Schrijven over seks: een misdaad?

Surreëel

Inmiddels is het bijna een jaar geleden dat de aanklacht over zijn artikel verscheen. “Ik ben er echt klaar mee, het is zo’n lang proces geweest. Ik hoop dat er snel duidelijkheid komt”, zegt Naji. Hij is begin januari vrijgesproken maar de aanklager is tegen deze uitspraak in hoger beroep gegaan. Op 6 februari hoort Naji of hij vrij man blijft, of dat er opnieuw een proces komt. “In het begin was ik bang en vooral boos. Nu ben ik verveeld. Ik moet zelfs verdedigen dat de passages niet over mijzelf gaan, maar fictie zijn. Echt surreëel: de aanklagers proberen het hoofdstuk uit mijn boek te zien als een persoonlijke bekentenis en niet als een novelle.”

Stempel van goedkeuring

Deze rechtszaak is temeer opmerkelijk omdat Naji’s boek bij verschijning in 2014 al gescreend was door de overheid, zo schrijft literair deskundige Marcia Lynx Qualey. Een Egyptische censuurorganisatie keurde ‘The Guide for Using Life’ goed, waarna het geprint werd in Libanon en geïmporteerd naar Egypte. Hier is het gewoon in de boekhandel te koop. “Ik ging na de aanklacht ook gewoon door met signeersessies”, zegt Naji. De zaak richt zich alleen op het bewuste hoofdstuk, niet op de rest van boek. Wel een duur hoofdstuk: Naji kan hier twee jaar gevangenisstraf voor krijgen of een boete van ruim 1000 euro.

Experimenteel

‘The Guide for Using Life’ is een combinatie van tekst en beeld. Volgens de Italiaanse literair criticus Elisabetta Rossi is Naji’s boek is experimenteel en vernieuwend te noemen in de Arabische wereld. Hij ontwikkelde namelijk een nieuw ingrediënt om zijn verhaal te vertellen: striptekeningen van Ayman al-Zurqany, die perfect passen bij het proza. Hoofdthema’s in het boek zijn de angst voor het leven en de individuele onkunde om te communiceren. De beelden in het boek vatten deze thema’s wonderwel samen.

Hilarische beschuldigingen

“Hij snapt echt niets van kunst”, verzucht Naji als hij vertelt hoe de aanklager in de rechtszaal het gevaar beschreef van de effecten van zijn boek: “In zijn speech zei hij dat dit hoofdstuk de droom van alle kinderen in duigen laat vallen”. Naji lacht hard. “En ook: dat mijn woorden als emotioneel geladen vingers zijn die als giftige slangen in de maatschappij kronkelen’”. Bij de rechtszaak zaten geen instanties die het met de aanklagers eens waren: “Heel interessant, er zaten geen tegenstanders van mijn boeken in de zaal. Ik heb überhaupt veel steun gekregen van schrijvers uit Egypte en de rest van de wereld, van de nationale journalistenbond en van Love Matters (het project van Radio Netherlands Worldwide waar hij voor schrijft, red.). Daar ben ik echt dankbaar voor”.

Discussie

Zeker, er is in de media en op andere plekken fel gediscussieerd over zijn boek. Over de taal die hij gebruikt en de onderwerpen die hij belicht. Maar hoewel zijn taalgebruik in sommige kringen werd afgekeurd, was er in het algemeen steun. Naji: “Ik sprak laatst met de Gaber Asfour, voormalig minister van Kunst en Cultuur van Egypte, dat was een goed, persoonlijk gesprek. Hij zei dat hij totaal niet hield van de schuttingtaal in mijn boek, ervoer het zelfs als beledigend, maar tóch vond hij dat mijn boek een functie had. Namelijk dat de schrijver iets mee wil geven aan de lezer. En dat klopt ook.” Naji vervolgt: “Ik heb niet echt een boodschap en schrijf geen literatuur om lezers op te voeden. Maar ik wil ze wél laten nadenken. Ik heb twijfels over het leven, over morele standaarden en wil daarover reflecteren.”

Geheime taboewoorden

Naji is vastberaden en oogt relaxed terwijl hij op de bank zit. “Natuurlijk ga ik door met schrijven en ik ga de straatwoorden over seks, de geheime taboewoorden en ‘beschamende’ woorden, zoals ze dat zeggen woorden, zeker niet schuwen. Eerst dacht ik nog, ik moet even voorzichtig zijn, maar dat heb ik laten vallen. Bovendien ben ik echt niet de enige die hierover schrijft.” Naji lacht weer. Hij heeft net weer een collectie met ‘dirty stories’ afgerond, die volgende maand uitkomt.