen. Biodiversiteit is zelf geen ecosysteemdienst, maar vormt de basis van de levering van ecosysteemdiensten. De biodiversiteit op zichzelf levert wel "ethische waarde" wat beschouwd kan worden als een culturele ecosysteemdienst. |
De Europese Commissie en het Duitse ministerie voor het milieu zijn in 2007 een studie begonnen om de economische gevolgen van een afname in biodiversiteit en ecosysteemdiensten in kaart te brengen (The Economics of Ecosystems and Biodiversity -TEEB). In de eerste fase van het onderzoek zijn de kosten van een wereldwijde afname van biodiversiteit en ecosysteemdiensten geschat op 50 miljard per jaar. Sjef Gussenhoven, die zich binnen de Nederlandse afdeling van IUCN (International Union for Conservation of Nature) bezighoudt met de economische aspecten van natuurbehoud zegt hierover het volgende: "Hoewel iedereen belang heeft bij gezonde biodiversiteit en ecosysteemdiensten, is het probleem dat het gebruik van de diensten nu gratis is. Er is geen economische stimulans om zuinig om te gaan met ecosysteemdiensten of om te helpen deze te (re)produceren. Waarom zou een visser niet hoeven te betalen voor de vis die hij vangt? Of een duikschool voor het koraalrif waar de duikers op af komen?"
Investeren in ecosysteemdiensten
Wereldwijd zijn experts nu op zoek naar manieren om economische belangen te koppelen aan milieubelangen. Tineke Lambooy van Nyenrode business universiteit zegt hierover: "Wij zoeken vanuit Nyenrode samen met de financiële wereld naar oplossingen. Met name pensioenfondsen die met een langetermijnvisie ons pensioengeld beleggen zijn geïnteresseerd in nieuwe mogelijkheden. Investeren in ecosysteemdiensten en biodiversiteit is hun nieuwe uitdaging."
Er moet nog een aantal stappen gezet worden voordat de waarde van ecosysteemdiensten standaard meegenomen wordt in overwegingen van investeerders. Sjef Gussenhoven: "Ten eerste bestaat er nog veel onbekendheid bij financiële instellingen over de essentie van biodiversiteit en ecosysteemdiensten.
Frisdrankproducenten kunnen niet zonder schoon drinkwater. Foto: CC |
Er moet nog veel gedaan worden aan bewustwording en kennisverspreiding. Een groeiende groep investeerders en beleggingsinstanties is zich wel bewust van de relevantie van het onderwerp. Bij hen bestaan echter nog veel vragen over hoe ze de waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit combineren met hun financiële cijfers. Er moet meer duidelijkheid komen over de relaties tussen bedrijfsprestaties en deze diensten. En uiteindelijk zullen ‘gereedschappen’ ontwikkeld moeten worden om de informatie in de dagelijkse beslissingen mee te nemen."
Er wordt verwacht dat de uitkomsten van de studie van de Europese Commissie en het Duitse ministerie voor het milieu naar de economische gevolgen van een afname in biodiversiteit in 2010 een belangrijke stap vooruit zullen betekenen.