Dierenarts, maak je hard tegen onnodig ruimen fipronil-kippen

Chickfriend, Patrick R., Nick Hermens, de NVWA; allemaal zijn ze een schakel in de keten die leidden naar de omstandigheden waar de boeren en kippen zich nu in bevinden. Hoe kunnen we vergelijkbare situaties in de toekomst voorkomen?

NVWA afkoppelen

Als een mogelijk probleem wordt de link tussen de NVWA en het Ministerie van Economische Zaken genoemd. Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren en Rob Velders, toezichtexpert, zeiden bij NPO1 dat de NVWA wellicht onafhankelijk van het Ministerie beter functioneert. Ouwehand wees er voorts op dat de NVWA de laatste jaren zo is uitgekleed, dat er van serieuze handhaving geen sprake meer is. Velders benadrukt dat ook goed toezicht wangedrag nooit kan voorkomen. De eindverantwoordelijke is het bedrijf dat tegen alle regels in fipronil in het bestrijdingsmiddel heeft gestopt.

Huidige aanpak

OneWorld was benieuwd naar de rol van de dierenarts en of zij het gebruik van het middel hadden kunnen tegenhouden. Caring Vets, een organisatie in opkomst die bestaat uit dierenartsen die dierwelzijn willen waarborgen, spreekt zich samen met Wakker Dier en Comité Dierennoodhulp uit tegen de massale ruiming van de kippen. “Dierenartsen hebben geen invloed gehad op het gebruik van fipronil. Dat komt omdat Chickfriend een bestrijdingsmiddel tegen luizen leverde, en dat is geen medicijn,” stelt Frederieke Schouten van Caring Vets. Wat kunnen dierenartsen nu doen? “Ik zou graag zien dat dierenartsen zich uitspreken tegen het ruimen van gezonde dieren. Deze kippen vormen geen gevaar voor de volksgezondheid en zouden daarom niet geruimd mogen worden.”

Het alternatief voor ruimen is een kip op dieet zetten, het zogeheten ‘ruien’. Dat is een verschrikking voor de kip. “De kippen gaan op een hongerdieet en verliezen vet en veren. Als dit in een pluimveestal in korte tijd ingezet wordt, levert dat grote stress op.” De beste aanpak voor de kip zelf is het gif de tijd geven om uit de bloedbaan te verdwijnen. Schouten: “Het gekke is dat je nergens in de media leest hoe lang dat duurt.” Zou je voor deze aanpak kiezen, dan moet er wel iemand betalen voor het onderhouden van de kippen gedurende die periode. “Je kunt eisen dat Chickfriend betaalt, maar dat bedrijf heeft daar waarschijnlijk niet de middelen voor. De overheid zou kunnen bijspringen met geld uit een calamiteitenpot,” aldus Schouten.

Voorkomen beter dan genezen

Duidelijk is: voorkomen was beter geweest, want genezen gaan de meeste kippen niet. Welke stappen moeten we zetten om de preventie beter te regelen?

Schouten vindt dat er een duidelijker lijst moet komen van schadelijke middelen, maar memoreert dat ze als dierenarts weinig invloed heeft op de komst van zo’n lijst. Hoogland beaamt dat: “Als dierenarts heb je beperkte invloed, maar waar je die hebt probeer je die zo goed mogelijk uit te oefenen.” Schouten ziet wel ruimte voor verbetering. “De huisvesting moet worden verbeterd, gezien bloedluis een enorm welzijnsprobleem is. Hier heeft niemand het over. Er dient daarnaast een bepaling te komen dat gezonde dieren niet zomaar geruimd mogen worden. Wij zien graag dat dierenartsen zich daar hard voor maken.”

Hoogland stelt dat dit schandaal de werkwijze in zijn beroepsgroep niet verandert. “De verbetering van het dierwelzijn staat bij ons hoog in het vaandel, we maken daar ook belangrijke stappen in. Dat zie je bijvoorbeeld aan de antibioticareductie. Afhankelijk van de sector is het gebruik van antibiotica de laatste decennia vijftig tot zelfs soms tachtig procent afgenomen.” De dieren worden minder snel ziek, waardoor er minder medicijnen nodig zijn. “Dit komt door betere leefomstandigheden voor de dieren, door betere verzorging en door beter management.”

Samen verbeteren

Beter toezicht en meer aandacht vanuit dierenartsen voor dierwelzijn kunnen helpen misstanden tegen te gaan. De conclusie moet daarentegen zijn dat zelfs goed toezicht niet kan voorkomen dat sommige boeren en leveranciers zich niet aan de regels houden. Hoewel voorkomen beter is dan genezen, kunnen misdaden nooit volledig voorkomen worden. Daarnaast roept het voorstel tot het onafhankelijk maken van de NVWA vragen op. Als het Ministerie van Economische Zaken de NVWA niet financiert, wie dan wel? We moeten immers niet willen dat de organisatie straks – bijvoorbeeld – onder invloed staat van de industrie zelf. Dat zou dergelijke misstanden meer in de hand werken. We kunnen nadenken over verbeteringen, maar moeten ook realistisch zijn: in iedere sector komen wandaden voor, en die zijn niet altijd af te wenden.