Beeld: Koen de Gussem

Red de natuur met je eigen minibos

Ook aan het tuinieren geslagen? Je kunt moeder Aarde een groot plezier doen! Maak van je achtertuin een ‘tiny forest’, een minibos dat volop insecten en andere dieren aantrekt en zo de biodiversiteit stimuleert.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Aan het einde van een onverhard weggetje, midden in het Groesbeekse Bos in Gelderland, staat het zelfgebouwde vakantiehuis van Karin van Toor (57). Via haar werk bij het Instituut voor Natuureducatie (IVN) in Nijmegen kwam zij in aanraking met het Tiny Forest-project, en zo werd ze in 2017 de eerste particulier die zo’n minibos aanlegde in haar tuin.

In de omgeving is het rustig. Verspreid over het bos staan meerdere kleine huisjes, maar mensen zie je nauwelijks. Het is kalm en oogt verlaten op deze vroege ochtend. Geluiden die je hier hoort, zijn dan ook alleen afkomstig van de vogels of de wind die door de hoge Amerikaanse eiken en grove dennen waait. “In de omgeving wonen veel mensen die net als ik van natuur houden, maar eigenlijk niet zoveel kennis over de planten en dieren hebben. In het gebied staan namelijk veel planten en bomen die niets bijdragen aan de biodiversiteit. Dat komt omdat deze aangeplante, exotische bomen niet interessant of fijn zijn voor de Nederlandse dieren.”

Tips om je tuin insectenvriendelijk te maken

Zelf aan de slag met een insectenvriendelijkere tuin? In een editie van OneWorld Magazine uit 2018 gaven we je al enkele tips om van je tuin (of balkonnetje) een veilige plek voor bijen en andere insecten te maken. Of je nou een klein balkon of een grote tuin tot je beschikking hebt, met deze vier tips kom je een heel eind.

1. Vergroen! Geen tegels, maar juist meer planten, bloemen en gras. Dat is goed voor insecten, en zorgt ervoor dat hemelwater makkelijker de grond kan bereiken.

2. Niet elke bloem en plant is hetzelfde. Kies voor bijvriendelijke planten en zorg ervoor dat ze verschillende bloeiperiodes hebben, zodat bijen van maart tot september bij je terecht kunnen. Benieuwd welke planten wanneer groeien? Op het internet zijn handige overzichten te vinden.

3. Wil je luizen bestrijden? Gebruik geen chemische middelen! Maak in plaats daarvan een mengsel van groene zeep en spiritus. Je kan ook koolmezen proberen te lokken met bijvoorbeeld zonnebloempitten. Volwassen koolmezen eten zelf graag de pitjes, en voeren hun jongen graag bladluis.

4. Stap niet het eerste het beste tuincentrum binnen. Uit onderzoek van Greenpeace blijkt dat er veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt op planten in grote tuincentra, soms zelfs illegale. Het is beter om zaden of planten te halen bij biologische tuincentra, zoals Sprinklr of De Bolster, want die zijn gegarandeerd gifvrij.

Door de mens geplante exoten zijn vaak niet bevorderend voor de dieren in een gebied

Met de aanleg van haar Tiny Forest hoopte Van Toor aan te tonen dat inheemse planten, zoals hazelaars, wilde rozen of bessenstruiken, meer opleveren dan bijvoorbeeld de laurier en de bamboe, die ‘er eigenlijk alleen mooi en exotisch uitzien’. Door de mens geplante exoten1 zijn vaak niet bevorderend voor de dieren in een gebied. De Amerikaanse eik, die veel voorkomt in het bos naast het huis van Van Toor, heeft een bepaald afbraakproces van de bladeren, waarbij stoffen ontstaan die niet gewenst zijn voor een bepaalde insecten-laag in Nederland.
Karin van Toor trekt de woekerende plant de stinkende gouwe uit de grondBeeld: Koen de Gussem

Levenloos bos

“Serene rust, en het gevoel van vakantie als ik hier in de tuin sta”, zegt Van Toor. Het was zelfs iets té rustig, merkte ze, wat betreft de aanwezigheid van dieren in het aangrenzende bos. “Zoveel dieren, zoals egels, bijen, hommels of hagedissen, zie je eigenlijk niet in het bos naast mijn tuin. Een reetje af en toe, maar ook die kwam vaker richting mijn tuin om daar bramen of besjes te eten.” Daarom besloot ze zelf een minibos aan te leggen bij haar huis, met als doel de biodiversiteit te stimuleren.

“Ik wilde bovenal de biodiversiteit in mijn omgeving bevorderen. Als je kijkt naar de tuinen hier, zijn het mooie, kleurige tuinen, maar vooral ook erg steriele tuinen”, zegt Van Toor. “Er is weinig leven te bekennen.” Vooral laurier en bamboe zijn erg populair, vertelt ze. Maar die planten zijn niet bevorderend voor de biodiversiteit, want ze bieden geen beschutting voor bijvoorbeeld egels of hagedissen, geen nestgelegenheid voor vogels en geen bloemen voor insecten.

Inmiddels, twee jaar na de aanleg, krioelt het in het minibos van de insecten en hoor je de vogels in de vijf meter hoge boompjes van het Tiny Forest vrolijk fluiten.

Tiny Forest van KarinBeeld: Koen de Gussem
Zo plant je een Tiny Forest

Als particulier kom je in aanmerking om mee te doen aan het Tiny Forest-project van IVN als je een stuk grond van meer dan 100m2 tot je beschikking hebt; vergelijkbaar met een tennisbaan. Als het IVN besluit om samen met de bewoner een Tiny Forest te plaatsen, zal er eerst een bodemonderzoek plaatsvinden. Zo wordt in kaart gebracht welke soort grond er ligt, en of deze vruchtbaar genoeg is voor een Tiny Forest.

Is dat niet zo, dan is het mogelijk om te kiezen voor grondverbetering. Dat deed ook Karin van Toor. Zij haalde zo’n 40 kubieke meter aarde uit haar tuin om te vervangen door oude takken, compost en stro, wat de grond vruchtbaarder maakte.

Voordat de planten geplaatst worden, is het zaak goed te kijken naar de omgeving. Welke planten, bomen en struiken groeien hier uit zichzelf? De soorten planten moeten zorgvuldig gekozen worden. Daarna kunnen drie tot vijf planten of bomen per vierkante meter geplant worden.

Het Tiny Forest van Van Toor is inmiddels een dichtgegroeid bosje geworden, met een dicht bladerdek en meer dan 35 soorten planten en bomen. De bramen- en rozenstruiken staan volop in bloei. Hurkend naast haar planten vertelt Van Toor over de voordelen van een Tiny Forest. “Alle planten en bomen die hier staan voeden zichzelf, want het blad dat in het najaar neerdwarrelt, wordt weer voeding.”

Veel tijd ben je niet kwijt aan een Tiny Forest, vertelt Van Toor. “Eigenlijk hoef je nooit te snoeien of te wieden, dit doe je alleen als planten elkaar verdringen, en dan leg je de takken gewoon weer op de bodem als voeding.”

De gele bloempjes van de brem en de roze dagkoekoeksbloem zijn erg in trek bij hommelsBeeld: Koen de Gussem

Ik kom egels, kikkers, salamanders en meer dan zestig verschillende vogels tegen

Hommels zijn druk bezig met het verzamelen van stuifmeel en verschillende vogels vliegen heen en weer op zoek naar lekkernijen. De beschutting, nestgelegenheid en verscheidenheid aan bloemen met stuifmeel die het Tiny Forest biedt, zijn aanlokkelijk zijn voor verschillende insecten en andere dieren. “Het effect van het Tiny Forest zag ik snel, na twee maanden zag ik al een hoop regenwormen. En toen het bos wat volgroeider was, zag ik egels, kikkers, salamanders, wormen, hagedissen en meer dan zestig verschillende vogels. En dan heb ik nog niet eens alle insecten genoemd die in de tuin leven!”

Afname biodiversiteit

Recente berichten dat insecten met uitsterven worden bedreigd, motiveren Van Toor om door te zetten en mensen te leren over de natuur. “Men moet inzien dat je met kleine aanpassingen zo veel verschil teweeg kunt brengen. Ik heb er alles aan gedaan om de dieren die hier nu leven een goed bestaan te bieden door met het Tiny Forest voedsel en beschutting te creëren.”
De koolmees vind zijn beschutting in de bloeiende boswilgBeeld: Koen de Gussem

Grote of kleine tuin, balkon of dakterras, overal zullen insecten op je planten en bloemen afkomen

Momenteel zijn er verspreid over Nederland, in samenwerking met het IVN 35 Tiny Forests geplant. Hiervan zijn vier minibossen van burgers. Samenwerken met het IVN is volgens Van Toor niet noodzakelijk: “Een grote of kleine tuin, een balkon of dakterras, desnoods plant je een paar kleine planten en bloemen met stuivers dicht op elkaar, want in het hele land leven insecten en dieren die op inheemse planten afkomen. Je hebt het IVN niet per se nodig, lees je goed in over de natuur en plant bloemen, struiken of planten die insecten of kleine diertjes aantrekken.”

De mogelijkheden zijn eindeloos. “Haal allereerst die stenen uit je tuin en plaats hazelaars, rozen of de planten van de zwarte bes, aal- en kruisbes. Daar kun je zelf een beetje van eten en daar hebben heel veel dieren ook veel aan.”

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 17 mei 2019.

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

De insecten sterven uit. Nou en?

Het landschap lijdt

  1. Een exoot is een organisme dat zich met hulp van de mens heeft gevestigd, in een gebied waar het in historische tijd niet voorkwam. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons