Yusra Mardini
Achtergrond, Interview

‘Het bootverhaal blijft me achtervolgen’

Ze werd bekend als vluchteling die het schopte tot de Olympische Spelen. Een gesprek met zwemster Yusra Mardini over haar boek Vlinderslag, het imago van vluchtelingen en haar zus Sarah – die sinds kort in gevangenschap zit.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Op het eerste gezicht hebben Yusra Mardini en ik veel gemeen. Allebei begin twintig, student en allebei een beetje Instagram-verslaafd. Alleen wordt Mardini niet gezien als twintiger, student of Instagrammer, maar als vluchteling. Als vluchteling én als Olympisch zwemster. Mardini werd namelijk bekend toen zij als Syrische vluchteling in 2016 meedeed aan de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Pas drie jaar geleden nam Yusra samen met haar zus Sarah het besluit om uit Syrië te vertrekken. Nu reist ze de wereld over en is ze de stem van vele vluchtelingen die eenzelfde heftige reis naar Europa maakten. Ze woont momenteel in Berlijn, en is in Amsterdam vanwege de promotie van haar onlangs verschenen biografie Vlinderslag.
Yusra Mardini (1998), geboren in Damascus, Syrië, werd vanaf jonge leeftijd door haar vader gepusht om te zwemmen. Jarenlang deed ze dat met tegenzin – tot het moment waarop ze op televisie Michael Phelps goud op de Olympische Zomerspelen van 2004 zag winnen. Vanaf dat moment wist ze: ooit zou ze zelf op die plek staan, lezen we in Vlinderslag:

Fronsend bestudeer ik Phelps’ gezicht en vraag me af of dat gevoel het allemaal waard is. Al die pijn en opoffering voor dat ene moment van roem. Ik heb er nooit voor gekozen om zwemmer te worden. Maar vanaf dat moment ben ik eraan verslingerd. Ik voel de ambitie in me opflakkeren. Ik bal mijn vuisten. Het kan me niet meer schelen wat ervoor nodig is. Ik ga Phelps naar de top volgen. Naar de Olympische Spelen. Naar het goud. Tot ik erbij neerval. 

Zo groot als haar droom van Olympisch zwemmer werd, zo dichtbij kwam ook de oorlog in Syrië. Een paar jaar lang verhuizen de Mardini’s zo vaak mogelijk en proberen ze het leven in Damascus dragelijk te houden. Tot het moment dat er een bom afgaat in het zwembad waar Yusra op dat moment aan het zwemmen is. Ze ontsnapt ternauwernood aan de dood. Dit is letterlijk en figuurlijk de druppel: Yusra en haar zus Sarah moesten en zouden vluchten naar Europa, en specifieker: Duitsland. Ergens tussen Turkije en Griekenland begeeft de boot het. De zussen zwemmen drieënhalf uur in de ijskoude Middellandse Zee voordat ze aankomen in Griekenland en hun reis kunnen vervolgen. Dit ‘bootverhaal’ maakte de zussen wereldberoemd. Terwijl Sarah al snel terugkeerde naar Griekenland om andere vluchtelingen te helpen, begon Yusra’s roem toen ze in 2016 op de Olympische Spelen uitkwam voor het allereerste ‘vluchtelingenteam’. Op dit moment is ze druk aan het trainen voor de Olympische Spelen van 2020 en reist intussen de wereld over voor de promotie van haar biografie Vlinderslag.
Als ik bij het Ambassade Hotel arriveer, waar het interview met Mardini zal plaatsvinden, laat de pr-agent van de uitgeverij weten dat het ‘nog even zal duren’. Tijdens het wachten loer ik naar de heisa in de kamer waar Mardini is. Samen met haar manager natuurlijk. En een filmcrew. Hoe naïef ook, deze drukte had ik niet verwacht. Ze is natuurlijk topsporter maar ook een 20-jarig meisje. “Can I have a sandwich in between?” vraagt Mardini tijdens ons gesprek aan haar manager. Hij knikt. Op mijn vraag of ze bijna klaar is voor vandaag antwoordt ze: “Oh, I am just half way.”
Iets waar je in het boek over schrijft is het imago van vluchtelingen. Waarom?

“Met uitzondering van het toeristische Dubai, hebben Europeanen vaak geen idee over Syrië en de omliggende landen. Mensen hier leren niets over het Midden-Oosten en haar rijkdom aan cultuur en geschiedenis. Sommige mensen denken zelfs dat Syrië in Afrika ligt. Vragen als: ‘had je een iPhone in Syrië?’ zijn typisch, maar tegelijkertijd neem ik het mensen niet kwalijk. Het is een gebrek aan educatie waar eerst aan gewerkt moet worden.”

Voel jij je verantwoordelijk om dit imago te veranderen?

“Jazeker. Toen ik net aankwam in Duitsland, zoals ik ook vertel in het boek, was ik niet blij met het woord vluchteling. Maar na een tijdje veranderde dit. Ik nam als eerste vluchteling deel aan het Olympic refugee team en merkte dat andere mensen hun dromen baseerden op mijn prestaties. De bestempeling van mij als vluchteling geeft andere mensen hoop, dromen en kracht. Wij vluchtelingen hebben de verantwoordelijkheid om andere mensen te inspireren en te laten zien dat anders-zijn niet slecht is.”

Je schrijft ook dat journalisten een held van je proberen te maken. Zie jij jezelf als held?

“Ik heb mijzelf nooit als held gezien. Ik dacht daar niet over na. Ik weet ook niet of ik een held wíl zijn, ik ben gewoon blij wanneer ik merk dat ik levens van andere mensen verander. Al is het alleen in hun manier van denken. Het maakt me niet uit of ík een held ben of niet, ik wil andere mensen helpen en doorgeven dat je een held kan zijn wanneer je dat zelf wilt.”

Zijn de afgelopen jaren niet enorm overweldigend geweest qua media-aandacht?

“Het was een gekkenhuis. Ik moet toegeven, na een tijdje bereikte ik een punt waarbij het geven van interviews een automatisme werd. Alles wat ik moest zeggen was zo ingeprent in mijn hoofd dat mijn antwoorden eentonig werden. Gewoon om het voor mijzelf dragelijk te maken. De vragen waren toch steeds hetzelfde. Sommige journalisten respecteerden bepaalde zaken ook niet.”

Bedoel je de vele vragen over hét bootverhaal? 

“Ja precies. De vragen bleven daar maar over gaan, zelfs nadat ik het heb opgeschreven. Het bootverhaal blijft me achtervolgen.”

De Syrische zwemster die migranten redde is gevangengezet

Je schrijft ook veel over je zus Sarah. OneWorld publiceerde deze week een artikel over Sarah, die nu in de gevangenis zit. Hoe kijk je naar de huidige gebeurtenissen?

“Ik vind het heel droevig. Ik ken mijn zus en ik weet hoe ze denkt. Ze zit gewoon zo in elkaar: ook al heeft ze zelf niets, ze moet en zal anderen helpen. Ze zet haar leven op pauze om mensen in nood te helpen. Zo is ze altijd geweest. Ze heeft een groot hart en ze is geboren met het talent om mensen te helpen. Ik ben enorm trots op haar, wat er ook gebeurt. Ik weet dat mijn zus sterk is en dat ze dat ook zal blijven. Ze zal mensen blijven helpen, waar ze ook is.

Vandaag zit ze precies één maand vast. We vertrouwen op de advocaten. Onze familie, vrienden, het management en ikzelf doen alles om haar te helpen. Iedereen helpt en steunt ons. We wachten af; kunnen niet veel doen. We hebben vertrouwen in haar en we weten dat ze alles met goede bedoelingen heeft gedaan: ze wil alleen maar mensen helpen.”

Het is bizar om te zien hoe jullie levens momenteel van elkaar verschillen.

“We zagen het altijd zo: zij hielp mensen aan de oppervlakte met haar eigen handen; ik wilde persoonlijk groter worden. Wat dat betreft verschillen we erg. Maar het inspireren van mensen zit in ons allebei.”

Wat wil je doorgeven aan de lezers van je boek?

“Het leven is niet altijd makkelijk, maar onthoud dat het op een dag goedkomt. Geloof in jezelf en blijf vooruitkijken. Droom! Als je ergens van houdt of voor wilt gaan, ook al heb je veel tegenslagen en tegenpartijen, ga ervoor, je zult er geen spijt van krijgen.”

Yusra Mardini’s boek Vlinderslag ligt in de Nederlandse boekhandel.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons