Okja geeft dieren in de bio-industrie een gezicht

Stel: je bent 4 jaar oud als je ouders een puppy voor je kopen. Jullie groeien samen op, delen lief, leed en menig avontuur, en worden beste vrienden. Ja, de puppy groeit uit tot een wat uit de klauwen gewassen exemplaar dat nauwelijks nog te vergelijken is met de honden van je vriendjes, maar hey, een stuk intelligenter en liever is ‘ie ook. Dan, als jij 14 bent en je hond 10 is, krijgen jullie bezoek van een paar corporate mannetjes, die enthousiast om je maatje heen drentelen om ‘m uiteindelijk, als je even niet kijkt, mee te nemen. Je zoekt stad en land af naar je hond, en belandt uiteindelijk op een verschrikkelijke, duistere en lugubere plek, waar je honderden van diezelfde exemplaren als jouw geliefde superhond opeengepakt in hokken en achter hekken ziet – de een nog zieker, misvormder, kreupeler dan de ander. Eindstation voor al deze honden, inclusief die van jou: verdovingsgeweer, gehaktmachine, supermarkt, ons bord.

De indrukwekkende (en hier en daar ook heus geestige) Netflix-film Okja vertelt ongeveer dat verhaal. In de hoofdrollen Mija (Seo-Hyun Ahn) en Okja, een eerste generatie genetisch gemanipuleerd ‘supervarken’. Zoals Lucy Mirando (Tilda Swinton), directeur van het bedrijf dat Okja ‘ontwikkelde’, over deze varkens zegt: “Our superpigs will not only be big and beautiful, they will also leave a minimal footprint on the environment, consume less feed and produce less excretions. And most importantly, they need to taste fucking good.”

Okja belandt als biggetje op de boerderij van Mija en haar opa, op een berg in Zuid-Korea, omdat Mirando een authentiek verhaal rondom de supervarkens wil bouwen. Ze wil zo het genetisch gemanipuleerde aspect verbloemen – mensen willen echt eten, geen eng laboratoriumvoedsel. Na tien jaar wordt Okja teruggehaald naar New York, net als 25 soortgenoten die elders op de wereld opgroeiden, waar ze als mooiste exemplaar een marketingtool wordt voor het dan nieuw te lanceren supervarken-vlees. De rest van de film beslaat de strijd die Mija, bijgestaan door het Animal Liberation Front, aangaat tegen een grote multinational en vooral ook tegen de tijd, om haar Okja te redden van het slachthuis.

De parallellen die Okja-regisseur Joon-ho Bong trekt met de bio-industrie zijn niet subtiel. Het slachthuis waarin de supervarkens hun dood vinden is niet gruwelijker dan bestaande slachthuizen en ook de omstandigheden waarin ze gehouden worden zijn vergelijkbaar met die van onze ‘gewone’ varkens (en koeien, konijnen, kippen, etc.). Je kan stellen: vind je Okja zielig, dan vind je onze gewone varkens zielig. Wil je dat Okja de bio-industrie weet te ontsnappen, dan wil je dat elk varken, elke koe, elke kip die waar dan ook ter wereld onder dezelfde omstandigheden wordt gehouden weet te ontsnappen.

Moet gezegd worden: onze bio-industrie houdt zich in tegenstelling tot Mirando’s bedrijf nog helemaal niet bezig met minimale voetafdrukken en een zo klein mogelijke mestproductie – supervarkens als Okja zouden feitelijk gezien een aanwinst zijn voor onze planeet.

Bong mag een dierenrechtenactivist heten. Met Okja geeft hij de dieren in onze bio-industrie een bijzonder sympathiek gezicht en zet hij de toeschouwer aan het denken. Er zal geen kijker van deze film zijn die niet aan de kant van Mija, Okja en het Animal Liberation Front staat, maar er zal er tegelijkertijd ook geen zijn die de parallellen met de bio-industrie niet herkent. Ook mooi: met deze fictiefilm en haar sterrencast (naast Tilda Swinton ook Paul Dano en Jake Gyllenhaal) bereikt hij een publiek dat documentaires als Cowspiracy nooit zullen bereiken. Te verwachten is dat we er met alle (tot nu toe vooral positieve) aandacht die de film krijgt straks flink wat vegetariërs bij hebben.