Achtergrond

Afrikaanse Unie zet zich af tegen mensenrechten

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Wat zijn mensenrechten nog waard als niet iedereen zich eraan houdt? De Afrikaanse Unie heeft tijdens een bijeenkomst in oktober de ‘eerste officiële stap’ gezet om afstand te nemen van mensenrechten.

Tijdens de Globaliseringslezing op 11 december, waar het 65-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens centraal stond, werd stilgestaan bij de huidige ontwikkelingen in Afrika met betrekking tot mensenrechten.[[{“fid”:”23307″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:1125,”width”:751,”style”:”width: 200px; height: 300px; float: right;”,”class”:”media-element file-default”}}]]

Realiteit
Een van de sprekers was Geert-Jan Knoops, advocaat die veel verdachten van het schenden van mensenrechten heeft verdedigd in internationale strafhoven, zoals die in Sierra Leone en Joegoslavië. Knoops las een doemscenario voor uit Eleanors thee, een boek over de geschiedenis van mensenrechten: “De Afrikaanse landen die het Strafhof ooit ondertekenden, dreigen al jaren met afhaken.” Volgens de advocaat is dit scenario geen toekomstperspectief, maar de huidige realiteit.

Op 11 en 12 oktober kwam de Afrikaanse Unie, een politieke unie van Afrikaanse landen, samen in Addis Abeba, Ethiopië, om de houding van Afrikaanse landen ten opzichte van het Internationaal Strafhof te herdefiniëren. Het Internationaal Strafhof berecht personen die verdacht worden van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden zoals erkend in diverse internationale verdragen. De bijeengekomen landen besloten dat Afrikaanse staatshoofden pas na hun regeringstermijn voor het Internationaal Strafhof gedaagd mogen worden.

Ondermijning
Voor de Keniaanse president Uhuru Kenyatta en vicepresident William Samoei Ruto betekent deze beslissing dat het proces van het Strafhof, dat in februari zou moeten plaatsvinden, niet door mag gaan. De twee politici worden verdacht van het organiseren van geweld tegen politieke tegenstanders en etnische minderheden na de verkiezingen van 2007 in Kenia. Volgens het besluit van de Afrikaanse Unie ondermijnt de vervolging van de president de vrede en stabiliteit van het land en andere lidstaten.

Volgens bijzonder hoogleraar aan de VU en onderzoeker bij het Afrika Studiecentrum Leiden, Jan Abbink (59), lijkt de beslissing van de Afrikaanse Unie de eerste officiële stap om zich tegen het Internationaal Strafhof te keren.

Racistisch
“Afrikaanse landen willen zich distantiëren van het Strafhof omdat ze vinden dat er vooral Afrikaanse gevallen in behandeling worden genomen”, aldus Abbink. Het  Strafhof wordt daarom door een aantal Afrikaanse lidstaten beschuldigd van ‘racisme’.

Vicedirecteur Recht en Beleid van Amnesty International, Tawanda Hondora, stelt dat alle acht zaken waar het Internationaal Strafhof mee bezig is, Afrikaanse situaties zijn.

Abbink: “Iedereen doet hierdoor de constatering dat het niet eerlijk is tegenover Afrika en dus racisme.” Dat beeld is volgens de onderzoeker onterecht en ligt hoogstwaarschijnlijk aan andere factoren.

“Men vergeet namelijk dat die acht zaken door Afrikanen zelf in behandeling zijn genomen door het Internationaal Strafhof.” Ook komt het volgens Abbink doordat Afrikaanse landen de weg naar het Strafhof beter weten te vinden dan bijvoorbeeld Aziatische landen.

Geen houvast
De bijzonder hoogleraar legt uit dat het niet ondersteunen van het Internationaal Strafhof, en daarmee mensenrechten, praktische gevolgen heeft: “Missies van de Verenigde Naties zullen steeds minder effect hebben omdat mensenrechten geen houvast meer bieden.”

Wat zal er bijvoorbeeld gebeuren als de Oegandese Kony, leider van het Lord’s Resistance Army die verdacht van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, wordt opgepakt en Oeganda zich niet langer identificeert met het Internationaal Strafhof? Volgens Abbink zou zo’n scenario consequent gedrag in de weg staan. Het ene land zal een oorlogsmisdadiger anders veroordelen dan een ander land. Het Internationaal Strafhof zorgt juist ook voor controle op zulke processen.

Alleen regering
Het zijn volgens Abbink de zittende regeringen en politieke elites die zich willen distantiëren van het Internationaal Strafhof. Er is geen goed zicht op wat de bevolking wil, maar de bevolking lijkt volgens Abbink overwegend positief te reageren op het Internationaal Strafhof.

Op internet zijn de geluiden iets minder positief. ‘Racistisch Internationaal Strafhof’, wordt er geschreven. Volgens Abbink beseft de groep die tegen het Internationaal Strafhof is niet dat ze zichzelf in de staart bijt: “Het wapen om de regering aan te pakken op schendingen van mensenrechten wordt zo weggenomen.”

Zorgwekkend
De beslissing van de Afrikaanse Unie lijkt het begin van een neerwaartse spiraal en Abbink ziet weinig instrumenten om dit tegen te gaan: “Misschien zullen de Afrikaanse landen bijdraaien als het Internationaal Strafhof actief niet-Afrikaanse zaken behandelt.”

Foto: UNAMID
Foto Knoops: Rebke Klokke

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons