Een sprookjesachtig gewas, dat suikerriet. Op één hectare grond kun je 80 tot 90 ton plantmateriaal suikerriet verbouwen in één jaar. In vergelijking met snelgroeiende houtsoorten, 4 tot 5 ton per jaar, is dit heel wat. Suikerriet levert naast suiker ook brandstof, papier, bioplastics, verf en schoonmaakmiddelen op. En dat dan ook nog eens milieuvriendelijk. Als je brandstof van suikerriet afzet tegen reguliere benzine bijvoorbeeld, heb je het over een CO2-besparing van 80 tot 90 procent. Het verwerken van suikerriet zelf kost wel veel energie, maar bij het verbranden van het restmateriaal van suikerriet in de fabriek komt voldoende energie vrij om dit proces volledig te compenseren.
Verkeerd telen
“Suikerriet heeft geen restafval en wordt volledig gebruikt. Ten minste, in de ideale wereld.” Als internationaal programmacoördinator suikerriet bij ontwikkelingsorganisatie Solidaridad kent Sven Sielhorst alle problemen die het supergewas in de weg staan.
“Vooral kleine boeren produceren veel minder suikerriet dan mogelijk door chaotische organisatie en het verkeerd telen van het gewas. In Noord-India en Pakistan bijvoorbeeld produceren sommige boeren 60 tot 70 procent minder suikerriet dan mogelijk.” Dit komt doordat kleinschalige boeren verkeerd oogsten, of teveel water op het verkeerde moment geven en kunstmest op de verkeerde manier gebruiken. “Als je in plaats van 100 ton suikerriet, 30 ton suikerriet van een hectare haalt met dezelfde hoeveelheid water en kunstmest, dan ben je heel inefficiënt bezig en verspil je schaarse hulpbronnen als water.”
Het tweede probleem is dat suikerrietvelden de avond voor de oogst vaak in brand worden gezet om bladeren en ongedierte uit het veld te krijgen om zo het kapproces te versnellen. “Dit levert enorme luchtvervuiling op.”
Arbeidsomstandigheden
De kleine boeren die inefficiënt verbouwen, blijven vaak op het randje van armoede balanceren. In het eerste jaar is een plantage een flinke investering, onder andere vanwege de inkoop van zaden en de grote hoeveelheid kunstmest die gebruikt wordt. Bij lage oogsten moeten ze al hun geld in het terugbetalen van die leningen stoppen.
Dit heeft ook weer tot gevolg dat de arbeiders, onder wie de suikerrietkappers, weinig loon krijgen voor buitengewoon zwaar werk. Sielhorst: “De werknemers staan de hele dag gebogen met een zwaar mes in de hitte riet te kappen. Ze nemen amper pauze en drinken nauwelijks, omdat suikerrietkappers per rijtje of ton suikerriet worden betaald.” Het gevolg is dat veel suikerrietkappers uitdrogingsverschijnselen hebben. “Voor deze kwetsbare groep zonder diploma en economisch perspectief is het vaak de enige manier om een beetje geld te verdienen. Suikerriet is het gewas van de toekomst, maar op deze manier is het verbouwen en verwerken ervan zeker niet het beroep van de toekomst.”
Trainen en techniek
“Trainingen geven over efficiënt telen doen wij vanuit Solidaridad nu al, net als zorgen dat boeren toegang krijgen tot technologie en financieringen. Zo installeren wij druppelirrigatiesystemen bij boeren die teveel water verspillen. Het gedroomde eindstation is gemechaniseerde oogst, waarbij het zware werk niet meer door mensen gedaan wordt. Suikerrietkappers kunnen dan omgeschoold worden tot bijvoorbeeld tractorchauffeur of technicus zodat ze toch kunnen blijven werken. Een mooi voorbeeld is Brazilië, waar dit mechaniseren en omscholen al gebeurt dankzij financiering van de overheid.”
Afbeelding: Michael Deeble
