‘Moederschap doet niets af aan creativiteit en diepgang’

Een aantal weken nadat ik in de herfst van 2024 ontdekte dat ik in verwachting was, kreeg ik plots een existentiële crisis. Ik was net voor mijn zwangerschap aan een mooie schrijfopdracht begonnen en mijn notitieboek stond al vol ideeën voor nieuwe projecten: een kortverhaal, een essay en de eerste hoofdstukken van een boek. Maar nu de hormonen door mijn lijf raasden, kon ik amper volledige gedachten vormen, laat staan schrijven.

Plots herinnerde ik me uitspraken van grote vrouwelijke namen in de kunsten (zoals schrijfster Connie Palmen en kunstenaars Tracey Emin en Marina Abramović), die in interviews stellig beweren dat zij hun beroep minder goed hadden kunnen uitoefenen als ze kinderen hadden gehad. Veel affiniteit met hun werk had ik nooit, en hun woorden leken me nogal ongenuanceerd. Maar nu drongen ze zich weer aan me op. Is ongeremde tijd en ruimte echt een voorwaarde voor een creatief beroep? Of bevestigen deze vrouwen ergens conservatieve ideeën over de kunstenaar en moeder – de eerste als geïsoleerd genie, de tweede als primaire zorgdrager, die zich voor haar gezin opoffert?

Ik lijk niet de enige te zijn die met dit onderwerp worstelt. Kunstenaars is lang verteld dat ze moeten kiezen tussen het moederschap en een succesvolle carrière, vertelde de Britse kunstcriticus en schrijver Hettie Judah in Het Parool. De geniale schrijver of kunstenaar was immers altijd een man; de vrouw deed in de kunsten vooral dienst als muze. Als gevolg daarvan zijn moeders sterk ondervertegenwoordigd in de kunsten. Judah spreekt van ‘een moedervormig gat in de kunstgeschiedenis’.

De creatieve sector lijkt de moeder nog steeds het liefst te willen zien als iemand zonder verlangens, dromen en ambities. Maar dat verandert gelukkig langzaam. Mannen – ook die van mij – nemen immers steeds vaker een gelijke zorgrol op zich. Vrouwen in de kunsten worden vaker tentoongesteld en uitgegeven. Ook kom ik de afgelopen jaren veel verhalen tegen vanuit het perspectief van moeders met een creatief beroep. Denk aan romans als All Fours van Miranda July – waarin een vrouw van middelbare leeftijd zichzelf opnieuw uitvindt – en The Argonauts van Maggie Nelson. In beide boeken is de ouderrol onderdeel van hun identiteit als vrouwelijke schrijver en kunstenaar.

Deze ontwikkelingen stellen me gerust: het moederschap hoeft niets af te doen aan creativiteit en diepgang, en ik kan de rol van moeder én schrijver zoveel oprekken als ik zelf wil. Wie bepaalt immers de regels?

Deze column verscheen in maart 2025 in OneWorld Magazine.