Als je door je aangifte van seksueel misbruik nóg eens slachtoffer wordt

Danique* (28) belandt op 17-jarige leeftijd in een ‘giftige’ relatie. Haar zes jaar oudere vriend vermijdt na verloop van tijd contact in het openbaar. Tegelijkertijd overschrijdt hij wel haar (seksuele) grenzen. “Ik ben huilend ontmaagd, maar stemde ermee in omdat hij vertelde dat het normaal was en het erbij hoorde.” Pas zeven jaar na het beëindigen van de relatie ziet Danique in dat ze slachtoffer is van seksueel misbruik.

Hoewel Danique rekening had gehouden met de boodschap dat de dader niet strafrechtelijk vervolgd kon worden, komt de boodschap toch hard aan. Opmerkingen van de rechercheur geven haar opnieuw het gevoel dat het haar eigen schuld is geweest. Volgens Danique vertelt de agente haar tijdens het gesprek: ‘Je hebt zelf gekozen om een relatie met hem te nemen.’ En: ‘Je hebt er uiteindelijk toch zelf mee ingestemd.’

Een woordvoerder van de politie laat via de telefoon weten dat het niet de bedoeling is om iemand tijdens het informatieve gesprek te ontmoedigen om aangifte te doen: “Iedereen heeft het recht aangifte te doen. Uiteindelijk is het aan het Openbaar Ministerie en aan de rechter om te bepalen of er voldoende bewijslast is voor een veroordeling.” Danique overweegt nog of ze haar aangifte alsnog zal doorzetten.

Ook bij het vooronderzoek kan een slachtoffer als getuige worden opgeroepen. De rechter-commissaris1 die het verhoor leidt, draagt de verantwoordelijkheid om tijdens het verhoor in te grijpen om secundaire victimisatie te voorkomen. Uit onderzoek van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel blijkt echter dat er geen standaard protocol is voor hoe de rechter-commissaris dat gesprek moet leiden. De belevenis van het slachtoffer is dus afhankelijk van de kennis en kunde van de rechter-commissaris. Het CKM is in 2018 samen met de politie met een proeftuin gestart om het aangifteproces aan te laten sluiten op de belevingswereld van slachtoffers. Onderdeel daarvan is om rechter-commissarissen er beter voor op te leiden, zodat slachtoffers zich in te toekomst beter gehoord en begrepen voelen.

(Tekst gaat verder na kader.)

Daardoor wordt het vaak een langdurig en belastend verhoor. Thysia Huisman (48) en Anne van Dijk (18) deelden al eerder hun ervaringen op OneWorld.nl. Beiden werden tijdens hun aangifte meer dan vier uur lang verhoord. Huisman: “Het was een eigenlijk een urenlange herbeleving. De politie neemt je terug naar de details van hoe het gebeurde. Ze willen bijvoorbeeld precies weten hoe je op zijn bed lag.” Zij werd overigens in Frankrijk verhoord, waar haar misbruik plaatsvond.

Wat voor veel minderjarige slachtoffers ook een belangrijke drempel vormt, is het feit dat rechtszaken waarbij het slachtoffer minderjarig is, maar de verdachte meerjarig, in beginsel in het openbaar plaatsvinden. Kelder vindt dat opvallend, want: “Als de verdachte minderjarig is, dan vindt een rechtszaak min of meer standaard achter gesloten deuren plaats.” Waarom dit niet ook voor minderjarige slachtoffers zo geregeld is, begrijpt hij niet. “Voor veel slachtoffers zal het een verschil maken, als ze weten dat de zitting achter gesloten deuren plaatsvindt.”

Ook Frank Noteboom, hoofd van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel, ziet dat slachtoffers na een aangifte vaak in het ongewisse blijven over verdere ontwikkelingen. “We hebben meerdere slachtoffers gesproken die aangeven dat ze via Facebook vernamen dat een verdachte weer op vrije voeten is. Dat is natuurlijk dodelijk voor het vertrouwen [in de politie] van een slachtoffer. Terwijl dat vertrouwen nou juist zo belangrijk is.”

Volgens de woordvoerder van de politie ligt de oorzaak van deze achterstand deels bij het feit dat opsporingszaken op het zedengebied steeds complexer zijn geworden. “Tegenwoordig moeten ook vaak digitale sporen onderzocht worden. Telefoons die bijvoorbeeld onderzocht moeten worden, maken het opsporingswerk ingewikkelder dan vijftien jaar geleden.”

In 2020 kondigde het kabinet aan structureel 15 miljoen euro extra uit te trekken om de achterstanden bij de zedenpolitie weg te werken. Volgens de woordvoerder van de politie zijn de problemen hier echter niet direct mee opgelost. “De opleiding tot zedenrechercheurs is een specialistisch traject. Hoewel het opleidingstraject is verkort van 30 naar 22 weken, zal het nog zeker een jaar duren voordat de achterstanden kunnen worden ingelopen.”

*Danique wilde haar verhaal enkel anoniem delen. Daarom wordt zij onder een gefingeerde naam opgevoerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.