Sinds eind november zijn de leiders van de wereld neergestreken bij het zwaarbeveiligde conferentieoord Le Bourget in Parijs om eindelijk tot klimaatafspraken te komen. Het internationale bedrijfsleven probeert ondertussen groene klimaatoplossingen in de markt te zetten in het centrum van de stad.
Het verschil moet er zijn. Waar actievoerders zich tijdens de laatste week van de klimaattop hebben verschanst in een arbeiderswijk in het noorden van Parijs, presenteert het internationale bedrijfsleven zichzelf tijdens de expositie 'Solutions 21' in het Grand Palais, een imposant neoklassiek bouwwerk in het hart van de stad. Politieagenten op de straathoek kijken alert uit de ooghoeken, en de beveiliging is met de aanslagen in de stad nog geen maand terug hoog opgevoerd. Nadat tassen zijn doorzocht, iedereen is gefouilleerd en door detectiepoortjes is gegaan, schuifelt het publiek langzaam langs de grote zuilen naar binnen, waar het glas en art nouveau-smeedijzerwerk van het dak direct de aandacht trekt.
De symboliek van de locatie, direct gelegen aan de drukke Champs-Élysées, lijkt helder. Net als tijdens de Wereldtentoonstelling die hier ruim een eeuw terug plaatsvond, krijgt de bezoeker een blik op de toekomst. Het is een toekomst waar bedrijven de oplossing bieden voor het klimaatprobleem. Twee enorme decoratieve bollen hangen aan het platfond, en in de weerspiegeling sloffen bezoekers over het zachte tapijt met allerhande tasjes en promotiemateriaal voorbij. ''Coca-Cola begeeft zich binnen de voorhoede als het gaat om het aanpakken van klimaatverandering'', laat een opgewekte jongedame bij de stand van de frisdrankproducent weten. Ze toont materiaal van vermalen petflessen, en vertelt hoe het bedrijf inzet op recycling. ''Verpakkingsmateriaal is verantwoordelijk voor 50 procent van onze CO2-uitstoot als bedrijf. We willen in totaal onze CO2-voetafdruk in 2020 met een derde verkleinen ten opzichte van 2007. Dat doen we onder andere door meer van ons materiaal te hergebruiken.''
[[{“fid”:”42714″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”FAUSSES SOLUTIONS 21 // Toxic Tours”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”FAUSSES SOLUTIONS 21 // Toxic Tours”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”FAUSSES SOLUTIONS 21 // Toxic Tours”,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]
Tientallen actievoerders protesteren tegen de 'valse oplossingen' van bedrijven.
'Klimaatcriminelen'
Niet iedereen is het eens met de optimistische blik op een duurzame toekomst van de bedrijven in het Grand Palais. Bij de opening van Solutions 21 op 4 december worstelden tientallen actievoerders zich naar binnen om te protesteren tegen wat zij zien als ''valse oplossingen'' gebracht door bedrijven die ze aanduiden als ''klimaatcriminelen''. De organisatie van Solutions 21 wordt immers gesponsord door grote energiebedrijven als EDF en ENGIE die kolen en schaliegas in de energiemix hebben, maar ook grote ondernemingen als Coca-Cola en Ikea. ''Justice climatique'' scandeerden de demonstranten terwijl ze door potige bewakers naar buiten werden gedragen.
Alle productiesystemen van de mensheid zijn vervuilend op dit moment. Een vliegtuig kan je niet laten vliegen op schone energie. Maar auto’s kun je wél vergroenen
De aanwezige bedrijven zijn echter overtuigd van het feit dat groene innovaties de klimaatredding zullen gaan brengen. Het autoproductie-partnership Renault-Nissan heeft een gezamenlijke stand om hun elektrische modellen aan te prijzen. Een Renault Zoë en een Nissan Leaf staan te glanzen in het felle sfeerlicht in de conferentiehal. Het compacte oplaadstation is voor tussen de vier- en vijfhonderd euro beschikbaar voor de consument, vertelt een enthousiaste medewerker van de mondiale autogigant. Een elektrische auto die op een oplaadbeurt van de batterij tussen de 130 en 140 kilometer kan rijden, dat kan veel bijdragen aan een vermindering van de uitstoot van CO2, zegt hij: “Ikzelf geloof honderd procent in dit product en werk er met hart en ziel aan mee. Alle productiesystemen van de mensheid zijn vervuilend op dit moment. Een vliegtuig kan je niet laten vliegen op schone energie. Maar auto’s kun je wél vergroenen. De oplossing voor het klimaatprobleem zit in het zoeken van dit compromis.”
Toch distantiëren de meeste bedrijven aanwezig op de beurs zich snel van het politieke proces dat verderop plaatsvindt achter de dikke muren van Le Bourget. Renault-Nissan produceert auto’s en is niet verantwoordelijk voor de politieke deals die gesloten worden, is de consensus. Solutions 21 is dan ook eerder een showcase om te laten zien welke klimaatinnovaties het goed zouden kunnen doen op de markt dan een discussieforum over politiek of economie, zegt de Renaultmedewerker. Toch schuilt er wel degelijk een meerwaarde in de flitsende bedrijfspresentaties in het paleis: “Dit is gewoon een show. Renault heeft hier een elektrische auto ontwikkeld die bijdraagt aan verminderen van uitstoot en we hopen dat er straks een delegatie Chinezen langsloopt die interesse heeft in ons product. Dat is voor China een kans om te vergroenen en voor ons betekent dat toegang tot een enorme markt.”
Sponsoren klimaattop
Actiegroep 350.org profileert zich als een van de voortrekkers van de mondiale strijd tegen klimaatverandering en was ook betrokken bij de guerilla-actie bij Solutions 21. Het actiegezelschap heeft fikse kritiek op de invloed die het bedrijfsleven heeft op de zo belangrijke COP21. 350.org zegt het met name problematisch te vinden dat onder de ruim 50 sponsoren, ook grote CO2-uitstoters als Air France, EDF en autofabrikant Renault-Nissan zitten. De Parijse klimaattop kost een slordige 170 miljoen euro, een rekening die voor een vijfde door het bedrijfsleven wordt betaald. In ruil daarvoor worden de namen van de bedrijven genoemd op billboards en organiseren ze officiële evenementen rondom de top, zoals Solutions 21.
Als sponsoren van de top krijgen ze een gunstig imago, maar wij vrezen dat ze na afloop de nationale overheden weer zullen belobbyen om de beloften van Parijs af te zwakken
''Het belangrijk om te onderstrepen dat niet alle bedrijven verkeerd bezig zijn'', zegt Jamie Henn van 350.org. ''Maar wij maken ons met name zorgen dat de bedrijven die belang hebben in fossiele brandstof de echte vooruitgang in de weg staan. Als sponsoren van de top krijgen ze een gunstig imago, maar wij vrezen dat ze na afloop de nationale overheden weer zullen belobbyen om de beloften van Parijs af te zwakken.'' Dat de klimaattop in Parijs gesponsord wordt door bedrijven die nu juist grote belangen hebben in CO2-uitstoot, zoals de bank BNP Paribas – die volgens 350.org op grote schaal de kolenproductie financiert – is tekenend voor de huidige tijd, vindt Henn: ''Door de economische crisis, en de bezuinigingen die daarop hebben gevolgd in Europa, zijn er minder publieke middelen beschikbaar. Het bedrijfsleven heeft daarop ingespeeld, en is een grotere rol gaan spelen bij het sturen van de internationale klimaatpolitiek.''
Bedrijven nemen voortouw
Volgens VN-klimaatchef Figueres is het alleen maar goed dat bedrijven nauw betrokken blijven bij de besluitvorming over klimaatverandering. In aanloop naar de COP 21 riep zij op tot betrokkenheid van multinationals op het hoogste niveau tijdens de gesprekken in Parijs. In de Britse krant The Guardian sprak ze ook lof uit over twee van de sponsors van de conferentie – Ikea en Suez Environmental – voor hun inzet om 'emissies te verlagen' en het 'meenemen van klimaatrisico's in de bedrijfsvoering'. Volgens Figueres moeten bedrijven het voortouw nemen bij de aanpak van klimaatverandering.
De vraag is of dat genoeg is, zo stellen veel critici. Volgens de prominente en aan 350.org verbonden Canadese activiste Naomi Klein vereist een gedegen klimaataanpak immers een totale omslag in het op fossiele extractie gebaseerde economische systeem. Maar Solutions 21 is niet de plek om te discussiëren over radicale politiek, melden deelnemers die vooral geloven in technologische vooruitgang en in een vrije markt om innovaties op aan te bieden.
Momenteel gaat bijna de helft van alle warmte bij industriële productie nog verloren. Als we dat kunnen voorkomen, hebben we al een vijfde deel van de noodzakelijke CO2-reducties binnen die nodig zijn om een wereldwijde temperatuurstijging boven 2 graden te voorkomen
De eerlijkheid gebied echter ook te zeggen dat ook minder grote en machtige bedrijven aanwezig zijn in het Grand Palais. Klimaatverandering biedt immers ook kansen voor een brede waaier aan slimme startups die vaak wel degelijk heel slimme snufjes aan te bieden hebben om bijvoorbeeld vervuiling tegen te gaan, zegt Antoine Meffre van het kleine Franse bedrijf ETC: ''Wij willen de energie die nu nog verloren gaat bij industriële productie opvangen, en opslaan met special warmte-opslag zodat deze kan worden hergebruikt.” Hij wijst naar een beeldscherm met animatie van een fabrieksschoorsteen die rook uitstoot maar ook veel hitte afgeeft. ''Momenteel gaat bijna de helft van alle warmte bij industriële productie nog verloren. Als we dat kunnen voorkomen, hebben we al een vijfde deel van de noodzakelijke CO2-reducties binnen die nodig zijn om een wereldwijde temperatuurstijging boven 2 graden te voorkomen. Het kan zo een grote bijdrage leveren aan het oplossen van het klimaatprobleem.''